Γράφει ο Κωνσταντίνος Σ. Κωνσταντίνου / Φωτογράφος, εικαστικός


Η ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΜΟΡΕΛ
(“La invención de Morel” - Adolfo Bioy Casares)

Το προσωπικό μας «Ημερολόγιο Αυτοπεριορισμού» σίγουρα επαναλαμβάνεται για αρκετές μέρες τώρα. Χαμένος ανάμεσα στην ενοχλητική πλέον επανάληψη σκέψεων, εικόνων και ήχων επιθυμώ να δω επιτέλους το πραγματικό. Αυτό το πραγματικό που λένε ότι αν καταφέρεις να το δεις, τότε θα σε μεταφέρουν στην άλλη αγέλη, αυτή των τρελών. Αλλά, ποιος πραγματικά δεν φοβάται να συμμετάσχει σε αυτό το ταξίδι χωρίς επιστροφή;

Φοβισμένος λοιπόν, αλλά και συνάμα κουρασμένος από την επανάληψη όλων αυτών των σημαινόντων νιώθω έντονα την ανάγκη να μου φανερωθούν τουλάχιστον αυτές οι άλλες πραγματικότητες, όπου καινούργια σημαινόμενα θα σαγηνεύσουν και πάλι τις αισθήσεις μου.

Με αφορμή τις πιο πάνω σκέψεις θυμήθηκα το μυθιστόρημα του Adolfo Bioy Casares με τίτλο «Η εφεύρεση του Μορέλ» (La invención de Morel, 1940). Ένα μυθιστόρημα το οποίο ακολουθεί ένα φυγά, ο οποίος μετά την παρότρυνση ενός ιταλού φτάνει σε ένα απομονωμένο ερημικό νησί κάπου στον Ειρηνικό Ωκεανό, για να απομονωθεί και να γλυτώσει από τους διώκτες του. Στο ερημικό αυτό νησί υπάρχει μια πισίνα, ένα μουσείο και ένα παρεκκλήσι όπως περιγράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας. Καθώς ο ήρωας προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το νησί και την μοναξιά του, ξαφνικά αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι. Απορημένος για την ύπαρξη τους σε ένα τόσο απομονωμένο μέρος και με τον φόβο ότι ήρθαν να τον συλλάβουν, τους παρακολουθεί από μακριά. Με το πέρας του χρόνου, αρχίζει να τους παρατηρεί από πολύ πιο κοντά. Εκεί, αρχίζει και το μπέρδεμα στο μυαλό του, καθώς δεν μπορεί να συνδέσει τους επισκέπτες με το υπάρχον περιβάλλον και τον τρόπο που αυτοί αλληλεπιδρούν μέσα σε αυτό. Αυτή είναι και η στιγμή, που ο ήρωας ξεκινά να ζει παράξενες και συνάμα παράλογες καταστάσεις σε σχέση με τους επισκέπτες, το τοπίο και τα καιρικά φαινόμενα.

Παρ’ όλα αυτά τίποτα δεν έχει να κάνει με το μεταφυσικό -ενώ η εξήγηση κρύβεται πίσω από την περίφημη εφεύρεση του Μορέλ. Μία μηχανή η οποία μπορεί να προβάλλει μία ολοκληρωμένη εικόνα του ανθρώπου που έχει καταγράψει στο παρελθόν (κάτι σαν αληθοφανές ολογράμματα). Γραμμένο σε ύφος ημερολογίου, ο ήρωας μας περιγράφει με λεπτομέρειες τη γεωλογία του εδάφους, τα ακούσματα, τις εικόνες, καθώς και τις σκέψεις και τα συναισθήματα που τον κατακλύζουν καθ’ όλη τη διάρκεια της «εξερεύνησης» του. Σε μία προσπάθεια να επιβιώσει από τα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά και από τα βλέμματα των «κατοίκων» του νησιού, θα πρέπει να αποκωδικοποιήσει την «πραγματικότητα» που τον περιβάλλει -να κατανοήσει την λειτουργία της εφεύρεσης του Μορέλ.

Στο γεμάτο αγωνία ταξίδι του, κατακλυζόμαστε με την σειρά μας από μία πλημμύρα εικόνων, μυρουδιών, ήχων και συναισθημάτων που με μαεστρία ο Casares μας «πνίγει», μη ξεχνώντας να μας εφοδιάζει σε τακτά χρονικά διαστήματα με μερικές δώσεις οξυγόνου. Οι οποίες μας βοηθούν να ξεγελούμε τον θάνατο της «πραγματικότητας» και να αφεθούμε στην αθανασία της «εικονικής πραγματικότητας».

Ζώντας λοιπόν καθημερινά ο κάθε ένας από εμάς το δικό του «Εικονικό Ημερολόγιο Αυτοπεριορισμού», εύχομαι ότι σε «Εύλογα» χρονικά διαστήματα θα φορτώνουμε μια καινούργια κασέτα στην προσωπική μας μηχανή και θα προβάλουμε την πραγματικότητα που μας εκφράζει ή καλύτερα για όσους είχαν την τύχη να διαβάσουν το μυθιστόρημα, θα προβάλουμε την δική μας αναθεωρημένη Φοστίν.

Με αφορμή το πιο πάνω μυθιστόρημα είχα φτιάξει μια πρόταση εικαστικής εγκατάστασης.





La invención de Morel from Constantinos S. Constantinou on Vimeo.