ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Giovanni Sollima: Tarantulae Cadenzas [Παγκύπρια Πρεμιέρα]

György Ligeti: Ρουμανικό Κοντσέρτο

Zoltán Kodály: Χοροί της Γκαλάντα

-

Khachatur Almazian: βιολί

Narek Hakhnazaryan: βιολοντσέλο

Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου

Günter Neuhold

Σε αυτή την απολαυστική συναυλία, η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου και ο Καλλιτεχνικός της Διευθυντής Günter Neuhold παρουσιάζουν έργα εμπνευσμένα από την παράδοση. Φιλοξενούμενοι σολίστ ο διακεκριμένος Αρμένιος βιολιστής Khachatur Almazian και ο διάσημος βιολοντσελίστας Narek Hakhnazaryan, νικητής του 14 ου Διεθνούς Διαγωνισμού Tchaikovsky.

Οι δύο παγκόσμιας εμβέλειας καλλιτέχνες θα καθηλώσουν το κοινό παρουσιάζοντας την Παγκύπρια πρεμιέρα του έργου Tarantulae Cadenzas για βιολοντσέλο, βιολί και ορχήστρα του Giovanni Sollima. Θα ακολουθήσει το Ρουμανικό Κοντσέρτο του György Ligeti, το οποίο αντικατοπτρίζει τη βαθιά εκτίμηση του συνθέτη για τις ρουμανικές παραδοσιακές μελωδίες. Η συναυλία ολοκληρώνεται με το έργο Χοροί της Γκαλάντα του Zoltán Kodály, βασισμένο στον παραδοσιακό ζωηρό ουγγρικό χορό Verbunkos.

Λευκωσία: Παρασκευή 28 Απριλίου 2023 – Θέατρο Παλλάς, Πύλη Πάφου, 20:30.

Πάφος: Σάββατο 29 Απριλίου 2023 – Μαρκίδειο Δημοτικό Θέατρο, 20:30.

Τιμές εισιτηρίων: Ζώνη Α: €18 / €14 (μειωμένο) & Ζώνη Β: €13 / €10 (μειωμένο)

Δικαιούχοι μειωμένων εισιτηρίων: Μαθητές, στρατιώτες, φοιτητές, συνταξιούχοι, πολύτεκνες και πενταμελείς οικογένειες με παρουσίαση ταυτότητας. Δωρέαν είσοδος σε άτομα με αναπηρίες.

Προπώληση εισιτηρίων: Θέατρο Παλλάς, Πύλη Πάφου (Γωνία Ρηγαίνης και Αρσινόης, 1010, Λευκωσία, 22 410181): Aπό την ιστοσελίδα www.cyso.org.cy, το Ταμείο του Θεάτρου κάθε Τετάρτη 16:00 - 19:00 και 2 ώρες πριν την έναρξη. Μαρκίδειο Δημοτικό Θέατρο, Ανδρέα Γερούδη 27, 8010, Πάφος, 26 222286): Από την ιστοσελίδα www.cyso.org.cy και το Ταμείο του Θεάτρου 2 ώρες πριν την έναρξη.

