Γράφει η Χάρις Χαραλάμπους, συμβουλευτική ψυχολόγος

Σε αυτόν τον τόπο, όπου αργά ή γρήγορα η αλήθεια βγαίνει στη φόρα, είτε αρέσει σε όσους εμπλέκονται είτε όχι, ο κόσμος «το έχει τούμπανο» ότι ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) έχει μια ιδιαίτερα στενή σχέση με το αλκοόλ. Μάλιστα, ο ΠτΔ συχνά ταυτίζεται από τους πολίτες με την (υπερ)κατανάλωση συγκεκριμένης μάρκας ουίσκι. Δεν είναι λίγες οι αναφορές ότι έχει θεαθεί να είναι υπό την επήρεια αλκοόλ σε δημόσιες ή ιδιωτικές εμφανίσεις του, με αποτέλεσμα αυτή η κατανάλωση να έχει άμεση επίδραση στη λειτουργικότητά του.

Τα φαινόμενα αυτά της επίδρασης του αλκοόλ στη λειτουργικότητα του ΠτΔ δεν ξαφνιάζουν όσους έχουν εκπαιδευτεί στους τομείς της ψυχικής υγείας. Επιπρόσθετα, είναι γνωστό ότι οι επιπτώσεις της χρόνιας εξάρτησης από το αλκοόλ ενός μέλους μιας μέσης οικογένειας στη λειτουργικότητα του ίδιου του ατόμου και των υπόλοιπων μελών της, αλλά και σε άλλων ατόμων που επηρεάζονται από το εξαρτημένο άτομο (π.χ. υφιστάμενοι στον χώρο εργασίας του/της) μπορεί να είναι πολυεπίπεδες και εκτεταμένες.

Δεν είναι λίγα τα παιδιά ανά το παγκόσμιο που μεγαλώνουν είτε με σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα που απέκτησαν όσο ήταν έμβρυα από την υπερκατανάλωση αλκοόλ που έκανε η μητέρα τους, είτε με ψυχικά τραύματα από την υπερκατανάλωση και εξάρτηση στο αλκοόλ που παρουσιάζουν οι γονείς τους μετά τη γέννησή τους. Δεν είναι, επίσης, λίγες οι γυναίκες που υποφέρουν (κρυφά ή φανερά εκτεθειμένες) από την υπερβολική κατανάλωση και την εξάρτηση στο αλκοόλ που παρουσιάζει ο σύζυγος ή σύντροφός τους, καθώς αυτό οδηγεί σε σοβαρές παρεκκλίσεις στη συμπεριφορά του, στον τρόπο σκέψης του και στη γενικότερη λειτουργικότητά του, τόσο προς τις ίδιες όσο και προς τον περίγυρό τους.

Πολλές φορές οι γυναίκες αυτές αισθάνονται ντροπή, ενοχές, άγχος, πικρία και φόβο. Δεν μπορούν να ελέγξουν την εξάρτηση των συζύγων τους από το αλκοόλ, αλλά για να προστατέψουν τον εαυτό τους από τον πόνο και την ντροπή επιχειρούν να καλύψουν, να δικαιολογήσουν, να μειώσουν ή να πουν ψέματα για τη σοβαρότητα του προβλήματος. Με την κάλυψη που παρέχει στον σύζυγό της και την αποφυγή έκφρασης δυναμικού αιτήματος για να λάβουν όλοι αμέσως βοήθεια, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει πλήρη ανατροπή του τρόπου ζωής της οικογένειας, η γυναίκα συντηρεί ουσιαστικά το πρόβλημα και γίνεται συνυπεύθυνη.

Ως εκ τούτου, η ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων εξαρτημένων από το αλκοόλ μελών σε μια μέση οικογένεια αποτελεί ένα σοβαρότατο συστημικό πρόβλημα που η οικογένεια, αδύναμη να το αντιληφθεί ή/και να το αντιμετωπίσει, προσπαθεί - συχνά ανεπιτυχώς- να το κρύψει κάτω από το χαλί. Τα προβλήματα αυτά, όσο διογκώνονται καθώς ο εθισμός αυξάνεται, κάποια στιγμή κάνουν έκρηξη και η οικογένεια αναγκάζεται να αντιμετωπίσει «με παρρησία» την αλήθεια. Θεωρείται δεδομένο ότι αυτή η οικογένεια χρειάζεται άμεσες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις από ειδικούς ψυχικής υγείας, από τη στιγμή που το πρόβλημα εντοπίζεται από τους ειδικούς (είτε το αναγνωρίζει η οικογένεια είτε όχι), ώστε να γίνουν οι κατάλληλες αξιολογήσεις και θεραπείες, τόσο στα εξαρτημένα μέλη της όσα και στα υπόλοιπα μέλη που έχουν ζήσει για χρόνια σε μια ψυχικά τραυματική κατάσταση.

