Στον Μιχαήλ Άγγελο, έναν από τους κορυφαίους γλύπτες της Αναγέννησης, αποδίδονται δύο μπρούτζινα γλυπτά τα οποία παρουσιάζονται από σήμερα στο Μουσείο Fitzwilliam, στο Κέιμπριτζ της Μ. Βρετανίας.

Ο γλύπτης του «Δαυίδ», ενός αγάλματος-ορόσημου για την αναγεννησιακή τέχνη, έχει δημιουργήσει ζωγραφικά έργα και γλυπτά σε μάρμαρο, ωστόσο στην πρώιμη καριέρα του ασχολήθηκε και με τον μπρούντζο. Αν η υπόθεση πως τα δύο γλυπτά ανήκουν στον ίδιο, τότε θα πρόκειται ίσως για τα μοναδικά μπρούτζινα του Μιχαήλ Αγγέλου που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο.

Άντρες σε πάνθηρα

Τα γλυπτά παρουσιάζουν δύο γυμνούς, μυώδεις άντρες πάνω σε πάνθηρες και τα τελευταία εκατό χρόνια αποδίδονταν σε διάφορους γλύπτες.  Όταν εμφανίστηκαν στη συλλογή του βαρώνου Adolphe de Rothschild τον 19ο αιώνα, είχαν αποδοθεί στον Μιχαήλ Άγγελο. Ωστόσο ένας ειδικός της εποχής απέρριψε αυτή την υπόθεση, καθώς δεν φέρουν υπογραφή ούτε άλλου είδους τεκμήριο.

Ο Πολ Ιωαννίδης

Μέχρι που το περασμένο φθινόπωρο ο καθηγητής Πολ Ιωαννίδης, επίτιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, συνέδεσε τα δύο γλυπτά με ένα σχέδιο μαθητή του Μιχαήλ Αγγέλου, το οποίο κατέχει το Μουσείο Fabre, στο Μονπελιέ της Γαλλίας.
Πρόκειται για μια συλλογή από πιστά αντίγραφα σχεδίων του Μιχαήλ Αγγέλου, γύρω στα 1508. Σε μια γωνιά βρίσκεται η σύνθεση ενός μυώδους νέου πάνω σε ένα πάνθηρα, όμοιου με την πόζα των μπρούτζινων γλυπτών.
Είναι, δε, σκιτσαρισμένο με τον ίδιο τρόπο που ο Μιχαήλ Άγγελος σχεδίαζε για τα γλυπτά του. Αυτό μάλλον σήμαινε πως ο Μιχαήλ Άγγελος εργαζόταν πάνω σ’ αυτό το θέμα για ένα τρισδιάστατο έργο.

Οι ενδείξεις

«Όσες υποθέσεις κι αν γίνουν για τον Μικελάντζελο, είναι επικίνδυνες», ανέφερε στον Economist ο καθηγητής Πολ Ιωαννίδης. «Κάθε ένα ή δύο χρόνια, εμφανίζεται κάποιος με ένα πίνακα ή ένα γλυπτό και το αποδίδει στον Μικελάντζελο. Κατά 99,9%, πρόκειται για αποκυήματα φαντασίας», εξήγησε.

Ωστόσο ο ίδιος, εκτός από τα προαναφερθέντα σχέδια, τα οποία ήρθαν αμέσως στο μυαλό του όταν ο ιδιοκτήτης των γλυπτών τού τα παρουσίασε, είδε κι άλλα επιβεβαιωτικά στοιχεία: Το Μουσείο Αλμπερτίνα στη Βιέννη κατέχει ένα σχέδιο με λιοντάρια και πάνθηρες που έχουν σχέση με τον Μικελάντζελο, καθώς τόσο ο ίδιος όσο και ο κύκλος του ήταν γνωστοί για το ενδιαφέρον τους προς μεγάλα αιλουροειδή την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα.

Ο καθηγητής ανέφερε επίσης πως τα γλυπτά δημιουργήθηκαν από τον Μιχαήλ Άγγελο όταν ξεκίνησε να ζωγραφίζει την Καπέλα Σιστίνα.
Γιατί είναι τόσο βέβαιος για τη θεωρία του; Γιατί τα μπρούτζινα γλυπτά μοιάζουν πολύ στο ύφος του Μικελάντζελο των αρχών του 16ου αιώνα και αντικατοπτρίζουν τη γνώση της ανατομίας που μόνο ο ντα Βίντσι διέθετε τη δεδομένη στιγμή, ανάμεσα στους κορυφαίους καλλιτέχνες. «Ειλικρινά, δεν υπάρχει άλλος κατάλληλος υποψήφιος», σημείωσε ο ίδιος.

Ο καθηγητής είδε για πρώτη φορά τα γλυπτά το 2002, όταν δημοπρατήθηκαν από τον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s και παρουσιάστηκαν το 2012 σε μια έκθεση του Royal Academy of Arts αποδιδόμενα «στον κύκλο του Μικελάντζελο».

Συμπεράσματα τον Ιούλιο

Η αποκάλυψη του Πολ Ιωαννίδη προκάλεσε περαιτέρω έρευνα από διεθνείς μελετητές οι οποίοι προχώρησαν σε σύγκριση των μπρούτζινων με άλλα γλυπτά του Μικελάντζελο και τα βρήκαν ίδια σε ύφος και ανατομία, με εκείνα της περιόδου 1500-1510. Συντηρητές στο Rijksmuseum στο Άμστερνταμ υπέβαλαν σε ακτινολογικές μελέτες τα δυο γλυπτά και συμπέραναν πως τα εκμαγεία είναι βαριά και χρονολογούνται στα τέλη του 15ου - αρχές του 16ου αιώνα. Ένας ανατόμος από το Πανεπιστήμιο του Γουόρικ κατέληξε πως πρόκειται για εξαιρετική ανατομική ακρίβεια.

Η έρευνα συνεχίζεται και τα συμπεράσματα όλων των μελετητών, μαζί και του Πολ Ιωαννίδη, θα παρουσιαστούν σε ένα διεθνές συνέδριο στις 6 Ιουλίου 2015.

Πάντως, κανένας Ιταλός ειδικός δεν έχει μέχρι σήμερα ερωτηθεί για τα γλυπτά.

Αν, τέλος, η υπόθεση αποδειχθεί σωστή, τότε τα δύο μπρούτζινα γλυπτά, ύψους ενός μέτρου και ετών 500 έκαστο, θα αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη ανακάλυψη έργων της Αναγέννησης μετά τον Salvator Mundi του Λεονάρντο ντα Βίντσι (γνωστό ζωγραφικό έργο που απεικονίζει τον Ιησού Χριστό με ανασηκωμένο το δεξί χέρι).