Πληροφορίες: 22 463144 & www.cyso.org.cy

Υποστηρικτής: Δήμος Πάφου

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

GIOVANNI SOLLIMA

Ο Giovanni Sollima είναι διεθνούς φήμης Ιταλός βιολοντσελίστας και συνθέτης, του οποίου τα έργα παίζονται ευρέως στον κόσμο. Έχει συνεργαστεί με μουσικούς όπως οι Riccardo Muti, Yo-Yo Ma, Ivan Fischer, Viktoria Mullova, Ruggero Raimondi, Kathryn Stott, Yuri Bashmet, Katia and Marielle Labeque, Patti Smith, Stefano Bollani, Paolo Fresu, Antonio Albanese και με ορχήστρες όπως Συμφωνική του Σικάγο, Φιλαρμονική του Λίβερπουλ (Φιλοξενούμενος Καλλιτέχνης 2015), Royal Concertgebouw, Σολίστ της Μόσχας, Ορχήστρα του Konzerthaus Βερολίνου, Il Giardino armonico, Cappella Neapolitana, Accademia Bizantina, Holland Baroque Society, Ορχήστρα Φεστιβάλ Βουδαπέστης, κ.α. Έχει παίξει σε: Alice Tully Hall, Knitting Factory, Carnegie Hall, Wigmore Hall, Queen Elizabeth Hall, Salle Gaveau, Teatro alla Scala, Όπερα του Σίδνευ, Suntory Hall. Έχει συνθέσει μουσική για τους Peter Greenaway, John Turturro, Bob Wilson, Carlos Saura, Marco Tullio Giordana, Peter Stein, Lasse Gjertsen, Anatolij Vasiliev, Karole Armitage και Carolyn Carlson. Το 2015 συνέθεσε το sound logo της έκθεσης Expo στο Μιλάνο και εγκαινίασε τον νέο μουσειακό χώρο για το γλυπτό Pietà Rondanini του Michelangelo. Ο Giovanni εξερευνά διαφορετικά είδη μουσικής χρησιμοποιώντας αρχαία, ανατολίτικα, ηλεκτρικά και πειραματικά μουσικά όργανα, παίζοντας στην έρημο της Σαχάρας, κάτω από το νερό και πάνω σε Βιολοντσέλο από Πάγο. Η δισκογραφία του ξεκίνησε το 1998 με ένα CD παραγωγής του Philip Glass για την Point Music, το οποίο ακολούθησαν έντεκα δίσκοι για τις Sony, Egea και Decca. Από το 2010 διδάσκει στην Εθνική Ακαδημία Santa Cecilia, όπου του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ακαδημαïκού. Τον Οκτώβριο του 2018 του απονεμήθηκε το Βραβείο Anner Bijlsma στην Μπιενάλε Βιολοντσέλου στο Άμστερνταμ.

Giovanni SOLLIMA (γ. 1962): Tarantulae Cadenzas [ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΑ]

Συνθέτοντας μουσική ταξιδεύοντας έχει τα θετικά και τα αρνητικά του: από τη μια τα νέα μέρη, χώροι, πρόσωπα, μυρωδιές, κουλτούρες, γλώσσες, επηρεάζουν το γράψιμο – αλλά αυτό δεν ισχύει πάντοτε – από την άλλη, το να συνθέτεις ενώ ταξιδεύεις μοιράζει επικίνδυνα τις διαφορετικές φάσεις της σύνθεσης, και αυτό σε μένα συμβαίνει ολοένα και συχνότερα. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου έργου, ο χρόνος μεταξύ του σκίτσου ενός αποσπάσματος και της τελικής παρτιτούρας, αριθμώντας και αρχειοθετώντας ένα αριθμό «σκίτσων», χωρίς συγκεκριμένη σειρά, ενώ ταυτόχρονα έπαιζα ένα κοντσέρτο για βιολοντσέλο του Haydn ή του Schumann, δημιούργησε κάποιο χάος για αρκετούς μήνες... αλλά για ένα περίεργο λόγο ένιωθα ότι ήθελα να ακολουθήσω αυτή την οδό, μία οδό χωρίς ξεκάθαρο προορισμό, σχεδόν αυτοσχεδιάζοντας. Το αποτέλεσμα είναι ένα μείγμα από τελετουργία, ένα είδος παράξενης ιστορίας της Ιταλίας (ειδικά της νότιας, ίσως πολυπλοκότερης λόγω των επιδράσεων πολλών γλωσσών και κουλτούρων, περιλαμβανομένων των Βαλκανίων), ξεκινώντας από την περίοδο της Μπαρόκ, Αναγέννησης, Μεσαίωνα, κλπ... και μετά ο χορός, ο Ταραντισμός (για μερικούς μήνες μελέτησα την παραδοσιακή μουσική της περιοχής του Σαλέντο στην Απουλία, κάτι που με επηρέασε ανεξίτηλα), αρχαïκές τεχνικές παιξίματος οργάνου ή με εξωδυτικές επιδράσεις, με γραμμές του μπάσου παρόμοιες με τη μουσική για την “division viol” (βιόλα ντα γκάμπα) της πρώιμης μπαρόκ. Σύντομα παραθέματα από τον Matteo da Perugia, Nicola Vicentino (ακραίος χρωματισμός αλλά και νοσταλγικό τραγούδι), τον Jesuit Athanasius Kircher ο οποίος «συναντά» στις αρχές του 17 ου αι. το υστερικό φαινόμενο του Ταραντισμού, τον Leonardo da Vinci (ένα πάθος που έχω από παιδί) και συγκεκριμένα «αποκωδικοποιώντας» ένα από τα μουσικά του Rebus, ένα είδος σονέτου αγάπης το οποίο διατυπώνεται από μία σειρά μουσικών φθόγγων: re, mi, fa, sol, re, mi, re, sol, la, mi, fa, sol, sol, re, mi, fa, re, mi, fa, sol, la, mi, από τους οποίους προκύπτει το κείμενο:

