Γράφει ο Νίνος Φένεκ Μικελλίδης
Με την αυτοβιογραφική (κάπως αραιά καλυμμένη) ταινία του «Πόνος και φήμη»/Dolor y gloria του Πέδρο Αλμοδόβαρ, που είδαμε στο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού 72ο κινηματογραφικού φεστιβάλ των Καννών, δεν μπορείς παρά να θυμηθείς το αριστουργηματικό «Οκτώμιση» του Φελίνι, όπου ο Μαστρογιάνι, στο ρόλο ενός, με μπλοκ έμπνευσης, σκηνοθέτη αναπολούσε τη μέχρι τότε ζωή του.
Στην ταινία του Ισπανού δημιουργού και τακτικού συνεργάτη των Καννών (βραβευμένου με το βραβείο σκηνοθεσίας για την ταινία του «Όλα για τη μητέρα μου»), ο ήρωάς του, ο Σαλβαδόρ (Αντόνιο Μπαντέρας), ένας 60άρης σκηνοθέτης, όταν τον συναντούμε, βρίσκεται σε δημιουργικό και υπαρξιακό αδιέξοδο.
Ήδη, από τα πρώτα πλάνα, με την εικόνα του Σαλβαδόρ βυθισμένου στο νερό μιας πισίνας, ο σκηνοθέτης δίνει συμβολικά τη ψυχολογική κατάσταση του ήρωά του. Στη συνέχεια, η τωρινή του αυτή κατάσταση παρεμβάλλεται με σκηνές φλας-μπακ από το παρελθόν του, που μας αποκαλύπτουν τα βασικά θέματα που συναντάμε στο κινηματογραφικό έργο του Αλμοδόβαρ: η επίδραση της μητέρας (με μια πολύ καλή Πενέλοπε Κρουζ, να θυμίζει κάπως τη Σοφία Λόρεν), το καθολικό σχολείο (στη σκηνή όπου ο νεαρός Σαλβαδόρ λιποθυμά βλέποντας τον γυμνό χτίστη/ζωγράφο που τους βοηθά στο σπίτι τους, στο νου έρχεται η παλιότερη ταινία του «Κακή εκπαίδευση») και η αφύπνιση της σεξουαλικότητας.
Ενδιάμεσα παρακολουθούμε τον Σαλβαδόρ να αποφασίζει να ξανασυναντήσει τον Αλμπέρτο, ένα παλιό ηθοποιό του, με τον οποίο είχε τσακωθεί εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια, ζητώντας του να εμφανιστεί μαζί του στην προβολή της παλιάς τους ταινίας, που κόπια της έχει τώρα αποκατασταθεί και θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη. Συνάντηση που οδηγεί τον Σαλβαδόρ να δοκιμάσει για πρώτη φορά την ηρωίνη που του προσφέρει ο Αλμπέρτο και που για ένα διάστημα τον βοηθάει να ξεπεράσει τα ψυχολογικά και σωματικά του προβλήματα.
Σκηνές κάπως χαλαρά δεμένες μεταξύ τους, αν και δοσμένες με ένα εξαιρετικό στιλιζάρισμα, με τις καλύτερες σκηνές να αποδεικνύονται εκείνες του παρελθόντος, ιδιαίτερα εκείνες του μικρού Σαλβαδόρ με τη μητέρα του, όταν φτάνουν σ’ ένα χωριό για να εγκατασταθούν σε μια «σπηλιά» που σταδιακά μετατρέπουν σε υποφερτό σπίτι. Μια όμως από τις καλύτερες έχει σχέση με τον σημερινό Σαλβαδόρ, όταν, μετά από τη θεατρική παράσταση ενός αυτοβιογραφικού μονολόγου, που είχε ο ίδιος γράψει, και που παραδίνει στον Αλμπέρτο για να ερμηνεύσει, εμφανίζεται ξαφνικά από την Αργεντινή ο Φρεδερίκο, ο πρώτος και μεγάλος έρωτας του Σαλβαδόρ, με τους δυο τώρα μεσήλικες άντρες να αναπολούν (και να εξομολογούνται) στιγμές από την προηγούμενη ζωή τους.
Τη φορά αυτή, εκτός από τον έρωτα, τη σεξουαλικότητα και τη μνήμη, ο Αλμοδόβαρ στρέφεται και στο θέμα του θανάτου, που προσθέτει στην ταινία του κι ένα τόνο θλίψης. Και, σε αντίθεση με τις πιο πολλές από τις προηγούμενες ταινίες του, όπου εκείνο που ενδιέφερε περισσότερο τον σκηνοθέτη ήταν ο εντυπωσιασμός μέσα από μια πλούσια σε εικαστικά εφέ σκηνοθεσία, τη φορά αυτή επιλέγει μια πιο άμεση, και πιο απλή, σκηνοθετική προσέγγιση, όπου, βέβαια, τα πλάνα είναι στημένα με ξεχωριστή φροντίδα, ομορφιά και ζεστασιά (χάρη και στη φωτογραφία του τακτικού του συνεργάτη Χοζέ Λουίς Αλκάνε).
Μπορεί αυτή να μην είναι η πιο ολοκληρωμένη ταινία του, αλλά είναι μια ταινία που σε συγκινεί και σε κρατάει από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό της και σίγουρα θα συγκινήσει και τα μέλη της κριτικής επιτροπής.
*Ο Νίνος Φένεκ Μικελλίδης είναι ο ανταποκριτής του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων στο Φεστιβάλ των Καννών.
ΚΥΡΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ ανάμεσα στους Λεονάρντο Σμπαράλια και Αντόνιο Μπαντέρας.
