Γράφει η Βάλια Καϊμάκη | valia@inrec.gr

Μια αναρχόσουπα μας σερβίρισε ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Ένα ευχολόγιο για τη συμμετοχή του πολίτη στα κοινά, πίσω από το οποίο κρύβεται ένα στιβαρό επιχειρηματικό σχέδιο, αλλά και μια πέτρα ακόμα στον τάφο της δημοσιογραφίας. Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του facebook παρουσίασε το όραμά του σχετικά με το να λειτουργήσει η εταιρεία του ως ανάχωμα απέναντι στον αυξανόμενο απομονωτισμό. Και όλα αυτά σε επιστολή προς τους χρήστες ότι η πλατφόρμα της εταιρείας μπορεί να αποτελέσει την «κοινωνική υποδομή» του πλανήτη.

Σε ένα μανιφέστο 5.700 λέξεων, ο Ζούκερμπεργκ επικαλέστηκε τον Αβραάμ Λίνκολν, τον Αμερικανό Πρόεδρο κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου τον 19ο αιώνα που ήταν γνωστός για την ευφράδειά του, και παρουσίασε μια φιλοσοφική πτυχή που είναι μάλλον ασυνήθιστη για έναν επιχειρηματικό κολοσσό. «Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μείνει πίσω λόγω της παγκοσμιοποίησης και γίνονται κινήσεις για απόσυρση από αυτήν την παγκόσμια διασύνδεση», έγραψε ο Ζούκερμπεργκ, χωρίς να κατονομάζει συγκεκριμένα κινήματα. Το ερώτημα είναι, ανέφερε ο 32χρονος επιχειρηματίας, εάν «ο δρόμος μπροστά μας έχει στόχο να μας ενώσει περισσότερο ή να αντιστρέψει την πορεία αυτή», προσθέτοντας ότι ο ίδιος είναι υπέρ του να έρθουν οι άνθρωποι κοντά ο ένας στον άλλον.

Ο Ζούκερμπεργκ δήλωσε ότι το facebook μπορεί να κινηθεί πολύ πέρα από τις ρίζες του ως δικτύου επικοινωνίας για φίλους και οικογένειες, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να διαδραματίσει ρόλο σε πέντε τομείς, στους οποίους αναφέρεται ως «κοινότητες» και αφορούν από την ενδυνάμωση των παραδοσιακών θεσμών, έως την παροχή βοήθειας κατά τη διάρκεια κρίσεων και μετά από αυτές καθώς και την ενίσχυση της συμμετοχής στα κοινά.

Σε σχόλια στο facebook, κάποιοι χρήστες επαίνεσαν την επιστολή του Ζούκερμπεργκ για τη θετική του στάση, ενώ άλλοι ανακήρυξαν «νεκρή» την παγκοσμιοποίηση.

Εκείνοι όμως που θα έπρεπε πραγματικά να διαφωνήσουν με το μανιφέστο Zούκερμπεργκ είναι οι δημοσιογράφοι. Tο facebook είναι -αν όχι η μεγαλύτερη- μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημοσιογραφία σήμερα. Στο μανιφέστο του ο ιδρυτής του facebook δηλώνει ξεκάθαρα ότι θέλει το μέσο κοινωνικής δικτύωσης να αλώσει πολλά από τα φρούρια που σήμερα κατέχουν τα μέσα ενημέρωσης. Το όχημά του για να το καταφέρει είναι φυσικά η διαφήμιση. Όσο μεγαλώνει η μερίδα του, τόσο μικραίνει η μερίδα των άλλων γιατί εξ όσων γνωρίζουμε η πίτα είναι μία.

Όσοι δε διάβασαν μόνο για την «κοινωνική υποδομή» διάβασαν επιφανειακά, δεν κατάφεραν να αποκρυπτογραφήσουν το νόημα ανάμεσα στις γραμμές. Και εδώ που τα λέμε τι σημαίνει «κοινωνική υποδομή»; Εάν θέλουμε να μιλήσουμε για την κοινωνική συνοχή τότε τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης είναι το κατεξοχήν μέσο με το οποίο αυτή επιτυγχάνεται. Αν ρωτήσετε τους περισσότερους εκδότες, κάπως έτσι θα περιγράψουν τον εαυτό τους. Άλλωστε το λέει και ο ίδιος: «οι έρευνες δείχνουν ότι το να διαβάζεις τα τοπικά νέα είναι άμεσα συνδεδεμένο με το να έχεις συμμετοχή στα τοπικά δρώμενα». Δεν μιλάει βέβαια για τα μέσα ενημέρωσης, αλλά για το μαγαζί του.

Στην πραγματικότητα ο Zούκερμπεργκ προσπαθεί να καλύψει ένα κενό το οποίο ήδη υπάρχει. Ένα κενό το οποίο δημιουργήθηκε μετά την απομάκρυνση των πολιτών από τα μέσα ενημέρωσης. Όπως τα βλέπω εγώ τα πράγματα ο Ζούκερμπερκ δημιουργεί σιγά-σιγά ένα νέο παγκόσμιο μέσο ενημέρωσης, το οποίο το γράφουμε ήδη μόνοι μας και τώρα μας ζητά να κάνουμε και τους αρχισυντάκτες του. Σύμφωνα με το μανιφέστο θα πρέπει να επιλέγουμε τι θέλουμε στον τοίχο μας, να εκπαιδεύουμε κατά κάποιον τρόπο τον αλγόριθμο αλλιώς θα βλέπουμε ό,τι και η πλειονότητα των πολιτών της περιοχής μας. «Σαν δημοψήφισμα», μας ενημερώνει ο Ζούκερμπεργκ. Να γελάσουμε ή να κλάψουμε; Εγώ κλαίω...