“amore solo mi fa remirare,

sola mi fa sollicita,

sola mi fa sperare,

amore mi fa sollazzare”

το οποίο μεταφράζεται περίπου ως:

«η αγάπη μοναχά με κάνει να θυμάμαι,

αυτή μοναχά με παρακινεί,

αυτή μοναχά με κάνει να ελπίζω,

η αγάπη με διασκεδάζει»

και από τους οποίους διαμορφώνω ένα θέμα, παρόν από την αρχή του έργου ως ενοποιό στοιχείο και το οποίo χρησιμοποιείται για μια σειρά παραλλαγών στην τελευταία κίνηση. Ο διάλογος μεταξύ των δύο οργάνων και με την ορχήστρα αποτελεί σχεδόν πάντοτε μία συμβίωση, ενώ κάποιες φορές το ένα υποκινεί το άλλο.

Giovanni Sollima

György LIGETI (1923 - 2006): Concert Românesc (Ρουμανικό Κοντσέρτο)

Το 1951, τη χρονιά που συνέθεσε το Concert Românesc, ο Ligeti βρισκόταν ακόμα στην Ουγγαρία. Είχε ενταχθεί στη σχολή της Ακαδημίας Franz Liszt στη Βουδαπέστη ως καθηγητής αρμονίας τον προηγούμενο χρόνο, συνδυάζοντας τα διδακτικά του καθήκοντα με έναν έντονο συνθετικό ρυθμό. Αυτή ήταν μια περίοδος πνευματικής ενδοσκόπησης, μιας συνεχούς αναζήτησης νεωτεριστικών μουσικών ιδιωμάτων. Όντας εκτεθειμένος σε δύο τυραννίες, του Χίτλερ και του Στάλιν, ο νεαρός συνθέτης αναζητούσε ελεύθερο αέρα, κυριολεκτικά και συμβολικά. Από το 1956 και εντεύθεν, τη χρονιά που σηματοδότησε την έξοδό του από την Ουγγαρία για να ξεφύγει από το απολυταρχικό της καθεστώς, ο Ligeti εγκαταστάθηκε στη Δυτική Ευρώπη (κυρίως στη Γερμανία), όπου απορρόφησε την ακμάζουσα αισθητική και τις τεχνικές της σύγχρονης μουσικής. Δεν άργησε να αρχίσει να παράγει σαγηνευτικά έργα τολμηρής πολυπλοκότητας, συχνά μέσα σε πολύ ελεύθερα ρυθμικά πλαίσια. Όμως μέχρι το 1956, το μεγαλύτερο μέρος των εκδομένων έργων του Ligeti βασιζόταν στη διασκευή ρουμανικών και ουγγρικών λαϊκών τραγουδιών καθώς και τσιγγάνικων μελωδιών. Τα πιο σοβαρά έργα του παρέμειναν στο συρτάρι αφού δεν συμμορφώνονταν με το επιβληθέν Σοβιετικό πολιτικοκοινωνικό ιδεώδες∙ το Concert Românesc ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Το Concert Românesc είναι στην πραγματικότητα ένα κοντσέρτο για ορχήστρα τεσσάρων κινήσεων, εμποτισμένο με τους τρόπους, τις μελωδίες, τις αρμονικές δομές, και τους ρυθμούς της Ουγγρικής φολκλορικής μουσικής. Η κληρονομιά του Bartók είναι κάτι περισσότερο από εμφανής, όπως και η επιρροή του Ρουμάνου συνθέτη Enescu του οποίου η μουσική διατρέχεται συχνά από ευφάνταστες μελωδίες τσιγγάνικου βιολιού. Η πρώτη κίνηση χαρακτηρίζεται από αρμονίες που βασίζονται σε ανοιχτές τέταρτες και πέμπτες, παραπέμποντας στους μεσαιωνικούς μουσικούς τρόπους (κλίμακες), ενώ το επερχόμενο Allegro vivace περιφέρει μια φολκλορική μελωδία στα διάφορα μέρη της ορχήστρας. Το Adagio ma non troppo που ακολουθεί ανοίγει με έναν διάλογο ανάμεσα σε δύο συγκερασμένα (άρα, ελαφρώς «ξεκούρδιστα») κόρνα που στην πορεία συναπαντώνται με το αγγλικό κόρνο και το όμποε. Στην τελευταία κίνηση, ο Ligeti αποκαλύπτει τον θαυμασμό του για τον Enescu, καθώς το πρώτο βιολί δε σταματά να «τραγουδά» έναν πληθωρικό τσιγγάνικο χορό.

