Γλωσσολόγος θεωρείται ο/η επιστήμονας/ισσα ο/η οποίος/α διαθέτει πανεπιστημιακές γνώσεις στον τομέα της γλωσσολογίας και κατέχει τον αντίστοιχο τίτλο σπουδών (πτυχίο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό).

Η γλωσσολογία είναι νέα επιστήμη τουλάχιστον με τη σύγχρονη διεπιστημονική της μορφή. Ασχολείται με τη μελέτη της γλώσσας και των νοητικών ή άλλων μηχανισμών που τη διέπουν και διαιρείται σε θεωρητική και εφαρμοσμένη.

Η θεωρητική γλωσσολογία μελετά τη γλώσσα βάσει των επιπέδων ανάλυσής της, δηλαδή την ενδιαφέρει να αναλύσει τη γλώσσα αναφορικά με τους κανόνες που διέπουν την άρθρωση και ερμηνεία των γλωσσικών ήχων/φθόγγων, τη σύνταξη των προτάσεων, τη μορφή των λέξεων, και τη σημασία λέξεων, προτάσεων και εκφωνημάτων. Η σύγχρονη θεωρητική γλωσσολογία ενδιαφέρεται μεν για την περιγραφή του γλωσσικού συστήματος αλλά δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αναζήτηση εξηγήσεων/ερμηνειών με απώτερο σκοπό να απαντήσουν σε θεμελιώδη ερωτήματα όπως η κατάκτηση της γλώσσας από τους ανθρώπους και η δομή και λειτουργία του ανθρωπίνου νου.

Η εφαρμοσμένη γλωσσολογία, με βάση τα πορίσματα της θεωρητικής γλωσσολογίας και σε συνδυασμό με άλλες επιστήμες όπως η ψυχολογία, η στατιστική, η κοινωνιολογία κ.λπ., καλείται να εξετάσει τις συνθήκες υπό τις οποίες χρησιμοποιείται η γλώσσα από τη γλωσσική κοινότητα, να προτείνει νέες μεθόδους και προσεγγίσεις για τη γλώσσα και να υποστηρίξει τη γλωσσική κοινότητα σε οποιοδήποτε ζήτημα ή πρόβλημα σχετικό με τη γλώσσα. Διαιρείται σε κλάδους όπως: διδακτική και εκμάθηση ξένων γλωσσών (ανάπτυξη μεθόδων διδασκαλίας ξένων γλωσσών), κλινική γλωσσολογία (ανάλυση και θεραπευτική αντιμετώπιση των γλωσσικών διαταραχών), εκπαιδευτική γλωσσολογία (η χρήση της μητρικής γλώσσας στα σχολεία), λεξικογραφία (μέθοδοι και τεχνικές συγγραφής λεξικών), μετάφραση (μέθοδοι μετάφρασης/απόδοσης γενικών ή ειδικών κειμένων από γλώσσα σε γλώσσα), κοινωνιογλωσσολογία (μελέτη της σχέσης μεταξύ γλώσσας και κοινωνίας), ψυχογλωσσολογία (σχέση γλώσσας και ανθρώπινης συμπεριφοράς), δικαστική γλωσσολογία (ανάλυση και εκτίμηση γλωσσικών δεδομένων για τις ανάγκες δικαστικών υποθέσεων) κ.λπ.

Η εκπαίδευση επαγγελματιών γλωσσολόγων, θεωρητικής ή εφαρμοσμένης κατεύθυνσης, παρέχεται αποκλειστικά από πανεπιστήμια σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο.

