Το είχε πει ο Ιάπωνας συγγραφέας Κενζαμπούρο Όε: «Αν έπρεπε να διαλέξω έναν συγγραφέα για να βραβευτεί με Νόμπελ, θα διάλεγα τον Μο Γιαν». Δεκαοκτώ χρόνια μετά το Νόμπελ του Όε, το 1994, ο Μο Γιαν είναι από τις 11 Οκτωβρίου ο κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας 2012.

«Νιώθω πανευτυχής και φοβισμένος», είπε στον μόνιμο γραμματέα της Σουηδικής Ακαδημίας, Πέτερ Ένγκλουντ, όταν επικοινώνησε μαζί του τηλεφωνικώς για να του ανακοινώσει τη βράβευσή του.
Σχετικά μικρός για Νομπελίστας, ο 57χρονος Μο Γιαν εξακολουθεί να ζει στην Κίνα, παρά τις παραινέσεις διανοουμένων στο εξωτερικό να εγκαταλείψει τη χώρα, ώστε να εκφράζεται ελεύθερα.
«Οι περιορισμοί και η λογοκρισία είναι εξαιρετικά στοιχεία για τη λογοτεχνική δημιουργικότητα», δήλωσε σε ανύποπτο χρόνο. Η μοναξιά και η ασιτία υπήρξαν επίσης η κινητήριος δύναμη της γραφής του.

Μο Γιαν - Μη Μιλάς

Το πραγματικό όνομα του Μο Γιαν είναι Γκουάν Μογιέ. Υιοθέτησε το Μο Γιαν όταν έγραψε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Falling Rain on a Spring Night», το 1981. «Μο Γιαν» σημαίνει «Μη Μιλάς» και, σύμφωνα με τον ίδιο, το σκέφτηκε ώστε να υπενθυμίζει τον εαυτό του πως δεν μπορεί να εκφράζεται πάντα όπως θέλει.

Γεννημένος σε αγροτική οικογένεια το 1955, ο Μο Γιαν εγκατέλειψε το σχολείο στα 12 του χρόνια για να δουλέψει στα χωράφια. Έμαθε γράμματα όταν κατετάγη στον στρατό.
Η μεγαλύτερη διεθνής επιτυχία του Μο Γιαν ήρθε το 1993, όταν μεταφράστηκε στην αγγλική γλώσσα το βιβλίο του με τίτλο «Red Sorghun | Κόκκινοι Αγροί», που εκδόθηκε το 1987. Το βιβλίο του μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο την ίδια χρονιά, σε σκηνοθεσία του διάσημου Κινέζου σκηνοθέτη Ζανγκ Γιμού (House of Flying Daggers, Hero). Η ταινία τού εξασφάλισε και τη Χρυσή Άρκτο στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου.
Το Red Sorghun κάνει λόγο για τις δυσκολίες των αγροτών και είναι βαθιά επηρεασμένο από τη δική του ζωή.

Μοναδικό ύφος

Συχνά η γραφή του Μο Γιαν συγκρίνεται με τον «μαγικό ρεαλισμό» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Ωστόσο το λογοτεχνικό ύφος του Κινέζου συγγραφέα είναι αρκετά διαφορετικό. Η Σουηδική Ακαδημία έκανε λόγο στο σκεπτικό βράβευσης του Μο Γιαν για έναν «παραισθητικό ρεαλισμό», που ενώνει το παραμύθι, την ιστορία και τη σύγχρονη πραγματικότητα». Πρόκειται για ένα είδος υπερφυσικού ρεαλισμού που ξεφεύγει από κάθε είδος ρεαλιστικής γραφής. Εξάλλου, οι ήρωες του Μο Γιαν δεν αποδεικνύονται νικητές. Είναι οι καθημερινοί άνθρωποι που περνούν δύσκολα χρόνια και παραμένουν οι χαμένοι της ζωής. Συχνά, δε, ανταποκρίνονται στα δεδομένα που και ο ίδιος έζησε κατά την παιδική του ηλικία.

Πικρές «Μπαλάντες»

Όταν κλήθηκε να εισηγηθεί στο κοινό ένα αντιπροσωπευτικό έργο για τη συγγραφική πορεία του Μο Γιαν, ο Πέτερ Ένγκλουντ είπε τις «Μπαλάντες του Σκόρδου», που κυκλοφόρησαν στην αγγλική γλώσσα το 1995. Βασισμένο σε ένα πραγματικό συμβάν στην επαρχία της διεφθαρμένης Κίνας τη δεκαετία του ’80, το εν λόγω βιβλίο ισορροπεί ανάμεσα στο δράμα και σε μια κωμωδία τόσο μαύρη, που παύει να είναι κωμωδία. Oι πρωταγωνιστές είναι απλοί χωρικοί, έρμαια μιας βίας που τους σαρώνει, και που, στην κινεζική κοινωνί,α διαπερνά κάθε σχέση του κράτους με τον πολίτη, του χωρικού με τον συγχωριανό του, του πατέρα με την κόρη, του αδελφού με την αδελφή. Το εν λόγω έργο απαγορεύτηκε στην Κίνα μετά τα αιματηρά γεγονότα στην πλατεία Τιενανμέν (το βιβλίο κυκλοφορεί στην ελληνική γλώσσα από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006).
Το Νόμπελ Λογοτεχνίας συνοδεύεται από το χρηματικό ποσό των 10 εκατ. κορόνων (περί το 1 εκατ. ευρώ).

ΠΗΓΗ: ΠΑΡΑΘΥΡΟ | ΠΟΛΙΤΗΣ