Αφιέρωμα στον Όλαφουρ Ελίασον, παγκοσμίως διάσημος για τις εγκαταστάσεις του που συνδέουν την ποίηση με τα φλέγοντα ζητήματα του πλανήτη και μεταφέρουν στις πόλεις την αίσθηση του θαύματος της φύσης.

Τα έργα του είναι καθηλωτικά. Οι εγκαταστάσεις του συνδέουν την ποίηση με τα φλέγοντα ζητήματα του πλανήτη, τη μετανάστευση και το κλίμα, τα αστρικά φαινόμενα, αλλά και τα ζητήματα της καθημερινότητας.

Γεννημένος στην Κοπεγχάγη το 1967, ο Δανο-Ισλανδός Όλαφουρ Ελίασον έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν παρουσίασε στην Tate Modern την εγκατάστασή του The Weather Project, ίσως το πιο επιτυχημένο αλλά και πιο εντυπωσιακό έργο που έχει εγκατασταθεί στο Turbine Hall του μουσείου. Παγκοσμίως διάσημος για τις εγκαταστάσεις του ο Ελίασον παίζει με έννοιες όπως το φως, το νερό και οι καθρέφτες, μέσω των οποίων ο καλλιτέχνης δημιουργεί μαγευτικά οπτικά εφέ.

Το πάθος του είναι η σύνδεση της τέχνης με την επιστήμη και την τεχνολογία που χρησιμοποιεί στα έργα του. Το στούντιο του στο Βερολίνο ιδρύθηκε το 1995 και τώρα απασχολεί 90 συνεργάτες από πολλούς και διαφορετικούς τομείς που συνεργάζονται με τον καλλιτέχνη στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων έργων τέχνης. Τα κομμάτια που εγκαθιστά σε διάφορα μέρη του κόσμου προκαλούν συχνά την οπτική αντίληψή μας για τον κόσμο γύρω μας και εγείρουν πολλά ερωτήματα.

The Weather Project

Περισσότεροι από 2.000.000 επισκέπτες έφτασαν στην Tate Modern για να θαυμάσουν το The Weather Project, την εγκατάσταση σύγχρονης τέχνης του Όλαφουρ Ελίασον το 2003. Στη μεγάλη αίθουσα η ατμόσφαιρα θύμιζε μια μέρα με ομίχλη ενώ η μόνη πηγή φωτός προερχόταν από τον τεράστιο τεχνητό ήλιο στο φουαγιέ. Ο τεχνητός ήλιος του Ελίασον ήταν φτιαγμένος από εκατοντάδες κίτρινα φώτα αλογόνου. Ένας μεγάλος καθρέφτης τοποθετήθηκε στην οροφή της αίθουσας, έτσι ώστε όλοι όσοι βίωναν την έκθεση να βλέπουν τον εαυτό τους όταν κοιτούσαν. Οι άνθρωποι στο χώρο ήταν σε ομάδες, παρέες, καθιστοί ή ξαπλωμένοι και παρακολουθούσαν ένα φαινόμενο με την περιέργεια που βλέπουν μια έκλειψη ηλίου ενώ μπορούσαν να διαλογιστούν μπροστά σε αυτή.

Ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από περιβαλλοντικά ζητήματα και το γεγονός ότι ο καιρός επηρεάζει την αντίληψή μας για τον χρόνο, όσο και για το πόσο συχνά μιλούν για τον καιρό οι κάτοικοι της Μ. Βρετανίας. Όταν αποκτήσουμε μια φυσική αίσθηση για το κλίμα μπορούμε να το κατανοήσουμε καλύτερα είπε ο Ελίασον, προσθέτοντας  ότι η συζήτηση που γίνεται για το κλίμα είναι απίστευτα ακαδημαϊκή και επιστημονική και είναι πολύ δύσκολο να γίνει κατανοητή, επειδή είναι τόσο αφηρημένη.

Βερσαλλίες

Βερσαλλίες

Κάθε χρόνο, μέχρι πριν λίγα χρόνια, δηλαδή, πριν αρχίσουν οι παρεμβάσεις Σαρκοζί, συντηρητικών και οι καβγάδες για τις επιδοτήσεις της σύγχρονης τέχνης, ένας καλλιτέχνης προσκαλεσμένος από το Δ. Σ. του παλατιού δημιουργούσε ένα έργο. Είχαν ήδη παρελάσει ο Jeff Koons, ο Takashi Murakami και ο Anish Kapoor, όταν προσκλήθηκε και ο Όλαφουρ Ελίασον για να κάνει μια εγκατάσταση στο παλάτι και τους κήπους της γαλλικής πρωτεύουσας.

