Έναν καινούργιο όρο βάζουν οι Γάλλοι στο λεξικό μας, τον δείκτη επισκευασιμότητας. Από την 1η Ιανουαρίου ο ηλεκτρικός και ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός που κυκλοφορεί στη Γαλλία θα πρέπει να περιλαμβάνει στη συσκευασία μια βαθμολογία από το 1 έως το 10, η οποία θα αντιστοιχεί στο πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να επισκευαστεί η συγκεκριμένη συσκευή. Η εφαρμογή θα γίνει προοδευτικά στο σύνολο του εξοπλισμού, αρχίζοντας από τα πλυντήρια ρούχων, τα έξυπνα τηλέφωνα, τους φορητούς υπολογιστές, τις τηλεοράσεις και τις ηλεκτρικές χλοοκοπτικές μηχανές.

Η απόφαση πάρθηκε με καθαρά οικολογικά κριτήρια έτσι ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να γνωρίζει τη διάρκεια ζωής της συσκευής που πρόκειται ν’ αγοράσει και να προτιμά εκείνες που μπορούν ν’ αντέξουν περισσότερο στον χρόνο. Μια παγκόσμια έρευνα το 2018 έδειξε ότι οι καταναλωτές προτιμούν πλέον να αγοράζουν προϊόντα που να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Αλλά και οι κατασκευαστές θα αναγκαστούν σε μία άτυπη άμιλλα για νέα προϊόντα. Τελικός στόχος είναι η μείωση των αποβλήτων των «λευκών» (ηλεκτρικών) και των «μαύρων» (ηλεκτρονικών) συσκευών.

Μπράβο στους Γάλλους θα μου πείτε, αλλά δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Γιατί μια τέτοια πρωτοβουλία από τη μία υποχρεώνει τους κατασκευαστές να δίνουν τις προδιαγραφές τους εάν θέλουν το προϊόν τους να κυκλοφορήσει στη γαλλική αγορά και από την άλλη μπορεί να βάλει ιδέες και σε άλλες χώρες να επιβάλουν αντίστοιχη νομοθεσία. Εμένα πάντως μου φαίνεται καλή ιδέα αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι όλοι οι κατασκευαστές έχουν ενθουσιαστεί.

Ο δείκτης επισκευασιμότητας υπολογίζεται με βάση πέντε παραμέτρους. Κατ' αρχάς με τη διάρκεια διαθεσιμότητας της τεχνικής τεκμηρίωσης και τις συμβουλές χρήσης και συντήρησης προς τους παραγωγούς, τους επισκευαστές και τους καταναλωτές. Στη συνέχεια με τον βαθμό δυνατότητας αποσυναρμολόγησης του εξοπλισμού καθώς και με τους χρόνους διαθεσιμότητας στην αγορά των εξαρτημάτων και τις προθεσμίες παράδοσης στους παραγωγούς, τους διανομείς εξαρτημάτων, τους επισκευαστές και τους καταναλωτές. Και τέλος με τη σχέση μεταξύ της τιμής πώλησης των στοιχείων και της τιμής πώλησης του εξοπλισμού καθώς και με ειδικά κριτήρια που αφορούν τη σχετική κατηγορία εξοπλισμού.

Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται εντελώς τεχνικά βάλτε τα όμως εφαρμογή για παράδειγμα στο κινητό σας τηλέφωνο. Κανείς δεν θα μπορεί πια να σας πουλήσει πανάκριβα ένα τηλέφωνο με χαμηλό δείκτη επισκευασιμότητας. Σαφώς και ο δείκτης επισκευασιμότητας δεν είναι παρά ένα πρώτο βήμα γιατί με βάση το συγκεκριμένο παράδειγμα όλοι καταλαβαίνουμε αμέσως τα δύο προφανή προβλήματα. Κατ' αρχάς όταν μιλάμε για επισκευή είναι κάτι που θα μπορούσαμε να κάνουμε και μόνοι μας ως καταναλωτές ή θα πρέπει να πάμε σε ειδικό; Γιατί σε μερικά τηλέφωνα ούτε μπαταρία δεν μπορούμε να αλλάξουμε μόνοι μας (ονόματα δεν λέμε υπολήψεις δεν θίγουμε). Και το δεύτερο είναι το ζήτημα του λογισμικού που αφορά και τα laptop και τα tablets. Όταν ο άλλος σου λέει ότι ναι παίρνει όλες τις γνωστές αναβαθμίσεις, τις άλλες όμως που θα έρθουν σε τρία χρόνια θα τις υποστηρίζει; Αυτό δεν είναι το πρόβλημα που μας οδηγεί ν’ αλλάζουμε συνεχώς κινητά τηλέφωνα;

Ήδη βέβαια ακούστηκαν οι πρώτες φωνές που ζητούν ακόμα μεγαλύτερη διαφάνεια στον τρόπο υπολογισμού του δείκτη ενώ υπάρχουν και άλλες που επιμένουν ότι γρήγορα πρέπει επεκταθεί και σε άλλα προϊόντα ως δείκτης βιωσιμότητας. Για να συμβαδίζουμε με την εποχή μας.

Πριν από την επισκευή, είναι σημαντικό να διαφοροποιούνται τα πιο ανθεκτικά προϊόντα τα οποία και θα διαρκέσουν περισσότερο. Οι Γάλλοι πάντως ελπίζουν ότι θα μπορέσουν να μετατρέψουν τον δείκτη επισκευασιμότητας σε δείκτη αντοχής που θα ενημερώνει τους καταναλωτές όχι μόνο για την επισκευή ενός προϊόντος αλλά και για την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητα του κάθε προϊόντος μέχρι το 2024. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες 92% των Ευρωπαίων είναι υπέρ ενός τέτοιου δείκτη. Και να ετοιμαζόμαστε παρακαλώ γιατί δεν θ’ αργήσει να 'ρθει και σε μας. Αν στο μεταξύ πάντως πάτε στη Γαλλία για τα ψώνια σας ψάξτε να βρείτε τον «indice de réparabilité»: ένα γρανάζι μ’ ένα γαλλικό κλειδί (τι άλλο;) και δίπλα ο αριθμός.