Στον χώρο μας υποδέχθηκαν η Ελεάνα Αλεξάνδρου η καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Λεμεσός 2030 - Υποψήφια Πόλη, ο Διομήδης Κουφτερός, συντονιστής Καλλιτεχνικού Προγράμματος και Δικτύωσης και η Βιρίνα Γκούντα γραμματέας στο γραφείο του οργανισμού. Από το διοικητικό συμβούλιο η αντιπρόεδρος του συμβουλίου Γεωργία Ντέτσερ, ο πρόεδρος του συμβουλίου δρ Αντρέας Πίττας και ο Νίκος Κυριακίδης, μέλος. Παρών ήταν επίσης και ο δήμαρχος Λεμεσού Νίκος Νικολαΐδης. Το διοικητικό συμβούλιο αποτελούν προσωπικότητες από τον επιχειρηματικό, πανεπιστημιακό, δημοσιογραφικό, εκπαιδευτικό, επιστημονικό και πολιτιστικό τομέα της Λεμεσού. Επίσης μέλη του είναι οι κ. Ανθή Θεοχάρους, κ. Αντιγόνη Κωμοδίκη, κ. Βασίλης Πρωτοπαπάς, κ. Μιχάλης Παπαευαγόρου, δρ. Νίκος Ζάμπογλου, κ. Τασούλα Χατζητοφή και νομικός Σύμβουλος ο κ. Χρίστος Μελίδης. Την ομάδα συμπληρώνουν η πρώτη ομάδα εργασίας, η ομάδα «Outreach», την οποία συντονίζουν η Έλενα Αγαθοκλέους και η Μαρίνα Κακουλλή. Τη διεκδίκηση του τίτλου στηρίζουν ομάδα ανεξάρτητων συμβούλων από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία με μακρόχρονη πείρα σε αντίστοιχες διεκδικήσεις.

Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης (ΠΠτΕ καθιερώθηκε μετά από πρωτοβουλία των υπουργών Πολιτισμού της Ελλάδας και της Γαλλίας, Μελίνας Μερκούρη και Ζακ Λανγκ από το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Ιούνιο του 1985. Στην πορεία του χρόνου έχει διαφοροποιηθεί αρκετά, αποκτώντας αυξανόμενο πολιτιστικό, κοινωνικό, και οικονομικό βάρος για τις πόλεις που τον κερδίζουν μέσα από μια μακρά διαδικασία αξιολόγησης. Αποσκοπεί στην ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου και της πολυμορφίας του στον κοινό ευρωπαϊκό χώρο, στην εμπλοκή των πολιτών και στην ενισχυμένη συμβολή του πολιτισμού στη μακροπρόθεσμη και αειφόρα ανάπτυξη των πόλεων που κερδίζουν τον τίτλο. Κάθε χρόνο ο τίτλος αποδίδεται σε δύο ή τρεις πόλεις, χωρών της Ευρώπης, οι οποίες διαγωνίζονται μεταξύ τους εθνικά. Η Πάφος αποτέλεσε την πρώτη κυπριακή πόλη που φιλοξένησε τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, το 2017. Η Λεμεσός διεκδικεί την ΠΠτΕ για το 2030, όπως η Λευκωσία και η Λάρνακα, οπότε και ο τίτλος θα δοθεί ξανά σε μια πόλη της Κύπρου.

Η ομάδα αναμένει σε αυτή τη φάση την επίσημη ανακοίνωση του διαγωνισμού στην Κύπρο. Η διεκδίκηση του τίτλου γίνεται σε δύο στάδια. Η προκριματική φάση αναμένεται να κλείσει το Φθινόπωρο του 2024 με ζητούμενα: έναν φάκελο διεκδίκησης (bid book) - 60 σελίδες και απαντά σε 38 ερωτήσεις. Μια παρουσίαση και μια συνέντευξη σε μια κριτική επιτροπή 12 εμπειρογνωμόνων (10 από Ευρώπη και 2 από την Κύπρο). Για τις πόλεις που περνούν στη δεύτερη και τελική φάση, ο φάκελος διεκδίκησης εξελίσσεται σε 100 σελίδες, επανεξετάζεται από την επιτροπή η οποία ανακοινώνει την τελική απόφαση εντός του δεύτερου εξαμήνου του 2025.

Ουσιαστικά ο διαγωνισμός συζητά την ενεργοποίηση, την ενδυνάμωση και τη δημιουργία κληρονομιάς ως αειφορία σε σχέση με το πώς ο πολιτιστικός κλάδος έχει μια ζωή, μια λειτουργία που αποκτά ανθεκτικότητα στον χρόνο. Τα τελευταία χρόνια, μια πολύ συγκεκριμένη ερώτηση μπήκε στο bid book του διαγωνισμού που ζητά αυτή η πολιτιστική στρατηγική της πόλης η οποία διεκδικεί τον τίτλο να έχει ήδη ψηφιστεί από την τοπική διοίκηση της πόλης.

«Αν δεν μπορεί να απαντηθεί αυτή η ερώτηση είναι σαν η πρόταση αυτή να μην στηρίζεται από τον δήμο της πόλης. Τότε υπάρχει τεράστιο ρίσκο διεκπεραίωσης της πρότασης και χάνει την προοπτική να ανακηρυχθεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Άρα βλέποντας με τα χρόνια πώς οι ίδιες οι πόλεις ανταποκρίνονται σε αυτόν τον θεσμό, δημιουργεί κατά κάποιο τρόπο έναν μοχλό πίεσης, δίνει κίνητρα για να ενδυναμωθούν πιο σωστά, πιο σοβαρά, πιο ποιοτικά κιόλας οι ίδιες οι πόλεις που διεκδικούν τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Άρα υπάρχει μια πολύ ωφέλιμη νιώθω διαδικασία, η οποία αναγκάζει όλους να δουλέψουν, να αφιερώσουν τον χρόνο που χρειάζεται για να γίνουν πράγματα. Έτσι λειτουργεί ως άσκηση και αφήνει κάτι στην πόλη ακόμα και αν δεν επιλεγεί η Λεμεσός» εξηγεί η Ελεάνα Αλεξάνδρου.

Η συνάντηση αυτή ήταν μια έμπρακτη εισαγωγή στον τρόπο συνάντησης και διαβούλευσης που χρησιμοποιεί η ομάδα αυτή την περίοδο. Η συμμετοχικότητα είναι ένας από τους σημαντικότερους στόχους της ομάδας η οποία ξεκίνησε μια αυθεντική επαφή με ανθρώπους της πόλης, φορείς, καλλιτέχνες, ομάδες και κοινότητες προσπαθώντας να κατανοήσει καλύτερα και να ανακαλύψει τι προβληματίζει τους πολίτες της Λεμεσού; Πώς βιώνουν την πόλη τους; Τι ανάγκες υπάρχουν; Πώς φαντάζονται το 2030;

«Συζητώντας ήδη με άτομα που καλέσαμε, αυτό το φαντασιακό του 2030, προέκυψε μια προκλητικότητα γιατί αρκετοί απάντησαν «πώς μπορούμε να βρούμε χώρο να φανταστούμε το 2030 όταν προσπαθούμε να επιβιώσουμε στο σήμερα;» εξηγεί η Ελεάνα.

Η πρώτη ομάδα εργασίας, «Outreach» που συντονίζουν η Έλενα Αγαθοκλέους και η Μαρίνα Κακουλλή ξεκίνησε αρχικά μια σειρά από μικρές συναντήσεις με πολιτιστικούς φορείς, με καλλιτέχνες και οργανισμούς, με μουσεία, με διάφορες ομάδες του πολιτιστικού τομέα και σιγά-σιγά θα επεκταθεί σε άλλους τομείς όπως περιβάλλον, αρχιτεκτονική, κοινωνία πολιτών, μειονότητες και κοινότητες που είναι λιγότερο ορατές μέσα στην πόλη.

«Είναι ένα πρόγραμμα διαβουλεύσεων, συναντήσεων και διάδρασης το οποίο μαζεύει πληροφορίες μέσω μιας τεράστιας καταγραφής και έρχεται σε αυτή την επαφή με το πού βρίσκεται η πόλη σήμερα μέσα από την εμπειρία των κατοίκων της. Για να γίνει πιο ουσιαστική η καταγραφή ξεκινήσαμε με μια σειρά από ερωτηματολόγια σχεδιασμένα ειδικά για ομάδες λειτουργίας, τα οποία ξεκίνησαν να αποστέλλονται, που προσφέρουν μια πληροφορία η οποία θα τροφοδοτήσει και τη δική μας δράση αλλά και την πολιτιστική στρατηγική που ξεκινά να ετοιμάζει ο Δήμος Λεμεσού, οπότε οι πληροφορίες θα έρθουν εν τέλει μαζί. Δηλαδή είναι ένας κοινός στόχος να ενισχύσουμε το προϊόν αυτό που ονομάζεται αειφορία σε σχέση με την πολιτιστική δραστηριότητα. Άρα ξεκινήσαμε από τα κάτω προς τα πάνω, βλέπουμε κόσμο, συζητάμε, καταγράφουμε» εξηγεί η Ελεάνα Αλεξάνδρου.

«Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας έχει στο επίκεντρο τον πολιτισμό για τον άνθρωπο, δεν είναι οι καλλιτεχνικές δράσεις, ούτε οι εκδηλώσεις. Δεν πρόκειται για ένα φεστιβάλ, δεν πρόκειται για έναν θεσμό που οργανώνει απλά εκδηλώσεις. Ο θεσμός αυτός έχει ως στόχο του να μετατοπίσει το βλέμμα του κάθε ανθρώπου στα σημαντικά πράγματα του σήμερα αλλά και του μέλλοντος. Άρα, αυτή η πολιτιστική πρωτεύουσα, αυτή η υποψηφιότητα, αυτή η διεκδίκηση, θα στραφεί ακριβώς να δείξει τι είναι εκείνο που έχουμε ανάγκη. Όλα εκείνα τα πράγματα που συζητάμε τώρα είναι αυτά που έχει ανάγκη η πόλη, οι άνθρωποι της πόλης. Αυτή είναι η αποστολή της Ελεάνας και της ομάδας της. Να ακουμπήσει αυτά τα ζητήματα με ειλικρίνεια. Έτσι ώστε πέρα από τις πολιτιστικές δράσεις να μετατοπίσουμε αντιλήψεις, νοοτροπίες, να δώσουμε ευκαιρίες σε καλλιτέχνες αλλά και να διευρύνουμε το κοινό» προσθέτει η Γεωργία Ντέτσερ.

Φωτογραφία:Στιγμιότυπο από αφηγηματική ξενάγηση στη Λεμεσό με την αρχιτέκτονα Σεβίνα Φλωρίδου.