Για την εγκατάσταση των Βερσαλλιών, ο Ελίασον χρησιμοποίησε την τεχνολογία για να παρουσιάσει ένα φυσικό φαινόμενο: έναν καταρράκτη. Ο τεχνητός καταρράκτης τοποθετήθηκε στο μεγάλο κανάλι στους ευρύχωρους κήπους των Βερσαλλιών, όπως και άλλες δύο εγκαταστάσεις που ονομάστηκαν Fog Assembly και Glacial Rock Flour Garden.

Στο εσωτερικό του παλατιού τοποθέτησε καθρέφτες και φώτα μέσα στα δωμάτια για να κάνει τους εσωτερικούς χώρους να φαίνονται μεγαλύτεροι και διαφορετικοί από αυτούς που περίμεναν οι επισκέπτες, έτσι ώστε «να ασκήσουν τις αισθήσεις τους, να αγκαλιάσουν το απροσδόκητο, να νιώσουν ότι ο χώρος διαμορφώνεται μέσω της κίνησής τους».

Riverbed

To 2014, ο Όλαφουρ Ελίασον δημιούργησε για το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Δανία, δίπλα στη βαλτική θάλασσα το Riverbed και γέμισε ολόκληρο τον χώρο του μουσείου με δύο τόνους βράχων από την Ισλανδία. Το νέο τοπίο δημιουργήθηκε από ηφαιστειακές πέτρες, λάβα, χαλίκι και άμμο.

Περπατώντας ελεύθερα στην έκθεση, οι επισκέπτες του μουσείου κλήθηκαν να δημιουργήσουν το δικό τους μονοπάτι ή να ακολουθήσουν αυτό που είχαν ήδη καθιερωθεί από άλλους δίπλα σε ένα τεχνητό ποτάμι. Ο θεατής αναρωτιόταν τι είναι σταθερό και τι είναι μόνιμο, τι είναι ενεργό και τι ακίνητο, τους έκανε να επιχειρήσουν να χαράξουν μια δική τους διαδρομή μεταμορφώνοντας στα μάτια τους το τοπίο. Οι επισκέπτες τελικά, μπορούσαν να γνωρίσουν το μουσείο με έναν νέο τρόπο.

Ice Watch Paris

Ice Watch Paris

Το 2015,  κατά τη διάρκεια της διάσκεψης COP21 στο Παρίσι, ο καλλιτέχνης Όλαφουρ Ελίασον και ο γεωλόγος Ρίζινγκ Μίνικ συνεργάστηκαν και μετέφεραν δώδεκα τεράστια κομμάτια πάγου, παγόβουνα από τη Γροιλανδία που εγκατέστησαν στην πλατεία του Panthéon. Τα δώδεκα κομμάτια συμβόλιζαν, όπως τοποθετήθηκαν, τις δώδεκα ώρες του ρολογιού και ήταν το σχόλιο του Ελίασον για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην ανθρωπότητα.

Ο Ελίασον έστησε το έργο του αμέσως μετά τις επιθέσεις στο Μπατακλάν και μίλησε για το διπλό νόημα των παγόβουνων. Ήταν μια πράξη υποστήριξης σε μια πόλη που είχε ανάγκη από κινήσεις που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν τα μουδιασμένα συναισθήματα των ανθρώπων μιας πόλης σε κατάσταση σοκ. Ο Ελίασον σκέφτηκε πώς με την εγκατάστασή του θα είχε την ευκαιρία να κάνει ορατή και απτή την ευπάθεια της Αρκτικής μπροστά στις κλιματικές αλλαγές. «Στέκεσαι», λέει «μπροστά στον πάγο και μπορείς να τον αγγίξεις».

Τα παγόβουνα του Ελίασον έμοιαζαν με μαγικά γυαλιά, είναι το είδος της δημόσιας τέχνης με ισχυρή φωνή. Το έργο ονομάστηκε Ice Watch Paris. Ο πάγος κατά τον καλλιτέχνη έχει πολύ ισχυρή ποιητική ποιότητα. Έχει φυσική επίδραση και είναι το ένα δέκατο του όγκου του πάγου που λιώνει στη Γροιλανδία κάθε δύο καλοκαίρια. Ο Ελίασον είναι παγκοσμίως διάσημος για τις εγκαταστάσεις του, που παίζουν με τα φυσικά φαινόμενα και τη σχέση με το φως, καθώς και με την ψυχολογική σχέση μας με τον φυσικό κόσμο. Μεταφέρει στις πόλεις την αίσθηση του θαύματος της φύσης και καλεί την κοινότητα να στοχαστεί για τη φύση, η οποία στα έργα του γίνεται πολιτισμός.

elculture.gr (Αργυρώ Μποζώνη)