Γράφει η Μερόπη Μωυσέως | Φωτογραφία Ελένη Παπαδοπούλου
Σε μια τελετή κατά την οποία επικράτησε εμφανής αμηχανία μπροστά σε ένα «ζωντανό θρύλο», ο Σερ Τίμοθι Μπέρνερς Λι αναγορεύτηκε τη Δευτέρα σε επίτιμο διδάκτορα της Σχολής Επιστημών του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Πρόκειται για τον «πατέρα» του Παγκόσμιου Ιστού, τον εφευρέτη του www (world wide web) και, βεβαίως, τον άνθρωπο που άλλαξε τις ζωές μας περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο στον -μέχρι σήμερα- 21ο αιώνα.
Ο Σερ Τίμοθι Μπέρνερς Λι βρίσκεται στη λίστα του περιοδικού Time με τα 100 πιο λαμπρά πνεύματα του αιώνα μας καθώς με την εφεύρεση του Παγκόσμιου Ιστού άλλαξε αναπόδραστα τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, εργαζόμαστε, κοινωνικοποιούμαστε, ζούμε.
«Ο Σερ Τίμοθι Μπέρνερς Λι πέρασε τον κόσμο από τη μετα-βιομηχανική εποχή στον μεταμοντέρνο ψηφιακό διαφωτισμό», ανέφερε ο πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, Κώστας Γουλιάμος, προλογίζοντας τον πρωτοπόρο επιστήμονα που στα 64 του χρόνια κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον του δημιουργήματός του, για το οποίο εκφράζει έντονη ανησυχία. Καλεί, δε, σε αναθεώρηση του Ιστού μέσα από τη σύναψη ενός «Κοινωνικού Συμβολαίου» του διαδικτύου: ενός συμβολαίου που θα δώσει τη δυνατότητα στους χρήστες να επανακτήσουν τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων και θα προσδώσει περισσότερη δημοκρατία στον Παγκόσμιο Ιστό.
Η «τύχη» ενός geek
Χωρίζοντας την ομιλία του σε τρία μέρη -παρελθόν, παρόν και μέλλον-, ο διάσημος επιστήμονας έκανε μια σύντομη αναδρομή στο πώς ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τους υπολογιστές, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι οι γονείς του ήταν εκείνοι που τροφοδότησαν το ενδιαφέρον του. Ο πατέρας του, Κόνγουεϊ Μπέρνερς Λι και η μητέρα του, Μέρι Λι Γουντς, ήταν μέλη της ομάδας επιστημόνων που δημιούργησαν τον πρώτο εμπορικά διαθέσιμο ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μάλιστα για τη μητέρα του, ο ίδιος ανέφερε ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί η πρώτη προγραμματίστρια ηλ. υπολογιστών.
«Ήμουν λοιπόν ένας τυχερός geek γιατί γεννήθηκα ως δεύτερης γενιάς προγραμματιστής και μάλιστα σε μια εποχή (σ.σ. γεννήθηκε το 1955) όταν ήταν διαθέσιμα εργαλεία που προηγουμένως ήταν δυσεύρετα. Όταν σπούδαζα, μπορούσε κανείς να αγοράσει μικροεπεξεργαστές και έτσι μπόρεσα να δημιουργήσω το δικό μου κομπιούτερ!» είπε ο Σερ Μπέρνερς Λι εξηγώντας ότι στο The Queen’s College στην Οξφόρδη όπου σπούδασε Φυσική (1973-76), χρησιμοποίησε τον μοναδικό υπολογιστή της Σχολής χωρίς άδεια και έτσι το πανεπιστήμιο τού στέρησε τη χρήση. «Ήταν προφανές ότι χρειαζόμουν τον ΔΙΚΟ μου υπολογιστή. Και τον έφτιαξα», δήλωσε.
Τι πήγε στραβά;
Τελειώνοντας το Πανεπιστήμιο, θέλησε να εργαστεί «αντί να προχωρήσω για διδακτορικό που σε καμία περίπτωση υπαινίσσομαι ότι δεν χρειάζεται να αποκτήσετε», είπε, απευθυνόμενος στους φοιτητές που κατέκλυσαν την αίθουσα στο Πολιτιστικό Κέντρο του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου.
