Κυπριακές "σέλφι" 100 χρονών;

ΠΑΡΑΘΥΡΟ Δημοσιεύθηκε 19.1.2018

Η έρευνα του φωτογράφου Καντίρ Καμπά για την ιστορία και εξέλιξη της Τουρκοκυπριακής φωτογραφίας έφερε στην επιφάνεια την ιστορία της έφηβης φωτογράφου Χατισέ Αλισάν από το κτήμα της Πάφου.

Η Χατιτζέ Αλισάν (1903-1971) ήταν η πρώτη ερασιτέχνης φωτογράφος από το Κτήμα της Πάφου.Ασχολήθηκε με την φωτογραφία ερασιτεχνικά από το 1917-1918 όταν ήταν ακόμα δεκατεσσάρων χρονών.Από όσο είναι γνωστό η τέχνη της φωτογραφίας μόλις είχε φτάσει στο Κτήμα εκείνη την περίοδο. Περιπλανόδιοι φωτογράφοι πήγαιναν στη Πάφο ενίοτε για να βγάλουν φωτογραφίες.

Δεν ξέρουμε τι την ενέπνευσε να ασχοληθεί με την φωτογραφία.Ίσως να ήταν μοντέλο σε κάποια φωτογράφηση πορτρέτου ή να επηρεάστηκε από κάποιο επισκέπτη ή πλανόδιο φωτογράφο.Ίσως να έμαθε για την φωτογραφία στο St Joseph School στη Λάρνακα όπου φοίτησε.Είναι άγνωστο πώς έμαθε αρχικά την τέχνη της φωτογραφίας αλλά ξέρουμε ότι εκπαιδεύτηκε από τον επαγγελματία φωτογράφο Έντουαρντ Βοσκεριτσιάν όταν ζούσε στη Λεμεσό τα χρόνια 1925-1927.

Χατιτζέ Αλισάν , Αυτοπροσωπογραφία με σπαθί, 1917-1918, αρχείο Ζερρίν Χιλμί

Ήταν η δεύτερη γυναίκα φωτογράφος στην Κυπριακή και Τουρκική φωτογραφία την ίδια περίοδο με την Ισμέτ Σεφκί που υπήρξε η πρώτη.Ενώ η Ισμέτ δούλευε σαν βοηθός φωτογράφου στο στούντιο του συζύγου της η Χατιτζέ ήταν ερασιτέχνης και πιο ανεξάρτητη δημιουργικά.

Ξεκίνησε τη φωτογραφία με πλήρη τεχνικό εξοπλισμό. Συνέχισε τη δουλειά της με δύο κάμερες μεγάλου μεγέθους. Χρησιμοποιούσε γυάλινα αρνητικά που ήταν γυάλινες πλάκες με επίστρωση μείγματος κολλοδίου ή ζελατίνης και φωτοευαίσθητων αλάτων αργύρου. Εμφάνιζε τις γυάλινες πλάκες αρνητικων για εκτύπωση σε ένα πλήρως εξοπλισμένο ερασιτεχνικό σκοτεινό δωμάτιο στο μπάνιο του σπιτιού της. Μια αυτοπροσωπογραφία που βρέθηκε πρόσφατα στο δείχνει την Χατιτζέ να εργάζεται σε ένα τραπέζι πάνω στα αρνητικά της.

Χατιτζέ Αλισάν , Αυτοπροσωπογραφία, 1918-1919

Το ενδιαφέρον της επικεντρώθηκε αποκλειστικά στους ανθρώπους του περιβάλλοντος της. Φωτογράφιζε τον κοινό τρόπο ζωής της στενής οικογένειας και των γειτόνων τοποθετόντας τους στο δικό τους περιβάλλον αντι σε στούντιο.Έβγαζε επίσης αυτοπορτρέτα.Οι λίγες διαθέσιμες φωτογραφίες της είναι όλες αυτοπροσωπογραφίες.

Είναι άγνωστο πότε σταμάτησε την ενασχόληση της με την φωτογραφία.Έζησε στη Λεμεσό με την οικογένεια μεταξύ 1925-1927. Θεωρείται ότι εκπαιδεύτηκε από τον Έντουαρντ μεταξύ των χρόνων 1926 όταν άνοιξε το στούντιό του και 1927 όταν έφυγε από τη Λεμεσό με την οικογένειά της. Υπό το πρίσμα αυτό είναι σωστό να πούμε ότι συνέχισε το φωτογραφικό της έργο το 1927.

Χατισέ Αλισάν , Αυτοπροσωπογραφία με βιολί, 1917-1918

Χατιτζέ Αλισάν , Αυτοπροσωπογραφία με βιολί, 1917-1918

Ήταν πολύ παραγωγική, αφήνοντας πίσω της ένα μεγάλο αρχείο με φωτογραφίες αρνητικά σε γυάλινες πλάκες. Μέρος του αρχείου βρέθηκε στο σπίτι της αδελφής Νατζιγιέ Ενβερί στην Πάφο και ένα άλλο μέρος της ήταν στο σπίτι της κόρης της στη Λάρνακα το οποίο καταστράφηκε από τους Έλληνο κύπριους γείτονες της μετά την εκτόπιση τους εξαιτίας των διακοινοτικών συγκρούσεων το 1963. Μόνο οι φωτογραφικές της μηχανές και ένας μικρός αριθμός φωτογραφιών διασώθηκαν μέχρι σήμερα.

+ Ο Καντίρ Καμπά θα δώσει διάλεξη με τίτλο "Κύπρος 1859 – 1959 : Οι απαρχές της Τουρκοκυπριακής Φωτογραφίας” όπου θα προβάλει οπτικό υλικό από Τουρκοκύπριους φωτογράφους της εποχής.Απόψε στο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας στις 7μμ. Όλες οι φωτογραφίες από την έκδοση "The origins of Turkish Cypriot Photography", Kadir Kaba, 2013.

[add_single_eventon id="62002" ev_uxval="1" ]