Οι φοιτητές/τριες γλωσσολογίας κατά την εκπαίδευσή τους έχουν την ευκαιρία, πέραν των ειδικών γνώσεων που αποκτούν, να αναπτύξουν και έναν μοναδικό συνδυασμό δεξιοτήτων. Αυτές σχετίζονται με ποσοτική και ποιοτική ανάλυση δεδομένων και κανονιστικών τάσεων καθώς και με τη δόμηση και σύγκριση θεωρητικών προτύπων, δεξιοτήτων που συνδέονται κυρίως με τις φυσικές επιστήμες. Η γλωσσολογία βεβαίως διακρίνεται από τις φυσικές επιστήμες, αφού μελετά μια ανθρώπινη ικανότητα, και συνεπώς ανήκει στις ανθρωπιστικές επιστήμες, και αναφέρεται σε πολύπλοκα δεδομένα τα οποία κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το εκάστοτε ζητούμενο αποτέλεσμα. Πιο συγκεκριμένα, ένας/μία επαγγελματίας γλωσσολόγος έχει ανεπτυγμένες δεξιότητες, χάρη στην ενασχόλησή του/της με τη γλωσσολογία, όπως: μελέτη και γνώση συστημάτων (χάρη στην εμπειρία στη μελέτη και των γλωσσικών συστημάτων), επίλυση προβλημάτων (χάρη στην εμπειρία στη διατύπωση γλωσσικών κανόνων και αρχών που βασίζονται σε γλωσσικά δεδομένα), λήψη αποφάσεων (χάρη στην εμπειρία στη διαρκή αξιολόγηση των διαφόρων γλωσσολογικών θεωριών), ανάλυση και σύνθεση (χάρη στην εμπειρία στην προσεκτική ανάλυση των γλωσσικών συστημάτων και την ακριβή διατύπωση συμπερασμάτων).

Ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, η δυνατότητα απασχόλησης δεν εξαρτάται λοιπόν από την επιστημονική εξειδίκευση αλλά από τις δεξιότητες που έχει αποκτήσει κανείς μέσα από τις σπουδές του. Επιπρόσθετα, η αλλαγή του επαγγέλματος αποτελεί πλέον πραγματικότητα στην εποχή μας.

Οι διευρυμένοι τομείς απασχόλησης των γλωσσολόγων με βάση τα παραπάνω είναι οι εξής:

• Διδασκαλία της γλώσσας ως πρώτης/δεύτερης/ξένης (σε συνδυασμό με γνώσεις φιλολογίας ξένης γλώσσας και μετεκπαίδευση στη μεθοδολογία).
• Πληροφορική και γλωσσική τεχνολογία (π.χ. αυτόματη μετάφραση, επεξεργαστές κειμένων, ορθογραφικοί ελεγκτές, πολυμέσα κ.λπ. σε συνδυασμό με γνώσεις πληροφορικής).
• Λογοθεραπεία (σε συνδυασμό με μετεκπαίδευση στις διαταραχές του λόγου).
• Εκδόσεις (δημιουργία λεξικών, γλωσσαρίων, παιδαγωγικών γραμματικών, διδακτικών βιβλίων και εποπτικών μέσων ξένων γλωσσών, γλωσσική επιμέλεια εκδόσεων κ.λπ.).
• Μετάφραση και διερμηνεία (σε συνδυασμό με μετεκπαίδευση στις τεχνικές μετάφρασης/διερμηνείας).
• Διοικητική και οργανωτική υποστήριξη (σε επιχειρήσεις και οργανισμούς).
• Επιτελική στελέχωση επιχειρήσεων (για τη λήψη και εφαρμογή αποφάσεων για χάραξη στρατηγικής σε επιχειρήσεις και οργανισμούς).
• Ανάλυση και επεξεργασία στοιχείων/συστημάτων (π.χ. για την εφαρμογή συστημάτων ποιότητας σε υπηρεσίες, επιχειρήσεις και οργανισμούς).

Συνεπώς, οι γλωσσολόγοι διαθέτουν έναν συνδυασμό γνώσεων και δεξιοτήτων που τους επιτρέπει να απασχοληθούν σε επαγγελματικούς τομείς που σχετίζονται άμεσα με τη γλώσσα αλλά και σε επαγγέλματα που είναι άσχετα με τη γλώσσα αλλά απαιτούν αναπτυγμένες γενικές δεξιότητες. Η ευελιξία αυτή τους επιτρέπει να μπορούν ν' αλλάζουν επάγγελμα κάθε φορά που αυτό απαιτείται από τις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς εργασίας.

Γράφει ο Γιώργος Ι. Ξυδόπουλος, Καθηγητής Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών