Η τέχνη είναι το αντίδοτο της ζωής στον θάνατο. Ο ποιητής πρέπει να τιμάει την τέχνη, να την αγαπάει, να την υπερασπίζεται ακόμα και με τη ζωή του αν χρειαστεί. Διότι η τέχνη είναι το αντίδωρο ή αλλιώς, ο οβολός στο μεγάλο ταξίδι.

(...) Λένε ότι ο ποιητής έχει οικογένεια την Τέχνη, παιδιά τα δημιουργήματα του. Δεν το πιστεύω. Κανείς γονιός δεν πουλάει, ούτε προδίδει το παιδί του όπως κάνουμε εμείς με τα έργα μας. Ο καλλιτέχνης είναι ο μέγας προδότης του έργου του, έτοιμος ανά πάσα στιγμή να αρνηθεί, να καταστρέψει ό,τι μόλις πριν από λίγο πίστευε σαν το καλύτερο άνθος του νου του.  Και τούτη η καταστροφή, υπαγορευμένη από τη Δημιουργία, είναι απόλυτα νόμιμη, διότι δεν υπάρχει καταστροφή η οποία να μην νομιμοποιείται απ' τη Δημιουργία. Οι θρησκείες το κατάλαβαν πρώτες κι αρχίζουν τις διηγήσεις τους με την εξαπάτηση και εν τέλει τον φόνο. Η καταστροφή είναι συνδεδεμένη με τον θάνατο, ιδεολογικό, συναισθηματικό, φυσικό. Ο θάνατος, η καταστροφή, ο φόνος, κατοικούν μόνιμα μέσα μας –απόδειξη ότι μόλις τα επικαλεστούμε έρχονται. Κι ο ποιητής γνωρίζει καλά, ως μέγας καταστροφέας, ότι το έργο που με τόση αγάπη δημιούργησε χτες, θα το θανατώσει αύριο για ένα άλλο έργο.

Η ζωή των ανθρώπινων έργων είναι μικρή, διαρκεί όσο το πλάσιμό τους. Έπειτα, καθώς οι μυρωδιές των χρωμάτων χάνονται, τα έργα μουμιοποιούνται, υπάρχουν μόνο ως εικόνες του εαυτού τους, μεταμορφώνονται σε μετοχές αμέτοχες.

Κατά βάθος δεν αντιλαμβάνομαι σε τι χρησιμεύει η συντήρηση των πεθαμένων έργων, τι νόημα έχει όλο ετούτο το παλιατζίδικο της μνήμης. Οι Πυραμίδες, ο Παρθενώνας, υπάρχουν από σύμπτωση, όπως από σύμπτωση χάθηκε ο Φάρος της Αλεξάνδρειας, ο ναός της Αρτέμιδος.  Όλα είναι μάταια. Αν πεθάνω σήμερα ή έπειτα από είκοσι χιλιάδες χρόνια, τότε που η  Cappella Sistina ή το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, μαζί με όλα του τα υπάρχοντα, θα είναι σκόνη, λίγο μετράει. Κι ας μην σου φανούν πολλά τα είκοσι χιλιάδες χρόνια που είπα γιατί θα έρθουν, δεν γίνεται αλλιώς. Θα έρθουν και θα φύγουν σαν αυτά που πέρασαν για να φτάσουμε στο σήμερα. Πέντε δισεκατομμύρια χρόνια. Τόση λένε πως είναι  η απόσταση  από την εμφάνιση του πλανήτη. Η ανθρώπινη ιστορία μετράει δέκα χιλιάδες χρόνια, το Γρηγοριανό ημερολόγιο μόλις χίλια εννιακόσια εβδομήντα μέχρι σήμερα (1). Σύγκρινέ τα με εκατό χιλιάδες χρόνια, με πεντακόσιες, με ένα εκατομμύριο, έπειτα φαντάσου χίλια εκατομμύρια χρόνια και πολλαπλασίασέ τα επί πέντε. Δεν είναι απλά νούμερα, είναι χρόνια που θα΄ρθουν και φεύγοντας θα καταβροχθίσουν ό,τι θαυμάζει η παρούσα ανθρωπότητα. Μέχρι τέλους. Μέχρι που θα εξαντληθεί ο ήλιος, η γη θα παγώσει, θα συρρικνωθεί, θα πεθάνει, και μαζί της όλα όσα έχουμε φτιάξει –πολιτισμούς, ιδέες, έργα. Είναι νόμος τελεσίδικος, δεν ανατρέπεται. Όλα, αργά ή γρήγορα, θα χαθούν. Όλα είναι μάταια. Είμαστε παγιδευμένοι σ΄ ένα διαβολικό παιχνίδι, του οποίου απόλυτος άρχοντας είναι ο θάνατος.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι πέρυσι, στις 20 Ιουλίου, όταν ο Neil Armstrong πάτησε το φεγγάρι, ανατράπηκε η ανθρώπινη μοίρα. Πλάνη, οικτρή πλάνη. Οι αποστάσεις είναι αβυσσαλέες κι εμείς τιποτένιοι. Ελπίζουμε στην τεχνολογία, μα όσο αυτή θα αναπτύσσεται, τόσο θα εγκαταλείπεται στο έλεος της καταστροφής ο πλανήτης.

