Συνέντευξη στη Θεοδώρα Χρυσοστόμου

To «The Cyprus Oscar Wilde Festival», το πρώτο ειδικά αφιερωμένο φεστιβάλ στη ζωή και το έργο του μεγάλου Ιρλανδού δημιουργού, πραγματοποιείται στη Λευκωσία στις 1-16 Μαρτίου, δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει το έργο του σπουδαίου συγγραφέα.

Μια ομάδα καλλιτεχνών από την Κύπρο και τη Γαλλία, με αγάπη για τον ιρλανδικό πολιτισμό και με τη βοήθεια της Πρεσβείας της Ιρλανδίας στην Κύπρο, υπόσχονται να μεταφέρουν στον κόσμο της Κύπρου τη μαγεία του έργου του.

Ένας εκ των διοργανωτών του Φεστιβάλ, ο μουσικός Βαγγέλης Γέττος, μιλά στο «Π» για την προσωπικότητα που εμπνέει εδώ και χρόνια, ανθρώπους της τέχνης αλλά και αναγνώστες από όλο τον κόσμο καθώς και για τις δράσεις του δεκαπενθήμερου φεστιβάλ.

«Τhe Cyprus Oscar Wilde Festival»… Πώς προέκυψε η επιλογή του συγκεκριμένου συγγραφέα ως κεντρική αναφορά στο φεστιβάλ;

Ο μεγάλος Ιρλανδός δημιουργός είναι μία μεταιχμιακή προσωπικότητα που εμπνέει ανεξάντλητα όχι μόνο συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες και διανοούμενους αλλά κυρίως αναγνώστες από όλο τον κόσμο. Τα επεισόδια της ζωής και του έργου του, κάποια από αυτά συνταρακτικά, όπως η φυλάκισή του και ο συνεπακόλουθος, πρόωρος θάνατός του, μοιάζουν σύγχρονα, 100 και πλέον χρόνια μετά.

Ο Oscar Wilde ήταν ένας άτεγκτος κοινωνικός προφήτης, μία φωνή βοώντος εν τη ερήμω του κοινωνικού καθωσπρεπισμού

Ο σημερινός κόσμος και οι αρμοί του καταρρέουν. Νέες δυνάμεις σκότους επωάζονται, δυνάμεις που ταυτόχρονα είναι τόσο παλιές. Η ελπίδα όμως πεθαίνει τελευταία. Κάτι τέτοιο συνέβαινε και στη στροφή του 19ου προς τον 20ο αιώνα. Η βιομηχανική επανάσταση έδωσε στους Ευρωπαίους την ελπίδα ότι θα ζήσουν καλύτερες μέρες. ‘’H κοινή γνώμη δεν αξίζει τίποτα’’ είπε σε ανύποπτο χρόνο ο Wilde συμπαρατασσόμενους με όσους προέβλεπαν οπισθοδρόμηση και όχι πρόοδο, παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις. Ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος και μετά ο 2ος δεν άργησαν να τον επιβεβαιώσουν. Ο Oscar Wilde ήταν ένας άτεγκτος κοινωνικός προφήτης, μία φωνή βοώντος εν τη ερήμω του κοινωνικού καθωσπρεπισμού. Γυρνάμε λοιπόν ξανά στη σκέψη του, στην κριτική του, στον σαρκασμό του γιατί μας είναι χρήσιμα σήμερα.



Πώς προέκυψε η συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιρλανδίας;

Κατά το τελευταίο έτος, μία ομάδα καλλιτεχνών από την Κύπρο και την Γαλλία, με αγάπη για τον ιρλανδικό πολιτισμό συγκροτήθηκε γύρω από την Πρεσβεία της Ιρλανδίας στην Κύπρο. Η πραγματικά αξιέπαινη Πρέσβειρα κα Deirdre NiFhalluin, ένας άνθρωπος με βαθύ σεβασμό για την πολιτιστική δημιουργία, μας στήριξε στην παρουσίαση 2 μουσικοαφηγηματικών projects που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον εκατοντάδων θεατών: το «Ξωτικά και άλλα δαιμόνια- Ιστορίες και μουσικές της Ιρλανδίας» (Καστελλιώτισσα, Ιανoυάριος 2017) και το «Στις χώρες των γιγάντων» (Faneromeni Festival 18). Έκτοτε, η μεταξύ μας εμπιστοσύνη άρχιζε να αποδίδει καινούριες ιδέες, όπως το «The Cyprus Oscar Wilde Festival», το πρώτο ειδικά αφιερωμένο στον Wilde φεστιβάλ στην Κύπρο.