Zoltán KODALY (1882–1967): Dances of Galánta

Δεν είναι μυστικό ότι ο Kodály ήταν λάτρης της παράδοσης με την πιο δημιουργική έννοια του όρου. Εντρύφησε εις βάθος στη μουσική κληρονομιά της Ουγγαρίας και της Ανατολικής Ευρώπης και σε πολλά από τα έργα του το Ουγγρικό φολκλορικό μέλος βρίσκεται στο επίκεντρο. Το 1933, ο Kodály έλαβε πρόσκληση να συνθέσει ένα έργο για την 80ή επέτειο της Φιλαρμονικής Εταιρείας της Βουδαπέστης, μια ευκαιρία που τον ώθησε να στραφεί στις παιδικές του αναμνήσεις για έμπνευση. Κατά την παιδική του ηλικία, πέρασε μερικά χρόνια στην ουγγρική πόλη Galánta (τώρα στη Σλοβακία), όπου ο πατέρας του ήταν σιδηροδρομικός σταθμάρχης. Εκεί, απαντούσε συχνά τσιγγάνους που έπαιζαν Ουγγρική φολκλορική μουσική, ιδιαίτερα το είδος verbunkos, ένα σύνολο χορών που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για σκοπούς στρατολόγησης. Ο Kodály μπόρεσε να αντλήσει μουσικό υλικό από το εν λόγω μουσικό είδος από έναν τόμο Ουγγρικών χορών που δημοσιεύτηκε στη Βιέννη έναν αιώνα νωρίτερα. Αυστηρά ομιλώντας, το μαγευτικό Dances of Galánta συνιστά περισσότερο διασκευή υπάρχουσας μουσικής παρά πρωτότυπη σύνθεση∙ μια ευφάνταστη μεταμόρφωση της φολκλορικής μουσικής σε υλικό συναυλιών, «ντύνοντας» τις μελωδίες με ένα φανταχτερό, κοσμικό φόρεμα. Ωστόσο, αυτοί οι πνευματώδεις χοροί είναι κάτι πολύ περισσότερο, καθώς ζωντανεύουν εκθαμβωτικά μέσα από τη λαμπρή ενορχήστρωση του Kodály – πραγματικά μια μοναδική επίδειξη μουσικής ιδιοφυΐας. Οι χοροί Verbunkos αποτελούνται παραδοσιακά από αργά (lassú ή lassan) και γρήγορα (friss ή friska) μέρη που μπορεί να σχηματίζουν ζεύγη ή να εναλλάσσονται μεταξύ τους. Η δομή του Dances of Galánta θυμίζει εν μέρει αυτήν την διάταξη «αργά-γρήγορα». Εκτυλίσσεται σε πέντε ενότητες – αρχίζει με ένα lassú τριών μερών (που περιλαμβάνει την ορχηστρική εισαγωγή ακολουθούμενη από την καντέντσα του κλαρινέτου και το όλο γοητεία andante maestoso), το οποίο δίνει τη θέση του σε ένα friss που αρχίζει ως allegro moderato και στη συνέχεια «ξεσπά» σε τέσσερις διαφορετικούς ζωηρούς χορούς.

