Γράφει η Μαρίνα Σχίζα

Η δημιουργία Κρατικής Πινακοθήκης, Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης ή όπως αλλιώς είναι δυνατόν να ονομαστεί, αποτελεί ένα από τα παλαιότερα κεφάλαια από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι πρώτες σκέψεις για ανέγερση ενός κτηρίου που να στεγάζει την κυπριακή εικαστική δημιουργία του 20ού αιώνα άρχισαν το 1962 με τη δημιουργία από το Υπουργείο Παιδείας μιας αντιπροσωπευτικής κρατικής συλλογής έργων τέχνης. Αρχική πρόθεση ήταν να ανεγερθεί Πινακοθήκη σε χώρο κοντά στο Προεδρικό με πρόθεση έναρξης εργασιών το 1973. Οι πολιτικές καταστάσεις που ακολούθησαν ακύρωσαν τον σχεδιασμό και η συλλογή στεγάστηκε σε ένα άθλιο υπόγειο στην οδό Μενάνδρου στη Λευκωσία. Τον Ιούνιο του 1990 η συλλογή μεταφέρθηκε, «ως προσωρινή λύση στέγασης και παρουσίασης της σύγχρονης κυπριακής τέχνης» στο ανακαινισμένο νεοκλασικό κτήριο στην οδό Στασίνου, το Majestic όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα με τα πολλά προβλήματα που κουβαλά ένα τέτοιο αρχιτεκτόνημα, ακατάλληλο για να φυλάξει και να προβάλει τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία. Στα χρόνια που ακολούθησαν η Πινακοθήκη έκλεισε μερικές φορές για διορθωτικές επεμβάσεις. Τα έργα τα οποία δεν εκτίθονταν βρίσκονταν αποθηκευμένα σε διάφορους χώρους, ανεπαρκείς, χωρίς ασφάλεια και συνθήκες για σωστή φύλαξή τους.

Τη δεκαετία του ’90 δόθηκαν πολλές υποσχέσεις για ένα νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για το οποίο γίνονταν σκέψεις να ανεγερθεί στον χώρο της Αρχιγραμματείας μαζί με την Κυπριακή Βιβλιοθήκη. Σκέψεις, υποσχέσεις, προγραμματισμοί που έχουν μείνει στα χαρτιά.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού αγόρασε το 2001 το τετραώροφο κτήριο της ΣΠΕΛ [απέναντι από την Πύλη Αμμοχώστου] με αρχικό σκοπό τη φύλαξη των έργων εκεί, ενώ στην πορεία άρχισαν σιγά σιγά να προετοιμάζουν το κοινό για τη μόνιμη εγκατάσταση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, εγκαταλείποντας όλες τις δεσμεύσεις για την ανέγερση ενός νέου κτηρίου για τον σκοπό αυτό. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού διαβεβαίωνε ότι το κτήριο της ΣΠΕΛ θα ήταν έτοιμο πριν την έναρξη της ευρωπαϊκής έκθεσης Μανιφέστα που θα φιλοξενούσε η Λευκωσία τον Σεπτέμβριο του 2006 «ώστε να είναι παρούσα η σύγχρονη τέχνη σε αυτή τη μεγάλη διοργάνωση». Η Μανιφέστα, ως γνωστό δεν φιλοξενήθηκε ποτέ στην Κύπρο, όπως και ποτέ δεν μετατράπηκε το τετραώροφο κτήριο της ΣΠΕΛ σε Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Το κτήριο της ΣΠΕΛ ως εκθεσιακός χώρος άνοιξε 13 χρόνια μετά την προγραμματισμένη ημερομηνία με την έκθεση αφιερωμένη στον Χριστόφορο Σάββα, με αφορμή τη συμμετοχή της Κύπρου στη Μπιενάλε Βενετίας το ερχόμενο καλοκαίρι.

Με τη λήξη της έκθεσης θα κλείσει ο χώρος, με την ελπίδα να ανοίγει κάπου κάπου με περιοδικές εκθέσεις μέχρι να ετοιμαστεί το νέο νομικό καθεστώς του ΜΟΣΤ Κύπρου, που θα περιλαμβάνει όλες τις υφιστάμενες μουσειακές υποδομές, τους δύο χώρους της Κρατικής Πινακοθήκης [Majestic και ΣΠΕΛ] στη Λευκωσία και το Μουσείο Κώστα Αργυρού στον Μαζωτό.

«Η κτηριακή ολοκλήρωση της ΣΠΕΛ σηματοδοτεί το τέλος μιας μακρόχρονης διαδικασίας, η οποία οδήγησε στη δημιουργία ενός από τα σημαντικότερα έργα πολιτιστικής υποδομής στον τόπο μας: της νέας Κρατικής Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης»: Η δήλωση του υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού Κώστα Χαμπιαούρη την περασμένη βδομάδα στα εγκαίνια της έκθεσης αφιερωμένης στον Χριστόφορο Σάββα μας προσγείωσε [επιτέλους] βάζοντας και τέλος στην ελπίδα που τρέφαμε ότι αυτός ο τόπος με τις εννέα χιλιάδες χρόνια πολιτισμό θα δώσει μερικά εκατομμύρια για να φτιάξει ένα νέο [κτηριακά] και θεσμικά Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και όχι να αναλώνεται σε μεσοβέζικες λύσεις που δεν συνάδουν με το ύφος και το πνεύμα της σύγχρονης τέχνης. Το ζητούμενο σε όλο αυτό το τεράστιο κεφάλαιο ήταν να δοθεί η ανάλογη εκτίμηση στο έργο των Κυπρίων καλλιτεχνών και ένα τέλος στον κατακερματισμό της τεράστιας αυτής συλλογής. Κάτι που φαίνεται ότι δεν θα δοθεί ποτέ.