Γιώργος Καλοζώης, Γκλεν Γκουλντ και άλλα ποιήματα (Φαρφουλάς 2024)

Tου Παναγιώτη Νικολαΐδη

Πέρασαν 32 χρόνια από την πρώτη ποιητική συλλογή του Γιώργου Καλοζώη «Μεταμορφώσεις». Έχει, δηλαδή, συμπληρωθεί μια τριακονταετία συνεχούς και δραστικής παρουσίας του στην ποίηση, γεγονός καθόλου ευκαταφρόνητο. Από το 1992, λοιπόν, μέχρι σήμερα ο Γιώργος Καλοζώης (φωτο) έχει εκδώσει συνολικά 10 ποιητικές συλλογές και έχει τιμηθεί με κρατικά βραβεία ποίησης. Είναι, με άλλα λόγια, ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της λεγόμενης Γενιάς της κατοχής και της αφθονίας ή αλλιώς Γενιάς του 1990, ο οποίος με μια χειμαρρώδη, πεζολογική γραφή συγκροτεί εξελικτικά από συλλογή σε συλλογή ένα συμπαγές και υφολογικά διακριτό εξπρεσιονιστικό λογοτεχνικό τοπίο, που πέρα από την αισθητική απόλαυση παράγει πολύ κρίσιμα νοήματα για την ανθρώπινη κατάσταση εν γένει. Με τη δέκατη, λοιπόν, ποιητική του συλλογή Γκλεν Γκουλντ και άλλα ποιήματα, ο ποιητής και φιλόλογος στο επάγγελμα Γ. Καλοζώης αξιοποιεί μεν τις κατακτήσεις της προηγούμενης του διαδρομής, αλλά δεν επαναπαύεται. Αντίθετα γίνεται περισσότερο κριτικός και ειρωνικός απέναντι στη σωματική, υπαρξιακή, κοινωνική και πνευματική παραμόρφωση και αλλοτρίωση του σύγχρονου αποπροσανατολισμένου ανθρώπου, αποκαλύπτοντας ποιητικά την τραγικά επαναλαμβανόμενη μοίρα του ανθρώπινου είδους. Στην ανά χείρας, επομένως, συλλογή ο διάσημος Καναδός πιανίστας Γκλεν Γκούλντ αποτελεί (όπως εξάλλου δηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου) μια προβεβλημένη πατρική και καλλιτεχνική φιγούρα, έναν σπουδαίο καλλιτέχνη πρόγονο γνωστό αφενός για την ιδιορρυθμία και την εκκεντρικότητά του και αφετέρου για τη στάση απομόνωσής του από τη συμβατική κοινωνική ζωή.

Στα πρώτα δεκαπέντε, λοιπόν, ποιήματα του βιβλίου όπου θεματοποιούνται συγκεκριμένα στοιχεία της προσωπικότητας του Γκλεν Γκουλντ, το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται στον πατέρα μουσικό σε β΄ πρόσωπο, καθώς αισθάνεται ότι τον συνδέει μαζί του μια ισχυρή πνευματική-καλλιτεχνική και βιωματική συγγένεια. Γι΄ αυτό ο λόγος του ποιητικού υποκειμένου δεν εκφράζει μόνο τον θαυμασμό του για τον πατέρα καλλιτέχνη, αλλά και τους έντονους υπαρξιακούς και κοινωνικούς προβληματισμούς του που είναι, ως επί τον πλείστον, όμοιοι με του Γκλεν Γκουλντ. Μέσα σε αυτό το σκηνικό πλαίσιο ο Γκουλντ δεν είναι ένα ποιητικό προσωπείο με φωνή, δεν απαντά, με άλλα λόγια, στον ποιητή. Έχουμε περισσότερο έναν δραματικό μονόλογο, μέσα από τον οποίο το ποιητικό υποκείμενο επιχειρεί να αντλήσει δύναμη από το καλλιτεχνικό παράδειγμα του προγόνου μουσικού, για να υπερβεί το δικό του υπαρξιακό και κοινωνικό αδιέξοδο. Τρία, επομένως, είναι τα κυρίαρχα θέματα της συλλογής, τα οποία είναι, βεβαίως, ευδιάκριτα τόσο στα υπόλοιπα ποιήματα του βιβλίου όσο και στις προηγούμενες συλλογές του ποιητή. Το θέμα του θανάτου και της αναπόφευκτης φθοράς του ανθρώπου, το θέμα της αγριότητας του σύγχρονου ‘πολιτισμένου’ ανθρώπου και της ατελούς του φύσης και τέλος, το θέμα της προβληματικής σχέσης-σύγκρουσης του προικισμένου ποιητή με την αποπροσανατολισμένη και αλλοτριωμένη κοινωνία και εξουσία που απαξιώνουν τον κοινωνικό ρόλο του ποιητή και της ποίησης. Και σε αυτό το βιβλίο, πάντως, ο ποιητής επιτυγχάνει να συνυφαίνει με αισθητικά λειτουργικό και δραστικό τρόπο πρωτόγνωρα κι ετερόκλητα στοιχεία στις πανανθρώπινες και εντόπιες καταβολές τους.