Δρ Βασίλης Καλλής

Günter Neuhold

KHACHATUR ALMAZIAN, βιολί.

O Αρμένιος βιολιστής και παραγωγός Khachatur Almazian είναι συνιδρυτής μαζί με την βιολοντσελίστα Tamara Savic από τη Σερβία, της Συμφωνικής Ορχήστρας Almazian, η οποία αποτελείται από γυναίκες. Έχοντας συνάψει συμβόλαιο με τη Sony Music Entertainment από το 2013, η Συμφωνική Almazian εξέδωσε τον πρώτο της δίσκο σε συνεργασία με τη Γαλλική Τηλεόραση. Ο Khachatur Almazian και η Συμφωνική Almazian έχουν επίσης ηχογραφήσει όλη τη μουσική για την ταινία του Emir Kusturica “On The Milky Road” (μουσική: Stribor Kusturica). Από την ίδρυσή της το 2007, η Συμφωνική Almazian έχει παίξει, ανάμεσα σε άλλα, στην τελετή έναρξης του ιστορικού Πρώτου Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Μουσικής Kustendorf του Emir Kusturica το 2008, για την UNESCO στο Παρίσι, στο Barvikha Concert Hall στη Μόσχα, στην έναρξη και το κλείσιμο του Brussels Film, στο Exit Festival (2008, 2015, 2018), καθώς και σε χώρες όπως Ντουμπάι, Χόνγκ-Κόνγκ, Αθήνα, Άμστερνταμ, Γιερεβάν, Αμβέρσα, κ.α. Γεννημένος στην Αρμενία σε οικογένεια καλλιτεχνών, ο Khachatur Almazian σπούδασε στο Γιερεβάν με τον Petros Haykazian στην Ειδική Μουσική Σχολή Tchaikovsky και με τον Villy Mokatsian στο Κρατικό Κονσερβατόριο του Γιερεβάν. Αργότερα σπούδασε στο Βασιλικό Κονσερβατόριο των Βρυξελλών με τον Igor Oistrakh, στη Νέα Υόρκη με τον Misha Keylin και στο Παρίσι με τον Eduard Wulfson. Το 1997 κέρδισε το Πρώτο Βραβείο στον Διαγωνισμό Ραδιοφώνου και Τηλεόρασης του Βελγίου. Ως σολίστ, έχει παίξει και ηχογραφήσει για το Ραδιόφωνο και την Τηλεόραση με ορχήστρες όπως η Συμφωνική της Σαγκάης, Φιλαρμονική του Οντάριο, Εθνική Ορχήστρα του Βελγίου, Εθνική Φιλαρμονική Αρμενίας, Βασιλική Εθνική Ορχήστρα Σκωτίας, Φιλαρμονική Βορείου Μεξικού, Συμφωνική του Nτουμπρόβνικ, Virtuosi di Armenia, Εθνική Ορχήστρα Δωματίου Αρμενίας, και υπό τη διεύθυνση μαέστρων όπως οι Gilbert Varga, Justus Frantz, Marco Parisotto, Saulius Sondeckis, Constantine Orbelian, Eduard Topchjan, κ.α. Ο Almazian παίζει με μουσικούς όπως οι Kolja Blacher, Polina Leschenko, Narek Hakhnazaryan, Valery Oistrakh, Oleg Polyansky, Alexander Markovich και πολλοί άλλοι. Έχει ηχογραφήσει δύο δίσκους για τη Sonoris (ΗΠΑ). Το 2019, στο πλαίσιο του Kustendorf Classic Festival, o Almazian, μαζί με τον διεθνούς φήμης βιολοντσελίστα Narek Hakhnazaryan, έδωσαν την παγκόσμια πρεμιέρα του έργου “Tarantulae Cadenzas” για βιολί, βιολοντσέλο και ορχήστρα του Giovanni Sollima.