Τέσσερα χρόνια μετά την αποφοίτησή του, ο Σερ Μπέρνερς Λι είχε πιάσει δουλειά στον CERN, όπου πρότεινε τη δημιουργία μιας μεγάλης βάσης δεδομένων με υπερκείμενο, με στόχο να βοηθήσει τους συναδέλφους του να κοινοποιούν πληροφορίες μεταξύ πολλαπλών ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η ιδέα ήταν «ασαφής αλλά και συναρπαστική», γι’ αυτό οι υπεύθυνοί του τον άφησαν να εργάζεται πάνω σ’ αυτήν περιστασιακά και μόνο.
Στις 12 Μαρτίου 1989 γεννήθηκε ο Παγκόσμιος Ιστός «και όλα πήγαιναν καλά. Σύντομα το 20% των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο το χρησιμοποιούσε αλλά νιώθαμε την ευθύνη το web να φτάσει και στο υπόλοιπο 80% ώστε η χρήση να είναι καθολική και η ανθρωπότητα να ενωθεί μέσα από την τεχνολογία. Αρχικά, ο Παγκόσμιος Ιστός δημιούργησε μια δημόσια σφαίρα χωρίς σύνορα. Στα διάφορα μπλογκ γράφονταν απίστευτα πράγματα, όλοι μοιράζονταν τις ιδέες τους δημοκρατικά», εξήγησε ο Σερ Μπέρνερς Λι για να συνεχίσει: «Τι θα μπορούσε να πάει στραβά; Θα σας πω. Εμφανίστηκαν οι διαφημίσεις της Google. Και τότε όσοι είχαν μπλογκ και έγραφαν, αντιλήφθηκαν ότι θα μπορούσαν να βγάλουν λεφτά κάνοντας τους επισκέπτες στα μπλογκ τους να κάνουν κλικ στις διαφημίσεις. Κι έτσι το περιεχόμενο στα μπλογκ μετατράπηκε από κοινωνικού οφέλους σε κείμενα που θα ήταν αρκετά ευανάγνωστα ώστε να παραπλανούν κάποιον στο να κάνει κάτι που σε άλλη περίπτωση δεν θα έκανε».
Κατά του facebook
Ο Σερ Μπέρνερς Λι τοποθετήθηκε επίσης κατά του facebook, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι το κοινό ωθείται να κατοικήσει στα «σιλό του facebook» ενώ υπάρχουν άλλοι τρόποι –πιο ασφαλείς και καθόλου καταχρηστικοί των προσωπικών δεδομένων- για να μοιραστεί κανείς φωτογραφίες, πληροφορίες και ό,τι άλλο θέλει με τους φίλους, την οικογένεια, τους συνεργάτες τους. Σημείωσε ότι η κοινωνική συνθήκη της ενοποίησης της διαδικτυακής παρουσίας του καθενός στο facebook (ενώ θα μπορούσε να διατηρεί ξεχωριστούς λογαριασμούς σε πιο ασφαλείς σελίδες) είναι απογοητευτική και εξαιρετικά απομακρυσμένη από το πνεύμα της δημοκρατίας.
Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρθηκε στη δημιουργία της τεχνολογικής πλατφόρμας Solid, που επιστρέφει στους χρήστες τον έλεγχο των δεδομένων τους, διαχωρίζοντας τις εφαρμογές (apps) από την αποθήκευση των δεδομένων τους. Σχολίασε επίσης το GDPR, τον Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης χαρακτηρίζοντάς τον «οκέι από νομικής άποψης αλλά δεν μας λέει κανείς πώς εφαρμόζεται».
Ο Σερ Μπέρνερς Λι έκλεισε την ομιλία του λέγοντας ότι για το μέλλον προσβλέπει σε καινοτόμες ιδέες εφαρμογών και σε πιο δημοκρατικές διαδικασίες. «Οφείλουμε να κάνουμε τέτοιες κινήσεις ώστε ο κόσμος μας να λειτουργεί καλύτερα και δημοκρατικά».