Τι κάνει αυτό τον δημιουργό τόσο ξεχωριστό ώστε να εξακολουθούμε να τον διαβάζουμε;

Σε φιλοσοφικό και κοινωνικό επίπεδο, νομίζω για όσα αναφέραμε προηγουμένως. Σε λογοτεχνικό επίπεδο, το έργο του κατ’ αρχάς κατατάσσεται στα κλασικά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ο Oscar Wilde κινήθηκε από το μυθιστόρημα, στο θεατρικό κείμενο και από εκεί στην ποίηση και στα παραμύθια με μία συναρπαστική άνεση. Από το διαχρονικό «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» μέχρι το σπαρακτικό ποίημα «Η μπαλάντα της φυλακής του Ρέντινγκ» και από την καταγγελία της ανθρώπινης ψευτιάς στο αξεπέραστο «De profundis» μέχρι τη θεατρική κραυγή της «Σαλώμης» και αργότερα στο παραμύθι-κομψοτέχνημα «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας», επιβεβαιώνεται ο χαρακτηρισμός που του αποδίδεται: ο πρώτος μοντέρνος άνθρωπος. Ο Wilde σήμερα θα μπορούσε να είναι ένας δυναμικός επαναστάτης των social media, ένας ακτιβιστής για τη σωτηρία του περιβάλλοντος, ένας μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Γνωρίζοντας το τραγικό του τέλος, σε όλο του το έργο αναδύεται μία αίσθηση ότι ίσως και να γνώριζε ότι θα πληρώσει το κόστος της ανυπότακτης στάσης του απέναντι στην ανθρώπινη μωρία και επιφανειακότητα. Αυτό καθιστά την ανάγνωση των έργων του μία καθηλωτική εμπειρία. Νιώθω ότι το μήνυμά του- «γευτείτε την ομορφιά που σας αξίζει»- δεν θα σβήσει ποτέ.

Ο Βαγγέλης Γέττος, μουσικός και εκ των διοργανωτών του φεστιβάλ.

Πόσα άτομα συμμετέχουν στο φεστιβάλ;

Πολλά από διάφορους τομείς και είμαστε πολύ χαρούμενοι γι’ αυτό. Άνθρωποι από το χώρο της μουσικής, της αφήγησης, της συγγραφής και του βιβλίου, της ακαδημαϊκής έρευνας, των εικαστικών τεχνών, του θεάτρου, του ακτιβισμού, της θεατροπαιδαγωγικής από την Κύπρο, την Ιρλανδία, την Ελλάδα, την Αγγλία κ.ά. συμβάλουν ώστε το φεστιβάλ να εξαπλωθεί δυναμικά σε διάφορες γωνιές της Λευκωσίας.

Τι να περιμένει ο κόσμος που θα έρθει στο φεστιβάλ;

Να περιμένει 15 πολύ ενδιαφέρουσες μέρες. Παρουσίαζουμε το φεστιβάλ με «Jamming for Oscar» (αυτοσχεδιασμός ανάγνωσης κειμένων του Wilde από τις/τους, Γιώργο Ονησιφόρου, Ελένη Αναστασίου, Αναστασία Τάκη Προκοπίου με ζωντανή μουσική από τον Γιάννη Κουτή) στο Πρόζακ στις 2/3. Μεταξύ 1-2 και 5-6 Μαρτίου, θα τρέξει η έκθεση ‘’Made for Oscar’’: όπου εικαστικοί παρουσιάζουν δημιουργίες τους εμπνευσμένες από τη ζωή και το έργο του Wilde, επίσης στο Πρόζακ.



