Γράφει ο Γιώργος Κακούρης

Έχουμε μάθει να παραπονιόμαστε για το τι δεν έχει η Κύπρος, για το τι μας λείπει, για το ρατσισμό μας, την ξενοφοβία μας, την καχυποψία μας, το πόσο παθητικοί πολιτικά, συμφεροντολόγοι και ποταποί μπορούμε να είμαστε ως λαός - πράγματα που εκεί που αρχίσαμε να τα συνειδητοποιούμε για «εμάς», τους Ελληνοκύπριους, αρχίσαμε σιγά σιγά να καταλαβαίνουμε πως σε σημαντικό βαθμό ισχύουν και για τους «άλλους  εμάς», τους Τουρκοκύπριους.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, στην οποία συμμετείχε το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, δόθηκαν στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα και δεν σόκαραν πραγματικά κανέναν. Όσο κι αν ο ΚΟΤ προωθεί την «παραδοσιακή φιλοξενία», όσο και αν εξιδανικεύουμε τις γραφικές γιαγιάδες που αντιπροσωπεύουν την παράδοση στο ομαδικό μας φαντασιακό, εμείς ξέραμε πάντα πως είμαστε άνθρωποι ατελείς.

Ίσως αυτή να είναι η στιγμή που μια μοντέρνα κοινωνία περνά από την εφηβεία της: ανακαλύπτουμε τα σπυράκια στο συλλογικό μας πρόσωπο, τις κακές μας συνήθειες, τα κακά σημεία του χαρακτήρα μας, και, όπως κάθε έφηβος, ρίχνουμε το φταίξιμο στον υπόλοιπο κόσμο, στους γονείς μας, στο «κακό σύστημα», κλαίμε κι οδυρόμαστε.

Από την άλλη, ίσως τώρα να βγαίνουμε από αυτή την εφηβεία. Τα άρθρα για την έρευνα μου φάνηκαν πως ήταν παντού στην κυπριακή γωνιά του ίντερνετ, με τα σχόλια να κυμαίνονται από τη μεμψιμοιρία [«αυτοί είμαστε, ’εν έχουμε υπόθεση, θα πάω στη ζούγκλα με τον Ταρζάν»] μέχρι την άρνηση [«φταίει η εισβολή, εμείς περάσαμε γενοκτονίες, ποιος είσαι εσύ, κύριε, που θα μου πεις εμένα»]. Μεταξύ τους όμως και η συνειδητοποίηση ότι κάτι πρέπει να αλλάξει - ή έστω η ψύχραιμη αναγνώριση της φάτσας μας στον καθρέφτη.

«Αυτό το σπυράκι, εδώ, στη μύτη, να το σπάσω ή να βρω κάποια κρέμα; Ή μήπως φταίει η διατροφή μου;» Είναι μια αρχή υγιούς συμπεριφοράς.

Πρόσφατα ρώτησα μια αξιωματούχο του ισπανικού υπουργείου Εξωτερικών που ασχολείται με τις διμερείς σχέσεις των κοινωνιών της χώρας της με τις χώρες της Μεσογείου τι, τέλος πάντων, μπορεί να μάθει κάποιος εκτός του νησιού από την Κύπρο. Τι πραγματικά ενδιαφέρει κάποιον ξένο;

Η απάντησή της ήταν πως είμαστε ένα ζωντανό παράδειγμα του ότι οι διασταυρώσεις των επιρροών και των πολιτισμών μπορούν να δημιουργήσουν κάτι νέο και μοναδικό. «Το νιώθεις περπατώντας εδώ», είπε, «δεν ξέρω αν το νιώθετε κι εσείς που ζείτε εδώ». Το κλισέ για το «σταυροδρόμι των πολιτισμών» επανέρχεται, αλλά τώρα μπορούμε να το δούμε μέσα από το οπτικό πρίσμα της πραγματικότητάς μας. Είμαστε ρατσιστές, αλλά οι κουλτούρες που ζουν στο νησί καταφέρνουν, πλέον, ως επί το πλείστον, να μην αλληλοσκοτώνονται καθημερινά - πλέον στο Κυπριακό σφαζόμαστε με τροπολογίες και ανία. Η πολιτιστική μας παραγωγή [ναι, και η τηλεόραση] αρχίζει να αποδομεί μύθους και να σαρκάζει την παράδοση, καταφέρνοντας παράλληλα να τα διατηρήσει.

Εν ολίγοις, φεύγουμε από την εφηβεία. Αναπτύσσουμε χαρακτήρα.

Κι αν λέει η έρευνα ότι είμαστε ρατσιστές, το ξέραμε. Παρακάτω. Μπορούμε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας ως αυτό που είμαστε, αντί ως αυτό που θα θέλαμε να είμαστε;

Δημοσιεύθηκε στις 13 Μαρτίου 2011.