Νέα ευρήματα από την ανασκαφική περίοδο 2025 στα Κούκλια

Ολοκληρώθηκε η αρχαιολογική ανασκαφή που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Κύπρου στην Παλαίπαφο, στις θέσεις Κούκλια – Χατζηαπτουλλά και Λαόνα, στο πλαίσιο της ανασκαφικής περιόδου 2025. Το έργο υλοποιήθηκε με την άδεια και εποπτεία του Τμήματος Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού και τελούσε υπό τη διεύθυνση της Ομότιμης Καθηγήτριας Αρχαιολογίας, δρος Μαρίας Ιακώβου.

Πύργοι και τείχος της ακρόπολης της αρχαίας Πάφου

Η φετινή ανασκαφή έφερε στο φως εντυπωσιακούς πύργους ανάμεσα στον τύμβο της Λαόνας και το οροπέδιο του Χατζηαπτουλλά. Τα αρχιτεκτονικά αυτά κατάλοιπα εντάσσονται σε εκτεταμένο τειχισμένο σύστημα, το οποίο εκτιμάται ότι περιέβαλλε την ακρόπολη της αρχαίας πολιτείας της Πάφου κατά την Κυπρο-Κλασική περίοδο (5ος–4ος αι. π.Χ.).

Οι έρευνες πεδίου πραγματοποιήθηκαν σε δύο φάσεις, την εαρινή και τη φθινοπωρινή, και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Οκτωβρίου 2025. Στην ανασκαφική, αναλυτική και αποτυπωτική διαδικασία συμμετείχαν φοιτητές και απόφοιτοι του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο, στο πλαίσιο του προγράμματος Palaepaphos Urban Landscape Project (PULP).

Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού τοπίου

Τον Οκτώβριο του 2025, το Τμήμα Αρχαιοτήτων ολοκλήρωσε την εγκατάσταση ενιαίας περίφραξης γύρω από τα απαλλοτριωμένα τεμάχια που καλύπτουν τον αστικό ιστό της αρχαίας πόλης. Εντός της περιφραγμένης περιοχής έχουν εντοπιστεί και μελετώνται συστηματικά σημαντικά μνημεία, μεταξύ των οποίων:

• το ανακτορικό σύμπλεγμα στο Χατζηαπτουλλά

• το εργαστηριακό σύμπλεγμα δυτικά του ανακτόρου

• ο τύμβος της Λαόνας και το λεγόμενο «ψευδο-μνημείο»

• το μεγάλο τείχος της Λαόνας, πλάτους πέντε μέτρων, με τις κλίμακές του

• σύμπλεγμα πύργων στη βορειοανατολική γωνία του ανακτόρου, τμήμα της ακρόπολης που διαχώριζε τον διοικητικό χώρο από τις εξω-αστικές νεκροπόλεις

Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και μοναδική διατήρηση

Οι πύργοι και τα τμήματα του τείχους που αποκαλύφθηκαν είναι κτισμένα με κατεργασμένους λίθους και διατηρούνται σε ύψος που κυμαίνεται από 1,40 έως και 2 μέτρα. Ο νέος πύργος της Λαόνας, σχεδόν τετράγωνης κάτοψης (9 x 8,80 μ.), σώζεται σε ύψος έως 1,50 μ., ενώ η εσωτερική δυτική όψη του τείχους φτάνει τα 2 μ., με ευρεία λίθινη κλίμακα που οδηγούσε στην οροφή του πύργου. Η παρουσία λίθινων κουπαστών και πλίνθινων βαθμίδων υποδηλώνει υψηλό επίπεδο αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.

Ένα σπάνιο αρχαιολογικό σύνολο

Τα μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί στις θέσεις Λαόνα και Χατζηαπτουλλά από το 2009 έως το 2025 συνιστούν ένα εξαιρετικά σπάνιο παράδειγμα διατήρησης μνημειακών έργων που αποτυπώνουν την πολιτική και οικονομική ισχύ της βασιλικής δυναστείας της Πάφου κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι, μετά το 300 π.Χ., δεν ανεγέρθηκαν νεότερα μνημεία στον χώρο, με αποτέλεσμα το τείχος, οι πύργοι και το ανάκτορο να βρίσκονται μόλις κάτω από 50 εκατοστά επιχώσεων στα σημερινά αγροτεμάχια των Κουκλιών.

Ο τύμβος της Λαόνας φαίνεται ότι ολοκληρώθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ., μετά τη μεταφορά της διοίκησης στη Νέα Πάφο. Κάτω από την κορυφή του, ύψους περίπου 8 μέτρων, διατηρείται η βόρεια κλίμακα του τείχους σε ύψος που υπερβαίνει τα 4 μέτρα — ένα ακόμη στοιχείο που αναδεικνύει τη μοναδικότητα του αρχαιολογικού τοπίου της Παλαίπαφου.