Αυτό όσον αφορά μια μέση οικογένεια χωρίς πολιτικά αξιώματα και χωρίς την τύχη μιας ολόκληρης χώρας στα χέρια της. Τι γίνεται, όμως, όταν η πρώτη οικογένεια μιας χώρας δίνει την εικόνα ότι έχει ένα μέλος που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στη σχέση του με το αλκοόλ και όταν αυτό το μέλος τυγχάνει να είναι και Πρόεδρος της χώρας; Σε μια τέτοια περίπτωση, τα ψέματα αμέσως τελειώνουν προτού ο εξαρτημένος Πρόεδρος αποτελειώσει τον εαυτό του και τη χώρα μαζί! Το αν βρίσκεται σε άρνηση ο ίδιος ή η οικογένειά του δεν είναι επαρκείς δικαιολογίες για να μην κινητοποιηθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης και θεραπείας. Αντιθέτως, η άρνηση δικαιολογεί ακόμη περισσότερο την άμεση παρέμβαση και τη δημοσιοποίηση του αποτελέσματος για σκοπούς δημόσιου συμφέροντος.

Τα κλινικά συμπτώματα που παρουσιάζει ένα εξαρτημένο στο αλκοόλ άτομο έχουν μελετηθεί για δεκαετίες από επιφανείς ψυχιάτρους, νευρολόγους και ψυχολόγους σε όλο τον κόσμο. Ένα από τα σύνδρομα που συνδέονται άμεσα με τη χρόνια εξάρτηση από το αλκοόλ είναι το σύνδρομο Korsakoff, μια οξεία νευρολογική πάθηση που χαρακτηρίζεται από σοβαρή απώλεια επεισοδιακής μνήμης για αυτοβιογραφικά γεγονότα που έχουν συμβεί στο παρελθόν (ακόμη κι αν το άτομο φαίνεται να έχει «μυαλό ξυράφι» σε καθημερινές συνομιλίες), μυθοπλασία (σε σημείο που το άτομο πιστεύει τις ιστορίες που πλάθει) και έλλειψη αυτεπίγνωσης. Έρευνες έχουν δείξει και σημαντικές δυσκολίες σε άτομα με το σύνδρομο αυτό στο να σκεφτούν δημιουργικά για το πώς θα επιλύσουν προβλήματα στο μέλλον βασισμένα σε εμπειρίες του παρελθόντος.

Τυχόν ομοιότητα αυτών των σοβαρών συμπτωμάτων με τη συμπεριφορά του ΠτΔ δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου τυχαία. Αν μη τι άλλο, θα μπορούσε, εν μέρει, να εξηγήσει και την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά που ο κ. Αναστασιάδης παρουσιάζει το τελευταίο διάστημα. Αν ο ΠτΔ (και η οικογένειά του) θεωρεί ότι η σχέση του με το αλκοόλ δεν είναι προβληματική, τότε για να το αποδείξουν δεν θα φέρουν καμία απολύτως ένσταση στην ιδέα να μην κάνει καμία κατανάλωση οποιουδήποτε αλκοολούχου προϊόντος για συνεχόμενη περίοδο ενός μηνός, με στενή παρακολούθηση από ειδικούς για σκοπούς επαλήθευσης επειδή είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσει συμπτώματα στέρησης, από τις πρώτες μέρες της απομάκρυνσης, που μπορεί να είναι επικίνδυνα.

Πρέπει να διευκρινιστεί ότι το να παρουσιάζει ένα άτομο, όποια κοινωνική θέση και να κατέχει, δυσκολίες που αφορούν τη σωματική, διανοητική και ψυχική του υγεία, για τις οποίες χρήζει βοήθειας, δεν είναι ντροπή και δεν αποτελούν λόγο αποφυγής της θεραπείας. Αντιθέτως, ο κάθε κάτοικος αυτού του τόπου θα πρέπει να γνωρίζει ότι ανά πάσα στιγμή που το χρειάζεται ή το απαιτεί ο ρόλος που κατέχει έχει πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας.

Αν δεν το αντιλαμβάνεται αυτό ο οποιοσδήποτε ΠτΔ, πρέπει να παρεμβαίνουν άμεσα οι υπόλοιποι πολίτες και να ζητούν να τις λάβει. Άλλωστε, οι τύχες τους εξαρτώνται από τον βαθμό της διανοητικής ικανότητας του εκάστοτε ΠτΔ.

EIKONA:Ρολφ Χάρντερ, "When Alcohol Distorts Reality... (Advertisement for Librium)" , 1963, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Νέας Υόρκης, MoMA