Στο πλαίσιο του αφιερώματος «ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ: 90 χρόνια σε 12 μέρες» με αφορμή την ανακήρυξη του 2014 ως Έτος Μόντη, ο πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο, Βασίλης Παπαϊωάννου, επιλέγει το ποίημα του Κώστα Μόντη «Στιγμές της εισβολής» και εξηγεί το γιατί.

// Είναι δύσκολο να πιστέψω

πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας,

είναι δύσκολο να πιστέψω

πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας.

[...]

 

Τι γρήγορα που κατάλαβε αυτό το καλοκαίρι

πως ήταν περιττό

και τα μάζεψε κι έφυγε στις μύτες των ποδιών

[...]

 

Ανασήκωσε την πλάτη

κι απόσεισέ τους, Πενταδάχτυλέ μου,

ανασήκωσε την πλάτη

κι απόσεισέ τους //

Από το ποίημα του Κώστα Μόντη «Στιγμές της εισβολής»

στο Πικραινόμενος εν εαυτώ (Ποιήματα), 1975

Κώστας Μόντης, ο Ποιητής, ο Μυθιστοριογράφος, ο Δοκιμιογράφος, ο Θεατρικός Συγγραφέας, ο Δημοσιογράφος, ο Διανοούμενος. Σαν σήμερα, πριν από 100 έτη γεννήθηκε στην Αμμόχωστο.

Σε όλες τις εκφάνσεις της δημιουργικής του έκφρασης και σε όλες τις στιγμές της ζωής του, υπήρξε πάντα ελληνοκεντρικός και αγωνιστής.  Η αγάπη του για την πατρίδα, το ήθος, το θάρρος, η κοινωνική προσφορά, το λογοτεχνικό χάρισμα και η προσφορά στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της Κύπρου φώτιζαν όσους τον προσέγγιζαν τότε και συνεχίζουν να αποτελούν φωτεινά ορόσημα στις μέρες μας.

Στην παιδική και νεανική του ηλικία, στη φοίτηση στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, στη συμμετοχή στην εξέγερση των Οκτωβριανών του ’31, στη φοίτηση στη Νομική Σχολή της Αθήνας και την παράλληλη δημοσιογραφική ενασχόληση σε εφημερίδες της Λευκωσίας για το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι στη μητέρα-πατρίδα, στη μετάδοση των θεατρικών του έργων μέσα από τις συχνότητες της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC, κατά τη διάρκεια της Κατοχής στην Ελλάδα, στην οργάνωση περίθαλψης Ελλήνων που κατέφευγαν στην Κύπρο μέσω Τουρκίας, στην ενεργή συμμετοχή του στον αγώνα της ΕΟΚΑ, στην επαγγελματική του απασχόληση σε θέσεις στα μεταλλεία Μιτσερού και Καλαβασού, στην Εμπορική Σχολή Μόρφου και στον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού, στην ίδρυση του Λυρικού, του πρώτου επαγγελματικού θεάτρου στην Κύπρο, με συνεργάτες τον Αχιλλέα Λυμπουρίδη και τον Φοίβο Μουσουλίδη, στην έκδοση λογοτεχνικών περιοδικών και στα άρθρα για ποικίλα θέματα στον κυπριακό Τύπο, όπως για τη ζωή μεταλλωρύχων και τη φύση των χωριών του Τροόδους, και βέβαια στο έντυπο έργο του, εκφράζεται μία έντονη, πολυσχιδής προσωπικότητα, ένα ανήσυχο πνεύμα.

Η τουρκική εισβολή, το καλοκαίρι του 1974, και η κατοχή του 36% της Νήσου, συμπεριλαμβανόμενης της γενέτειράς του, τον πλήγωσαν βαθιά και έκτοτε σημάδεψαν καίρια τη λογοτεχνική του έμπνευση και δημιουργία.

Στο ποίημα «Στιγμές της εισβολής» που επέλεξα να παραθέσω, ο Πενταδάκτυλος, η θάλασσα, η γη, το ίδιο το καλοκαίρι, παίρνουν ζωή και προσπαθούν να αντισταθούν στη μεγάλη συμφορά που ενέσκηψε στη Νήσο. Ο Ποιητής θωρεί τον Πενταδάκτυλο, το όρος-σύμβολο της Κύπρου, σαν έμψυχο, κινούμενο γιγάντιο προστάτη των κατοίκων της, και τον προτρέπει να ανασηκώσει την πλάτη του και να αποδιώξει τους εισβολείς. Είναι μια σπαρακτική κραυγή του Ποιητή, που συγκλονίζει ως σήμερα. Οι στίχοι του ενέχουν την αξία εθνικής ποίησης, χάρη στον έντονο συμβολισμό, το συναίσθημα και συνάμα την αγωνιστικότητα του Ελληνισμού σε όλη τη μακραίωνη πορεία του.

2014 – «Έτος Κώστα Μόντη»: Μια ευκαιρία, θεωρώ, να τον ξαναδιαβάσουμε, να νιώσουμε τα συναισθήματά του, να σκεφτούμε πάνω στον προβληματισμό του, να ενστερνιστούμε το ήθος και το θάρρος του.

Ο Κώστας Μόντης παραμένει επίκαιρος.

Με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου, ενσαρκώνει τον Πολίτη, αυτόν που σκέπτεται και ομιλεί ελεύθερα, προβληματίζεται και συμμετέχει ενεργά στα κοινά, τον Έλληνα, τον Άνθρωπο.

ΠΑΡΑΘΥΡΟ| ΠΟΛΙΤΗΣ