Γράφει ο Παναγιώτης Προεστός, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής 

Το 2012 ο νευροεπιστήμονας και συγγραφέας Jonah Lehrer, έγραψε ένα ενδιαφέρον άρθρο στη Guardian για τη νευροεπιστήμη της διάνοιας του Bob Dylan, στο οποίο σύνδεσε τη δημιουργική διαδικασία με συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Μάζεψε αρκετές αρνητικές κριτικές για τη σύνδεση αυτή και παράλληλα, επειδή ονόμασε τον Dylan διάνοια.

Σε ένα σημείο του άρθρου ο Lehrer περιγράφει το Μάιο του 1965, τον Dylan καταρρακωμένο σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Λονδίνο, που παρά την διεθνή απήχηση και αναγνώριση που είχε παράλληλα με τις εξαντλημένες από εισιτήρια συναυλίες του, να λέει σε συνέντευξη πως είναι πολύ κουραστικό να έχεις κόσμο να του λέει πόσο τον θαυμάζει όταν ο ίδιος δεν θαυμάζει τον εαυτό του. Μελαγχολικός και εξουθενωμένος είχε πει τότε στον μάνατζερ του πως θέλει να παραιτηθεί από το χώρο της μουσικής βιομηχανίας. Τα επόμενα χρόνια απομακρύνεται από τη μουσική και ζει αγροτικά μέχρι το 1974 που επιστρέφει θριαμβευτικά στις συναυλίες.

Αυτό που υποστηρίζει ο Lehrer είναι ότι να αισθάνεται κανείς με αυτό το τρόπο, κολλημένος, χωρίς κίνητρο και καταθλιπτικός, είναι μέρος της δημιουργικής διαδικασίας. Τη δημιουργικότητα δεν τη βρίσκουμε μόνο στις τέχνες αλλά και στη πορεία της ζωής. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν να αντιμετωπίσουν πολύ άσχημες συνθήκες που αφορούν τα οικονομικά τους, την υγεία τους και τις σχέσεις τους που για να ανταπεξέλθουν απαιτείται τόσο η δημιουργικότητα όσο και θάρρος.

Αν ο Lehrer έχει δίκαιο τότε ίσως, αυτά τα δύσκολα συναισθήματα που προκαλούνται από τα προβλήματα, να είναι πιο ανεχτά εάν οι άνθρωποι μπορέσουν να τα δουν ως μέρος της διαδικασίας αντιμετώπισης των δύσκολων καταστάσεων που η ζωή δίνει στους ανθρώπους.

Εξάλλου η ιστορία μας έδωσε πολλά παραδείγματα από μεγάλους στοχαστές που βίωναν χαμηλό κίνητρο και απελπισία πριν τη μεγάλη τους ανακάλυψη. Πριν τη πασίγνωστη ιστορική αναφώνηση ¨Εύρηκα¨, ο Αρχιμήδης που ένιωθε πως δεν μπορούσε να προχωρήσει περισσότερο στο πρόβλημα της βασιλικής κορώνας, είχε πάει στα λουτρά για να ξεκουραστεί και εκεί βρήκε τη λύση. Το 1913, όταν ο Γιουνγκ εγκατέλειψε τον μέντορά του Φρόιντ λόγω διαφωνίας πάνω σε διάφορα ζητήματα που αφορούσαν την πρακτική και τη φιλοσοφία της ψυχανάλυσης, βρέθηκε μόνος σε μια ψυχική κατάσταση βαθιάς αβεβαιότητας. Ο Γιουνγκ απομονώθηκε και για αρκετά χρόνια αφοσιώθηκε σε ασυνήθιστες μεθόδους αναζήτησης του εαυτού του, φτάνοντας πολύ συχνά στα όρια της ψύχωσης! «Τελικά καταλαβαίνω», γράφει ο ίδιος το 1914, και βρίσκει το κουράγιο να ξεκινήσει τη συγγραφή του Liber Novus του, γνωστό ως το περίφημο Κοκκίνο Βιβλίο.

Η δυσφορία και η μελαγχολία σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσουν το μυαλό να ξυπνήσει, όμως για καταφέρει κανείς κάτι τέτοιο απαιτείται απόσπαση από τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Αλήθεια, ποιος ξέρει αν ο Dylan βρισκόταν σε κατάθλιψη ή αν ήταν απλά ο Dylan. Όμως, η  επαναδιατύπωση πως η μελαγχολία μπορεί να είναι αναγκαία στη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, μπορεί να βοηθήσει πολλούς συνανθρώπους μας. Η γαλλική φράση «reculer pour mieux sauter» – κάνε ένα βήμα πίσω για να πηδήξεις πιο μακριά – αν ο Lehrer έχει δίκαιο, μπορεί να έχει ένα βαθύτερο και σημαντικό νόημα.