Γράφει ο Νίνος Φένεκ Μικελλίδης

Μέρα του Ζαν-Πολ Μπελμοντό σήμερα, με το διάσημο ηθοποιό, που έγινε γνωστός χάρη στη νουβέλ βαγκ και την εμβληματική ταινία του Γκοντάρ, «Με κομμένη την ανάσα», να βραβεύεται με το Ειδικό Χρυσό Λιοντάρι του 73ου φεστιβάλ της Βενετίας για το σύνολο της καριέρας του.

«Σύμβολο του γαλλικού και του διεθνούς κινηματογράφου», που πρωτοεμφανίστηκε στη Βενετία το 1965 με την ταινία του Ζαν-Λικ Γκοντάρ «Ο τρελός Πιερό», χαρακτήρισε τον Μπελμοντό ο διευθυντής του φεστιβάλ Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, «με γοητευτικό πρόσωπο, με ακαταμάχητη χάρη και εκπληκτική ευστροφία».

«Αυτό που συνέβηκε με το ναζισμό ήταν μια προειδοποίηση, πρέπει συνεχώς να τη θυμόμαστε», σημειώνει ο Ρώσος σκηνοθέτης Αντρέι Κοντσαλόφσκι («Ο Θείος Βάνια», «Σιβηριάδα», «Το τρένο της μεγάλης φυγής», «Οι λευκές νύχτες του ταχυδρόμου») για τη συγκλονιστική, συγκινητική ταινία του «Παράδεισος» που είδαμε σήμερα στο διαγωνιστικό τμήμα του 73ου φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας. «Κάτι τέτοιο μπόρεσε και συνέβηκε και μπορεί να συμβεί κάθε στιγμή και σήμερα. Ο κίνδυνος βρίσκεται στην απροθυμία μας να μάθουμε, η ώθηση να ξεχάσουμε και η δυσπιστία μας αν όλα αυτά πράγματι συνέβησαν. Μόνο με τη γνώση μπορούμε να το αποτρέψουμε.»

Τρία είναι τα κύρια πρόσωπα στην ταινία «Παράδεισος» του Κοντσαλόφσκι: η Ολγα, μια αριστοκράτισσα Ρωσίδα που, στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, γίνεται μέλος της Γαλλικής Αντίστασης, ο διευθυντής της αστυνομίας Γάλλος Ζιλ και ο ιδεαλιστής Γερμανός αξιωματικός των Ες Ες Χέλμουτ. Τρία πρόσωπα που οι τύχες τους θα διασταυρωθούν μέσα στην κόλαση του πολέμου. Η Όλγα θα συλληφθεί από τη ναζιστική αστυνομία,επειδή έκρυβε παιδιά των Εβραίων, ο Ζιλ είναι ο αστυνομικός που τη συλλαμβάνει και είναι έτοιμος, με σεξουαλικά ανταλλάγματα, να μειώσει την ποινή της, και ο Χέλμουτ είναι ο ναζί αξιωματικός που ερευνά καταγγελίες διαφθοράς στο στρατόπεδο εξόντωσης όπου στέλνεται η Όλγα.

Χρησιμοποιώντας το παλιό (πριν την πλατιά οθόνη) σχήμα της οθόνης και το μαυρόασπρο φιλμ, που τονίζει τη μαύρη, καταπιεστική ατμόσφαιρα, που κυριαρχεί στην ταινία, με ένα κλασικό στιλ που θυμίζει τις καλύτερες ταινίες του παλιού σοβιετικού κινηματογράφου, με ενδιάμεσες σκηνές στο στιλ του ντοκιμαντέρ (με τα τρία πρόσωπα να εξιστορούν τη συμμετοχή τους στο δράμα, σαν μπροστά στο θεατή ή τον Άγιο Πέτρο που θα αποφασίσει ποιος τελικά θα πάει στον παράδεισο), και με εξαιρετικές ερμηνείες, ο 79χρονος Κοντσαλόφσκι έφτιαξε ένα συγκλονιστικό δράμα πάνω στο Ολοκαύτωμα – ταινία που συμπληρώνει, με τον πιο σπαραχτικό τρόπο, την εικόνα του Ολοκαυτώματος που μας έδωσε ο Ούγγρος Λάσλο Νέμες στην ταινία του «Ο γιος του Σαούλ». Δράμα που θα είναι στα φαβορί για το Χρυσό Λιοντάρι της Μόστρας.

Ο παράδεισος του τίτλου έχει διπλή έννοια: από τη μια, είναι ο παράδεισος που προσφέρουν οι ναζί στην Άρια φυλή (παράδεισος που για όλους τους άλλους είναι κόλαση) και, από την άλλη, ο παράδεισος που προσφέρει ο σκηνοθέτης (μαζί του και οι θεατές και για τους πιστούς Χριστιανούς ο Αγιος Πέτρος) σε ένα από τα πρόσωπα της ταινίας, έχοντας κρίνει τις πράξεις τους. Για να φτάσουμε όμως στον ποθητό παράδεισο, πρέπει να περάσουμε από την κόλαση που δημιούργησαν οι ναζί, από τα βασανιστήρια και τα μπουντρούμια της ναζιστικής αστυνομίας και τα κρεματόρια των στρατοπέδων εξόντωσης. Μια κόλαση που δίνει με τα πιο γλαφυρά, φριχτά, μαυρόασπρα κιαροσκούρα χρώματα (η έξοχη φωτογραφία είναι του Αλεξάντερ Σιμόνοφ) ο Κοντσαλόφσκι.

Αξίζει να σημειώσω πως σήμερα, προβάλλεται στους κινηματογράφους παγκόσμια, σε μια και μοναδική προβολή, το βιογραφικό μουσικό ντοκιμαντέρ "One More Time With Feeling", που σκηνοθέτησε ο Άντριου Ντόμινικ. Ένα όμορφο,όπως ήδη γράψαμε, συγκινητικό, ταυτόχρονα συναρπαστικό, γυρισμένο σε 3D και σε μαυρόασπρο φιλμ, ντοκιμαντέρ γύρω από την εγγραφή του νέου άλμπουμ Skeleton Tree του Nick Cave και των Bad Seeds, που ο Νικ Κέιβ έγραψε με αφορμή τον τραγικό θάνατο του 15χρονου γιου του.

(ΚΥΠΕ/ΝΦΜ/ΓΒΑ)