Δημοσιεύθηκε η έκθεση της Unesco για τα μουσεία κατά την περίοδο της πανδημίας και τα ευρήματα είναι αποκαλυπτικά. Οι οδηγίες του οργανισμού για το μέλλον των μουσείων.

Η πανδημία του κορωνοϊού οδήγησε σε μείωση της χρηματοδότησης των μουσείων παγκοσμίως, με τις δημόσιες επιδοτήσεις να μειώνονται στο 50% των χωρών που ερωτήθηκαν και πήραν μέρος σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από την Unesco. Το νέο έγγραφο, με τίτλο «Μουσεία σε όλο τον κόσμο απέναντι στον Covid-19», παρέχει μια «προσωρινή αξιολόγηση» της κατάστασης των 104.000 μουσείων ενόψει της πανδημίας, βάσει δεδομένων που παρείχαν 87 κράτη μέλη της Unesco σε μια διαδικτυακή έρευνα που διεξήχθη στις αρχές του 2021.

«Η Unesco ξεκίνησε μια μελέτη το 2021 για να επανεκτιμήσει, με βάση συνεισφορά των κρατών μελών της, τον αντίκτυπο της πανδημίας Covid-19 στην παρουσία των μουσείων, τους προϋπολογισμούς και τις δραστηριότητες, προκειμένου να αναλύσει τις απειλές για τον τομέα και την εξέλιξή του τα επόμενα χρόνια», λέει ο οργανισμός.

Στο ένα τέταρτο περίπου των κρατών - μελών, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, της Κίνας και της Σαουδικής Αραβίας, οι δημόσιες επιδοτήσεις (κρατική χρηματοδότηση) παρέμειναν σταθερές. Σε ένα τέταρτο των χωρών που ερωτήθηκαν, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου και του Καναδά, οι επιδοτήσεις αυξήθηκαν από 11% σε 20%. Αλλά για τα μισά κράτη, οι επιχορηγήσεις μειώθηκαν, σε ορισμένες περιπτώσεις ουσιαστικά, όπως στο Μεξικό, την Παλαιστίνη και το Μαλάουι που μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 60%. «Το διακύβευμα είναι σοβαρό, καθώς αυτοί οι θεσμοί δεν λειτουργούν μόνο για τη σημερινή κοινωνία, αλλά και για να διατηρούν τη μνήμη των προηγούμενων γενεών, προκειμένου να τη μεταδώσουν στις μελλοντικές», λέει η Unesco.

Φωτο: EPA

Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας είναι σημαντικές, συνεχίζει η έκθεση. Κατά μέσο όρο, τα μουσεία έχασαν μεταξύ 40% και 60% του προϋπολογισμού τους το 2020, σε σύγκριση με το 2019 (βάσει απαντήσεων από μουσεία σε 52 κράτη μέλη). Σύμφωνα με την έκθεση, «Σε περιοχές όπου τα μουσεία χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από την προσέλευση του κοινού και τις χορηγίες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ηνωμένο Βασίλειο, οι απώλειες θέσεων εργασίας ήταν άμεσες και ιδιαίτερα σημαντικές».

Τα μουσεία ρωτήθηκαν επίσης για πιθανές «απειλές», με το 75% των ιδρυμάτων να λένε ότι υπάρχουν «κίνδυνοι για την ανάπτυξή τους». Η ασφάλεια των συλλογών και η διατήρησή τους αποτελούν πρόβλημα για 15 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. «Τα μέτρα του lockdown έχουν δημιουργήσει συνθήκες κινδύνου και για τις ίδιες τις συλλογές, όπως ανέφεραν αρκετά κράτη μέλη. Για να αποφευχθούν αυτοί οι κίνδυνοι, το Ουζμπεκιστάν έχει αναπτύξει συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο για την καταπολέμηση της κλοπής και της παράνομης διακίνησης», αναφέρει η έκθεση. Εν τω μεταξύ, η μείωση των επισκεπτών και των εσόδων αναφέρεται ως «απειλή» από 14 κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ισλανδίας και της Ταϊλάνδης.

Πράγματι, το 83% των κρατών που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα δεν λειτουργούσαν το 2020, είτε πλήρως είτε μερικώς, για περιόδους που κυμαίνονται από λιγότερο από ένα μήνα έως ένα έτος. Κατά μέσο όρο, το κλείσιμο διήρκεσε για περισσότερες από 150 ημέρες το 2020. «Η παρουσία των επισκεπτών μειώθηκε απότομα σε όλες τις πολιτείες. Ακόμη και για ιδρύματα που παρέμειναν ανοιχτά με υγειονομικά μέτρα, η δραστική μείωση του παγκόσμιου τουρισμού οδήγησε σε μείωση της συμμετοχής του κοινού κατά 70%», αναφέρει η έκθεση.

 Φωτο: EPA/FILIP SINGER

Η Unesco ανησυχεί επίσης για τον αντίκτυπο της πανδημίας στα εκπαιδευτικά προγράμματα των μουσείων, αλλά τα ιδρύματα έχουν προσαρμοστεί σε έναν νέο τρόπο εργασίας. «Η διακοπή των παραδοσιακών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (σχολικές επισκέψεις, ξεναγήσεις, εργαστήρια) ως αποτέλεσμα της πανδημίας ήταν μια οδυνηρή εμπειρία. Ωστόσο, έχουν ληφθεί πολλά μέτρα ώστε τα μουσεία να συνεχίσουν το έργο διάδοσης γνώσεων, είτε με τη δημιουργία νέων εφαρμογών, με τη χρήση άλλων μέσων, είτε με την ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων», λέει η έκθεση.

Η Unesco έκανε τρεις βασικές συστάσεις, τονίζοντας ότι «οι δημόσιες αρχές πρέπει να ενεργήσουν για να υποστηρίξουν οικονομικά τα μουσεία σε αυτή τη δύσκολη περίοδο και να προετοιμαστούν για το μέλλον». Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον κοινωνικό ρόλο των μουσείων, ως κόμβων της κοινότητας και της ψηφιακής ανάπτυξης ιδίως σε χώρες όπου τα δίκτυα μουσείων εξακολουθούν να είναι εύθραυστα, προσθέτει ο οργανισμός.

«Τα κράτη πρέπει να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στη στήριξη των μουσείων σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο, μέσω μιας φιλόδοξης πολιτιστικής πολιτικής, όχι μόνο για να εγγυηθούν την επιβίωσή τους αλλά και για να τα προετοιμάσουν για το μέλλον», δήλωσε σε δήλωση η Γενική Διευθύντρια της της Unesco, Audrey Azoulay.

Κεντρική φωτογραφία: Victoria and Albert Museum - Λονδίνο | Wikimedia Commons

LiFO