Στις 7/3, πραγματοποιείται στρογγυλό τραπέζι λογοτεχνίας με τίτλο «Το πορτραίτο ενός καλλιτέχνη»: στρογγυλό τραπέζι λογοτεχνίας με τους Νάσια Διονυσίου, Γιώργο Ιωσήφ, Paul Stewart, Μαρίνα Κατσαρή. Στις 12/3, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, προβάλλεται το ντοκιμαντέρ “The 34th: the story of Marriage Equality” και ακολουθεί συζήτηση με την Gráinne Healy και την πρόεδρο της Accept-LGBTI Cyprus, Μόνικα Παναγή. Στις 13/3, στο Cine Studio, προβάλλεται επίσης η ταινία «The Happy Prince» (Ευτυχισμένος Όσκαρ). Στις 15 και 16/3 σειρά παίρνει η μουσικοαφηγηματική παράσταση «Το αστροπαίδι» (του Oscar Wilde) με τη Μαρίνα Κατσαρή και το Βαγγέλη Γέττο, στο Artos Foundation, ενώ η Μαρίνα στις 16/3 θα πραγματοποιήσει 2 εργαστήρια για παιδιά με τίτλο «Ο πιστός φίλος», στην Πρεσβεία της Ιρλανδίας. Αναλυτικά το πρόγραμμα στη σελίδα μας στο Facebook: The Cyprus Oscar Wilde Festival.

Πώς εμπλέκονται τα θέματα ΛΟΑΤ στο φεστιβάλ;

Ο Oscar Wilde, το 1895, σε ηλικά 41 ετών, καταδικάστηκε από τα αγγλικά δικαστήρια σε καταναγκαστικά έργα, με βάση την αντιομοφυλοφιλική νομοθεσία της εποχής. Η αποφυλάκισή του, το 1897, τον βρήκε βαριά άρρωστο από τις κακουχίες της φυλακής. Τρία χρόνια αργότερα πέθανε εξαντλημένος στο Παρίσι. Ο Wilde δεν πλήρωσε απλώς τον πολυσυζητημένο σεξουαλικό του προσανατολισμό. Πλήρωσε με τη ζωή του την εκ μέρους του απόρριψη της σεμνοτυφίας, της υποκρισίας, του πουριτανισμού και του κοινωνικού κανιβαλισμού. Άραγε πως θα αντιδρούσε αν τύχαινε να περνά από την πλατεία Κάνιγγος, στην Αθήνα, την ώρα που ένα μπούγιο αστυνομικοί έσερναν μέσα στο δρόμο τον αιμόφυρτο, σιδηροδέσμιο και αναίσθητο Ζακ Κωστόπουλο; Τι θα έγραφε για την λογοκρισία ενός θεατρικού έργου εν έτει 2017 στην Κύπρο, λόγω ομοφυλοφιλικών αναφορών; Και μόνο που θέτουμε αυτά τα φανταστικά ερωτήματα, σημαίνει ότι ακόμα δεν έχουμε λύσει θεμελιώδη ζητήματα της κοινωνικής συνύπαρξης.

«Η πραγματικότητα αντιγράφει την τέχνη»… Συμφωνείς με τη φράση του Oscar Wilde; Πού βρίσκει εφαρμογή στην καθημερινότητά μας;

Αν και γενικά δεν νιώθω ότι οι αποφθεγματικές εκφράσεις –και ο Oscar Wilde ήταν ένας μεγάλος μαέστρος των αποφθεγμάτων- αρκούν για να περιγράψουν τη ζωή, πιστεύω ότι οι άνθρωποι στην καθημερινότητά μας, αναζητούμε κάτι ομορφότερο από αυτό που προσλαμβάνουμε με τις αισθήσεις μας.