Όμως, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τα πράγματα εξελίσσονται αλλιώς, ότι πριν από το τέλος του γήινου χρόνου, ένα ζευγάρι ταξιδεύει σε άλλον πλανήτη με σκοπό να αναπαραγάγει το ανθρώπινο είδος, ακόμα κι έτσι, εσύ, εγώ και οι όμοιοί μας, είμαστε χαμένοι. Αποκλεισμένοι. Διότι τα καινούργια σπιτικά προτιμούν μνήμες ρηχές, σαν τις μαλακίες του Γουόρχολ με τραγουδιστές τύπου Έλβις και πουτανίτσες τύπου Μαίριλιν.  Τα ανήσυχα έργα, οι ανατρεπτικές διδασκαλίες, δεν θα χρειάζονται στον καινούργιο κόσμο. Οι ιδέες μας θα μείνουν έξω από το διαστημόπλοιο το οποίο, στοιχηματίζω, θα ονομάσουν Κιβωτό. Όσο ζούσαμε –θα πούνε- ήμασταν ονειροπόλοι, δεν τα κάναμε πλακάκια με την εξουσία, δεν δοξάσαμε το σύστημα, κι άρα μας αρμόζει η αιώνια λήθη.

Στο μάθημα της Νέας Ανθρώπινης Ιστορίας θα πληροφορούν –δεν θα διδάσκουν, η διδασκαλία πρόκειται να καταργηθεί σύντομα- ότι, αυτό που σήμερα ονομάζουμε συντηρητική τάξη, εργαζόταν σιωπηλά για την επανάσταση ενάντια στον χρόνο και τη φθορά. Ότι η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο ήταν θυσία του ανθρώπου για τον άνθρωπο και οι πόλεμοι αναγκαία πειράματα.

Όσο θα αναπτύσσεται η τεχνολογία, τόσο θα εγκαταλείπεται στο έλεος της καταστροφής ο πλανήτης Γη. Οι μάζες θα χρησιμεύουν ως εργάτες, ως καταναλωτές –μέλη της παγκόσμιας φάμπρικας που θα διοικείται από μία και μόνο εταιρεία. Αν ο Fritz Lang το προείπε στη Μητρόπολη, εμείς το ζούμε κάθε μέρα. Οι άβουλοι καταναλώνουν τη ζωή τους πληρώνοντας αυτά που παράγουν. Με τα κέρδη, η τάξη των συντηρητικών διοικούντων χρηματοδοτεί, μεταξύ άλλων, και τη διαστημική έρευνα, που με τη σειρά της θα απελευθερώσει το ανθρώπινο είδος από τη σκλαβιά της βαρύτητας. Τραγέλαφος μα τον θεό... Αλήθεια, τον πιστεύεις τον Θεό;

Όχι βέβαια.

Είπες όχι με την αποφασιστικότητα που κάποιος θα έλεγε ναι, απάντησες με πίστη σε μια ερώτηση κενή περιεχομένου, διότι ο Θεός δεν είναι πίστη, είναι ανάγκη. Προσωπικά δεν έχω ανάγκη ούτε αυτόν ούτε την ανάστασή του. Κι εύχομαι να πεθάνω πριν μου χρειαστεί, διότι δεν αντέχω τον εξευτελισμό της μετάνοιας.

(...) Νικόλα φίλε μου, είμαστε τυχεροί γιατί περνάμε τα πιο ωραία χρόνια της ζωής μας σε εποχή ρευστή, σε εποχή που μπορεί να αρνείται τα πάντα, απλά και μόνο επειδή έτσι της αρέσει. Δεν θα υπάρξει άλλη τέτοια, πίστεψέ με.

1. Ο διάλογος των δυο νεαρών ζωγράφων, απ' όπου το απόσπασμα, εξελίσσεται στην Ιταλία της δεκαετίας του 1970.

ΕΙΚΟΝΑ: James Ensor, Ο άνθρωπος και η μάσκα