Γράφει η Αίγλη Τούμπα

Η γιορτή της ασημαντότητας

Μίλαν Κούντερα

Εκδόσεις Εστία, 2014

«Η ασημαντότητα, φίλε μου, είναι η ουσία της ύπαρξης, είναι μαζί μας παντού και πάντα», υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ένας από τους πρωταγωνιστές του Μίλαν Κούντερα στο ολοκαίνουργιο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στα ελληνικά στις 12 Ιουνίου.

• 
  

  «Όταν η καρδιά μιλάει, το μυαλό το θεωρεί μεγάλη απρέπεια να φέρει αντίρρηση»

  
  


• 
  

  «Η πηγή του άγχους βρίσκεται στο μέλλον. Αν μπορείς να κρατήσεις το μέλλον έξω από το μυαλό σου, μπορείς να ξεχάσεις τις στεναχώριες σου»

  
  


• 
  

  «Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη»

  
  

Αυτά και δεκάδες άλλα, πιασάρικα τσιτάτα παρμένα μέσα από τα βιβλία του Μίλαν Κούντερα «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι», «Το Βιβλίο του Γέλιου και της Λήθης», «Το Αστείο»... κοσμούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και  εισπράττουν δεκάδες LIKE... Αλήθεια, πόσοι διάβασαν τα βιβλία του;

Ο αναγνώστης που διαβάζει Κούντερα θα έχει προσέξει ότι όλα τα βιβλία του έχουν ως άξονα -και περιτριγυρίζουν γύρω από- τον χώρο του φανταστικού, και όπως ο ίδιος ο συγγραφέας λέει: «Οι αναληθοφανείς περιστάσεις εκτίθενται με τέτοια εξονυχιστική λεπτομέρεια, με τέτοια ψευδαίσθηση της πραγματικότητας, ώστε έχουμε την εντύπωση ότι μπαίνουμε σε έναν κόσμο που, αν και αναληθοφανής, είναι πιο πραγματικός από την πραγματικότητα».

«Η ασημαντότητα, φίλε μου, είναι η ουσία της ύπαρξης, είναι μαζί μας παντού και πάντα», υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ένας από τους πρωταγωνιστές του Μίλαν Κούντερα στο ολοκαίνουργιο βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τίτλο «Η γιορτή της ασημαντότητας» και σύμφωνα με τον Γάλλο εκδότη του: «Πρόκειται για μια νουβέλα που ασχολείται με τα σοβαρότερα προβλήματα της εποχής μας, στην οποία όμως ο αναγνώστης δεν θα διαβάσει ούτε μια σοβαρή πρόταση».

Στα 85 του χρόνια, ο Γαλλοτσέχος συγγραφέας με εκπληκτική διαύγεια κυκλοφορεί ένα νέο έργο μυθοπλασίας, πρώτα στα γαλλικά με τίτλο La fete de l'insignifiance, και σε σχεδόν παράλληλη μετάφραση στα ελληνικά, αποδεικνύοντάς μας πως το σώμα μπορεί να γερνά, το πνεύμα όμως ποτέ!

Τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης αναφέρονται με κολακευτικά λόγια στη συγγραφική τέχνη του Κούντερα, μια τέχνη ανατρεπτικής ειρωνείας και εκπληκτικής διαύγειας. Πρόκειται για μια νουβέλα που ασχολείται με τα σοβαρά ζητήματα της εποχής μας, ένα βιβλίο για την πραγματικότητα του σύγχρονου κόσμου στον οποίο, όμως, αποφεύγεται ο ρεαλισμός. Όλα αυτά, δοσμένα υπό την οπτική της φαντασίας και της υπερβατικότητας, καθιστούν το νέο βιβλίο του Κούντερα καινοτόμο και ανατρεπτικό.

Θέμα της νουβέλας, η οποία έχει στοιχεία της comedia dell' arte, είναι η συνομιλία τεσσάρων φίλων που βολτάρουν στους καταπράσινους κήπους του Λουξεμβούργου και μιλούν για τον ερωτισμό, την τέχνη, την ιστορία και την πολιτική, συζητούν διεξοδικώς και διαλογίζονται για εξαιρετικά σοβαρά ζητήματα, με εξαιρετική ελαφρότητα. Ο Αλέν, ο Ραμόν, ο Σαρλ και ο Καλιμπάν είναι οι τέσσερις βασικοί ήρωες οι οποίοι καταπιάνονται με ζητήματα της καθημερινότητας και προβλήματα του ανθρώπινου μυαλού και τα προσεγγίζουν με μια ξεχωριστή χαλαρότητα. Ο Αλέν, ο οποίος λατρεύει τους αφαλούς των νεαρών κοριτσιών, ο Ραμόν που επιχειρεί συστηματικά να δει μια έκθεση του Σαγκάλ αλλά εγκαταλείπει πάντοτε την ουρά έξω από το μουσείο, ο Σαρλ που λέει ανέκδοτα για τον Στάλιν και ο Καλιμπάν που εφευρίσκει ένα πακιστανικό γλωσσικό ιδίωμα το οποίο βεβαίως δεν υπάρχει, για να κοροϊδεύει τους αδαείς.

Δεν είναι εύκολο πράγμα να φωτίζεις τα σοβαρότερα προβλήματα και ταυτόχρονα να μη γράφεις ούτε μία σοβαρή φράση, να γοητεύεσαι από την πραγματικότητα του σημερινού κόσμου και ταυτόχρονα να αποφεύγεις κάθε ρεαλισμό, αυτό είναι «Η Γιορτή της Ασημαντότητας», αυτός είναι ο Κούντερα. Όποιος γνωρίζει τα προηγούμενα βιβλία του, ξέρει ότι δεν είναι διόλου απροσδόκητη η συνήθειά του να ενσωματώνει σ’ ένα μυθιστόρημα ένα «μη σοβαρό» κομμάτι.

Σε αρκετά κεφάλαια της «Αθανασίας», ο Γκαίτε με τον Χέμινγκουεϊ περπατούν μαζί, φλυαρούν και διασκεδάζουν. Και στη «Βραδύτητα» η Βέρα, η γυναίκα του συγγραφέα, λέει στον άντρα της: «Συχνά μου έλεγες πως θες να γράψεις κάποτε ένα μυθιστόρημα όπου καμία λέξη δεν θα είναι σοβαρή… σε προειδοποιώ: φυλάξου, καραδοκούν οι εχθροί σου».

Όμως ο Κούντερα, αντί να φυλαχτεί, πραγματοποιεί επιτέλους στο ακέραιο το παλιό αισθητικό όραμά του, σ’ αυτό το μυθιστόρημα που μπορεί κανείς να το δει και σαν θαυμαστή σύνοψη ολόκληρου του έργου του. Παράξενη σύνοψη, παράξενος επίλογος, παράξενο γέλιο, που το εμπνέει η εποχή μας, που είναι κωμική επειδή έχασε κάθε αίσθηση του χιούμορ. Να 'ναι άραγε αυτό το κύκνειο άσμα του;

ΠΑΡΑΘΥΡΟ | ΠΟΛΙΤΗΣ