Συνεπώς, προσπαθούμε να τείνουμε σε μια άλλη διάσταση που ακόμα δεν είναι ορατή. Για μένα αυτή η διάσταση είναι η τέχνη- η καθημερινή τέχνη και η τέχνη της καθημερινότητας. Νιώθω βαθιά μέσα μου ότι ο καλλιτέχνης δεν είναι επάγγελμα. Είναι μια διαμεσολάβηση που προσφέρει κανείς σε δύο αδελφές- την καθημερινότητα και την τέχνη- που βρίσκονται σε διαμάχη εδώ και αιώνες. Ο καλλιτέχνης προσπαθεί να επανασυνδέσει τον κόσμο με την ομορφιά. Γιατί αυτό αξίζει ο άνθρωπος.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο εγγονός, βιογράφος και θεματοφύλακας του έργου του Όσκαρ Ουάιλντ, Μέρλιν Χόλαντ, μέσω της Πρέσβειρας της Ιρλανδίας στην Κύπρο, Deirdre NiFhalluin, απέστειλε χαιρετισμό στους διοργανωτές ευχόμενος την επιτυχία του φεστιβάλ.

Το μήνυμα του εγγονού και θεματοφύλακα του Oscar Wilde, Merlin Holland προς τους διοργανωτές του Φεστιβάλ:

«Απολογούμαι που δεν μπορώ να βρεθώ μαζί σας και να συμμετάσχω στο The Cyprus Oscar Wilde Festival αλλά θα πρέπει να βρίσκομαι στη Γαλλία εκείνη την περίοδο. Και λυπάμαι πραγματικά γιατί ο παππούς μου [ο Oscar Wilde] έτρεφε μεγάλο πάθος για την Ελλάδα και ό,τι έχει σχέση με αυτή, ήδη από την πρώιμη νιότη του όταν άρχισε να μαθαίνει για τον αρχαίο πολιτισμό σας που ξεκάθαρα θεωρούσε την κοιτίδα του σύγχρονου πολιτισμού.

Όταν φοιτούσε στο Trinity College, στο Δουβλίνο, είχε την ιδιαίτερη τύχη να έχει για δάσκαλό του τον John Mahaffy, τον καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας τον οποία μνημόνευσε 20 χρόνια αργότερα ως «έναν άνθρωπο υψηλού και διακεκριμένου πολιτισμικού επιπέδου στον οποίο χρωστώ τόσα πολλά σε προσωπικό επίπεδο. Ήταν ο πρώτος και καλύτερος δάσκαλός μου, ο διανοούμενος που μου έδειξε πώς να αγαπήσω όσα έχουν σχέση με την Ελλάδα». Αργότερα, όταν ο Oscar σπούδαζε στην Οξφόρδη, ο Mahaffy τον πήρε μαζί του στα δύο αξέχαστα ταξίδια του στην Ελλάδα, το 1875 και το 1877. Στο δεύτερο από αυτά, [o Wilde] επέστρεψε πίσω καθυστερημένα για την έναρξη του μαθημάτων και αποκλείστηκε για έναν χρόνο επειδή (όπως ο ίδιος το έθεσε με χιούμορ) «ήταν ο πρώτος φοιτητής που επισκέφθηκε την Ολυμπία». Όταν επισκέφθηκα την Αθήνα, το 2000, περίπου στα εκατόχρονα από τον θάνατό του, εντυπωσιάστηκα όταν ανακάλυψα ότι σχεδόν όλα τα έργα του, ακόμα και κάποια από τα λιγότερο γνωστά, είχαν ήδη εκδοθεί. Είμαι σίγουρος ότι ο παππούς μου θα είχε κολακευτεί από αυτή την τιμή που του ανταπέδωσε η Ελλάδα, τόσα χρόνια μετά τον θάνατό του. Αντίστοιχα θα είχε κολακευτεί από το φεστιβάλ της Κύπρου που γίνεται προς τιμή του σήμερα. Σας εύχομαι κάθε επιτυχία.»

+ Το “The Cyprus Oscar Wilde Festival” συνδιοργανώνεται από την Πρεσβεία της Ιρλανδίας στην Κύπρο. Για περισσότερες πληροφορίες εδώ