Η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ολλανδίας, στο πλαίσιο της Ολλανδικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαïκής Ένωσης παρουσιάζουν δύο συναυλίες υπό τον τίτλο The untouchable instrument στις οποίες τo ηλεκτρονικό μουσικό όργανο θέρεμιν κάνει το ντεμπούτο του στην Κύπρο ως σολιστικό όργανο με ορχήστρα!

Ο Ολλανδός σολίστ Thοrwald Jørgensen, «ένας από τους σημαντικότερους εκτελεστές κλασικής μουσικής στο θέρεμιν», θα ερμηνεύσει με τη Σ.Ο.Κ. το Κοντσέρτο για Θέρεμιν (1945) του γεννημένου στην Κύπρο συνθέτη Anis Fuleihan (1900-1970), καθώς και το έργο Sirenum Scopuli (2015) του Victor Herbiet (γ. 1980). Τα δύο αυτά έργα πλαισιώνονται από τα εύθυμα κομμάτια Plank Plunk και Fiddle Faddle του Leroy Anderson (1908-1975), καθώς και επτά ενθουσιώδεις Σλαβονικούς Χορούς του Antonín Dvořák (1841-1904). Τις συναυλίες θα διευθύνει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής και Αρχιμουσικός της Σ.Ο.Κ., Άλκης Μπαλτάς.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να γίνει μια ειδική αναφορά στο θέρεμιν, το οποίο ήταν αρχικά γνωστό ως αιθερόφωνο, και αποτελεί το πρώτο ηλεκτρονικό μουσικό όργανο που εφευρέθηκε ποτέ. Παίζεται με τα δάκτυλα του ενός χεριού και την παλάμη του άλλου χωρίς ο μουσικός να το αγγίζει και παράγει ένα αιθέριο ήχο που μοιάζει ταυτόχρονα με έγχορδο όργανο και ανθρώπινη φωνή. Εφευρέθηκε από τον Ρώσο φυσικό Lev Termen (Leon Theremin) το 1919 και αποτελείται από ένα κουτί με ηλεκτρονικά και δύο μεταλλικές κεραίες που δημιουργούν ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Ο Leon Theremin ταξίδευσε εκτεταμένα στην Ευρώπη παρουσιάζοντας την εφεύρεσή του σε μεστές αίθουσες, πριν να το πατεντάρει στις Η.Π.Α. το 1928. Η Αμερικανική εταιρία ηλεκτρονικών RCA έκανε τότε μια απόπειρα να εμποριοποιήσει το θέρεμιν, η οποία όμως απέτυχε λόγω των τεχνικών δυσκολιών του οργάνου και του χρηματιστηριακού κραχ του 1929. Εντούτοις, αρκετοί μουσικοί έγιναν εξαιρετικοί εκτελεστές του θέρεμιν και προώθησαν με πάθος το όργανο αυτό κυρίως στις δεκαετίες του 1930-70.

Συνθέτες κλασικής μουσικής όπως οι Bohuslav Martinů, Percy Grainger και Kalevi Aho έγραψαν έργα για σόλο θέρεμιν και ορχήστρα, ενώ ο Dmitri Shostakovich περιέλαβε μέρος για θέρεμιν σε ορχηστρικά του έργα. Σήμερα, το θέρεμιν χρησιμοποιείται σε μια μεγάλη γκάμα ειδών μουσικής: ως σολιστικό όργανο με ορχήστρα, στη σύγχρονη μουσική, στη μουσική για ταινίες καθώς και στη μουσική ποπ και ροκ.

Ο Anis Fuleihan (1900-1970) ήταν Αμερικανός συνθέτης, μαέστρος και πιανίστας, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κερύνεια. Το 1944, ο διάσημος μαέστρος Leopold Stokowski του ανέθεσε να γράψει ένα Κοντσέρτο για θέρεμιν και ορχήστρα για τη Συμφωνική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης και την βιρτουόζα μουσικό του θέρεμιν Clara Rockmore. Πριν από το 1945 (όταν δόθηκε η πρεμιέρα του έργου), το ρεπερτόριο για το θέρεμιν αποτελείτο από έργα αργής ταχύτητας και κίνησης με λίγες ή καθόλου τεχνικές απαιτήσεις. Το κοντσέρτο αυτό υπήρξε καινοτόμο αφού επέκτεινε σε επίπεδο δεξιοτεχνίας τις τεχνικές δυνατότητες και απαιτήσεις του οργάνου. Ο Fuleihan εργάστηκε μαζί με τη Rockmore για τη δημιουργία ενός εκπληκτικά όμορφου έργου το οποίο αποδεικνύει ότι το θέρεμιν μπορεί να σταθεί θαυμάσια ως σόλο όργανο με ορχήστρα.

Το έργο Sirenum Scopuli του Καναδού συνθέτη Victor Herbiet (γ. 1980) γράφτηκε για τον Thorwald Jørgensen. Οι δύο μουσικοί γνωρίστηκαν στον Καναδά όταν ο Thorwald βρισκόταν εκεί για συναυλίες. Μετά από μερικές συναντήσεις η ιδέα για μια νέα σύνθεση άρχισε να γεννιέται. Το έργο είναι βασισμένο στον ελληνικό μύθο των γοργόνων και αναπαριστά μουσικά τον ήχο της θάλασσας, του ανέμου, του καραβιού και το τραγούδι των γοργόνων. Ο Thorwald Jørgensen έδωσε την πρεμιέρα του μαζί με την Ολλανδή αρπίστα Renske de Leuw στο πλαίσιο του 10ου Φεστιβάλ Άρπας του Rio de Janeiro στη Βραζιλία το 2015.

+ Η συναυλία The Untouchable Instrument θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2016 στο Θέατρο Ριάλτο Λεμεσού και την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου στο Θέατρο Παλλάς Λευκωσίας. Οι συναυλίες ξεκινούν στις 20:30. Εισιτήρια προς €12, €7 (νέοι 18-26 ετών και συνταξιούχοι), €5 (νέοι 12-18 ετών), €3 (παιδιά κάτω των 12 ετών). Διατίθενται: 

Θέατρο Ριάλτο (Ανδρέα Δρουσιώτη 19, Λεμεσός, 77777745) / Από την ιστοσελίδα www.rialto.com.cy και από το ταμείο του θεάτρου 4 βδομάδες πριν από τη μέρα της συναυλίας (Δε-Πα 10:00-13:00 και 17:00-19:00, Σα 10:00-13:00)  

Θέατρο Παλλάς (Γωνία Ρηγαίνης και Αρσινόης, Λευκωσία, 22 410181) / Από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος: www.cyso.org.cy και από το ταμείο του Θεάτρου κάθε Τετάρτη, 16:00-19:00 και τη μέρα της συναυλιας, 18:30-20:30.

Για περισσότερες πληροφορίες: 22 463144, www.cyso.org.cy