Επιστολή με την οποία ζητούν την άμεση προκήρυξη δημόσιου διαγωνισμού για εμπλουτισμό του κτηρίου του ΘΟΚ με έργα τέχνης απέστειλαν μέσω δικηγόρου οι καλλιτέχνες Μαρία Λοϊζίδου και Νίκος Κουρούσιης στον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Στην επιστολή (με ημερομηνία 20 Μαΐου 2019) σημειώνεται ότι εάν δεν προκηρυχθεί ο διαγωνισμός εντός 20 ημερών, οι δύο καλλιτέχνες επιφυλάσσουν το δικαίωμά τους για να κινηθούν νομικά. Ο ΘΟΚ καλείται να εκπληρώσει την υποχρέωσή του για τον εμπλουτισμό του κτηρίου του με έργα τέχνης που αντιστοιχούν στο 1% του συνολικού κόστους ανέγερσής του, σύμφωνα με τον Περί του Ελάχιστου Υποχρεωτικού Ποσοστού Εμπλουτισμού των Δημόσιων Κτηρίων με έργα τέχνης Νόμο του 2009. Το συνολικό κόστος ανέγερσης του κτηρίου του ΘΟΚ ανήλθε στο ποσό των 20,5 εκατ. ευρώ, ως εκ τούτου ο οργανισμός υποχρεούται, όπως ορίζει ο νόμος, να προκηρύξει δημόσιο διαγωνισμό για εμπλουτισμό του κτηρίου με έργα τέχνης αξίας 205 χιλ. ευρώ.

Ο «νόμος του 1%» αποτελεί μέτρο στήριξης και ενίσχυσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας και λειτουργεί καταλυτικά στην εξοικείωση του κοινού με την παρουσία της τέχνης στην καθημερινότητά του

Το κτήριο του ΘΟΚ

«Η απόφαση να ξεκινήσουμε με αυτό το κτήριο λήφθηκε γιατί νιώθουμε πως είναι το κτήριο προς την κοινότερη θέα από οποιοδήποτε άλλο δημόσιο κτήριο, με μεγάλη επισκεψιμότητα λόγω της ιδιότητάς του, ενώ ο φορέας του (σ.σ. ο ΘΟΚ) ο πιθανώς πιο κοντινός στα εικαστικά», αναφέρει στον «Π» η εικαστικός Μαρία Λοϊζίδου. «Αναμένουμε, λοιπόν, ότι θα είναι και ο πιο ευαισθητοποιημένος και θα έχει ένα λόγο παραπάνω να ανησυχεί ότι δεν εφαρμόστηκε ο νόμος», σχολιάζει.

Σημειώνεται ότι από έρευνα του Συνδέσμου Εικαστικών Καλλιτεχνών Κύπρου του 2017 προκύπτει ότι ο νόμος του 1% -όπως είναι γνωστός- δεν έχει εφαρμοστεί σε περισσότερα από 63 κτήρια του δημοσίου, ενώ εάν εφαρμοζόταν, θα δημιουργούνταν έργα τέχνης αξίας πέραν των 2 εκατ. ευρώ. Επικοινωνήσαμε με την πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του ΘΟΚ Αντιγόνη Αθηαινίτη, η οποία ανέφερε ότι το θέμα θα τεθεί στο δ.σ. του οργανισμού στην αμέσως επόμενη συνεδρία του.

Το κτήριο του ΘΟΚ ολοκληρώθηκε το 2007 και ο ίδιος ο οργανισμός είχε, σύμφωνα με τον νόμο, την υποχρέωση της προκήρυξης διαγωνισμού για τον εμπλουτισμό του με έργα τέχνης

Νομική υποχρέωση

«Οι πελάτες μου έχουν έννομο συμφέρον από την εφαρμογή του νόμου», εξήγησε ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης, το γραφείο του οποίου ανέλαβε pro bono την ανακίνηση του θέματος με τελικό στόχο ακριβώς την εφαρμογή του 1%. «Θα πρέπει ο ΘΟΚ να αποφασίσει και σύμφωνα με τις πρόνοιες του νόμου να προκηρύξει τον σχετικό διαγωνισμό. Ξέρετε, δεν είναι θέμα διακριτικής ευχέρειας του κάθε δημόσιου οργανισμού, είναι νομική υποχρέωση. Και ο νόμος επιτέλους στα κανονικά κράτη πρέπει να εφαρμόζεται».

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω νομοθεσία αποτελεί μέτρο στήριξης και ενίσχυσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας και λειτουργεί καταλυτικά στην εξοικείωση του ευρύτερου κοινού με την παρουσία της τέχνης στην καθημερινότητά του.

«Δικαιούμαστε να διεκδικήσουμε τα επαγγελματικά μας δικαιώματα και την εφαρμογή ενός νόμου του οποίου η μη τήρηση αποτελεί αδίκημα», επισημαίνει η κ. Λοϊζίδου.

Αγώνας από το 1972

Ο Νίκος Κουρούσιης είναι από τους πρωτοστάτες όχι μόνο για την εφαρμογή του νόμου αλλά για την ίδια τη θέσπισή του. Το θέμα ξεκίνησε να συζητείται το 1972 (!) όταν βρέθηκε στην Κύπρο ο Γάλλος υπεύθυνος για το 2% έργων τέχνης σε δημόσια κτήρια της Γαλλίας.

«Τότε αρχίσαμε να δραστηριοποιούμαστε ώστε το κράτος να αρχίσει να κινητοποιείται προς την κατεύθυνση της θέσπισης ενός τέτοιου νόμου», σχολιάζει ο κ. Κουρούσιης. Ο νόμος ψηφίστηκε 20 χρόνια μετά, το 1992, και αναθεωρήθηκε το 2009. Εφαρμόστηκε σε αρκετά κτήρια για πολλά χρόνια, μέχρι που κάποια στιγμή ατόνησε. «Είναι ένας πολύ σημαντικός νόμος για μας τον οποίο κάναμε αγώνα για να κερδίσουμε. Και θέλουμε τώρα να γίνει ξανά μια αρχή με τον ΘΟΚ, ο οποίος θα έπρεπε να είναι ευαισθητοποιημένος στα θέματα των τεχνών γενικά».

Το 2017, το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα χάρη στην εκ νέου κινητοποίηση του Συνδέσμου Εικαστικών Καλλιτεχνών Κύπρου. Τότε ο βουλευτής των Οικολόγων Γιώργος Περδίκης απευθύνθηκε με σχετική ερώτηση στον τέως υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού Κώστα Καδή. Το θέμα μάλιστα τέθηκε και ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο αποφάσισε η νομοθεσία να εφαρμόζεται για όλα τα δημόσια κτήρια που θα ανεγείρονταν από το 2017 και έπειτα, ενώ για όσα ήταν υπό κατασκευή να τοποθετηθούν έργα τέχνης νοουμένου ότι το συνεπαγόμενο κόστος καλύπτεται από εξοικονομήσεις των αντίστοιχων υπουργείων.