KHACHATUR ALMAZIAN

NAREK HAKHNAZARYAN, βιολοντσέλο.

Στην ηλικία των 22 ετών, ο Narek Hakhnazaryan κέρδισε το Πρώτο Βραβείο και Χρυσό Μετάλλιο στο βιολοντσέλο στον 14 ο Διεθνή Διαγωνισμό Tchaikovsky. Έκτοτε έχει παίξει με πολλές από τις πιο φημισμένες ορχήστρες και έχει δώσει ρεσιτάλ και συναυλίες μουσικής δωματίου σε όλο τον κόσμο σε πολλά από τα σημαντικότερα φεστιβάλ μουσικής διεθνώς. Τον έχουν περιγράψει ως «εκθαμβωτικά λαμπρό» (The Strad) και «τίποτα λιγότερο από θεσπέσιο» (San Francisco Chronicle), ενώ για το ντεμπούτο του με τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες, οι Los Angeles Times έγραψαν «Ο βαθμός ελέγχου του οργάνου του είναι εκπληκτικός». Από το 2011 που άρχισε να γίνεται γνωστός, ο Hakhnazaryan απολαμβάνει μια πραγματικά διεθνή καριέρα και έχει παίξει με ορχήστρες όπως Ορχήστρα Παρισιού, Συμφωνική Λονδίνου, Φιλαρμονική Λονδίνου, Φιλαρμονική του Ρόττερνταμ, Συμφωνική Βιέννης, Συμφωνική Ραδιοφωνίας Φρανκφούρτης, Βασιλική Φιλαρμονική Στοκχόλμης, Συμφωνική του Σικάγο, Φιλαρμονική του Λος Άντζελες, Συμφωνική του Σίδνεϋ, Φιλαρμονική της Σεούλ, Συμφωνικές Ορχήστρες της NHK (Iαπωνικής Ραδιοφωνίας), με μαέστρους όπως οι Gergiev, Jurowski, Hrůša, Koopman, Alsop, Lintu, Sokhiev, Robertson, Honeck, Noseda, Netopil κ.α.. Έχει περιοδεύσει στην Ισπανία με τη Συμφωνική της WDR/Saraste, στις ΗΠΑ με την Εθνική Συμφωνική Εσθονίας/Neemi Järvi και στην Ιαπωνία με τη Φιλαρμονική Τσεχίας/Bělohlávek. Στον τομέα της μουσικής δωματίου, ο Hakhnazaryan έχει παίξει στα μεγαλύτερα μουσικά φεστιβάλ του κόσμου περιλαμβανομένων των Φεστιβάλ Verbier, Aspen, Ravinia, Marlboro, καθώς και σε σπουδαίες αίθουσες συναυλιών της Ευρώπης με διάφορους μουσικούς περιλαμβανομένων των Daniil Trifonov, Denis Kozhukhin, Menahem Pressler, Arnold Steinhardt, Igor Lewit, Vadim Repin, Marc Boushkov κ.α.. Τον Σεπτέμβριο του 2017, του απονεμήθηκε ο τίτλος του «Τιμώμενου Καλλιτέχνη της Αρμενίας» από τον Πρόεδρο της Αρμενίας Serzh Sargsyan. Έχοντας ως μέντορά του τον πρόσφατα εκλιπών Rostropovich, ο Hakhnazaryan απέκτησε το Δίπλωμα Καλλιτέχνη από τον Κονσερβατόριο Μουσικής της Νέας Αγγλίας το 2011, όπου μελέτησε με τον Lawrence Lesser. Προηγουμένως, σπούδασε στο Κονσερβατόριο της Μόσχας με τον Alexey Seleznyov και στη Μουσική Σχολή Sayat-Nova στο Γιερεβάν με τον Zareh Sarkisyan. Ο Narek Hakhnazaryan είναι Καλλιτέχνης των “Larsen Strings”.

NAREK HAKHNAZARYAN