Πώς προχωρά η Πλατφόρμα Σύγχρονου Χορού; Διοργανωτές και δημιουργοί συζήτησαν στις 4 Μαρτίου τι μέλλει γενέσθαι με τον σημαντικότερο θεσμό για τον σύγχρονο χορό στον τόπο μας 

"Συζητούμε τι θέλουμε από την πλατφόρμα αλλά τι είμαστε χωρίς την πλατφόρμα;" Η ερώτηση της χορογράφου Εύης Δημητρίου έμοιαζε σαν ανακεφαλαίωση όσων είχαν λεχθεί τις προηγούμενες δύο ώρες στη Στέγη Χορού Λεμεσού, στο πλαίσιο της συζήτησης για την "επόμενη μέρα" της Πλατφόρμας Σύγχρονου Χορού. Στην παρουσία παραγόντων της πλατφόρμας -από τους συνδιοργανωτές μέχρι τους δημιουργούς- και με πολλούς απ' αυτούς να παίρνουν τον λόγο σε μια προσπάθεια να βρεθούν νέοι τρόποι διεξαγωγής, παρουσίασης και προώθησης του σημαντικότερου θεσμού για τον σύγχρονο χορό στην Κύπρο, η συζήτηση αποτέλεσε έναν εποικοδομητικό διάλογο που έθεσε προβληματισμούς και ερωτήματα με την απαιτούμενη εξωστρέφεια και ειλικρίνεια που τέτοιου είδους συζητήσεις / απολογισμοί χρειάζονται.

Η Πλατφόρμα Σύγχρονου Χορού έκλεισε φέτος 18 χρόνια ύπαρξης: η αρχή έγινε στη Λευκωσία [!] το 2001 κάτω από τον τίτλο "Χορευτικές Συναντήσεις", ωστόσο υιοθετήθηκε από το Θέατρο Ριάλτο ως συνδιοργανωτή με τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες [ΠΥ] του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και πραγματοποιείται πια ετήσια στη Λεμεσό.

Η Γεωργία Ντέτσερ, από τους λίγους ανθρώπους που έζησαν από την αρχή -και σε βάθος- τον θεσμό της Πλατφόρμας Σύγχρονου Χορού, έθεσε σωστές βάσεις για τη συζήτηση. Ανέφερε ότι η πλατφόρμα δημιούργησε όλες τις σωστές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του χορού στην Κύπρο, αλλά και για την προώθησή του στο εξωτερικό, μέσα από οικονομική στήριξη, σωστές υποδομές, οργανωμένη προώθηση και οργανωμένη συνάντηση των χορευτών και χορογράφων με το κοινό. Όπως ανέφερε, η πρόκληση σήμερα έχει διττό χαρακτήρα, αφενός οργανωτικό, αφετέρου καλλιτεχνικό. Ποιοι είναι σήμερα οι στόχοι της πλατφόρμας; "Να τους αναζητήσουμε γιατί δεν υπάρχουν", είπε, θέτοντας και μια σειρά από πρακτικά ζητήματα, όπως η διάρκεια κάθε έργου, το σύστημα των κριτηρίων, η οργάνωση με τρόπο ώστε να είναι εγκυρότερη η διαδικασία έναρξης έκαστης πλατφόρμας, να ξεκινά δηλαδή αμέσως μετά το τέλος της προηγούμενης και όχι να δέχεται το ΠΥ συμμετοχές μόλις πέντε μήνες πριν. Πότε θα εξεταστούν, πότε θα επιλεχθούν, πότε θα ανακοινωθούν και πότε θα προετοιμαστούν οι καλλιτέχνες; Η κ. Ντέτσερ πρότεινε επίσης την ύπαρξη μιας δομής που να παρακολουθεί την πλατφόρμα από την αρχή της διαδικασίας μέχρι το τέλος της, δίνοντας στήριξη στις ομάδες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τις τελευταίες μέρες που ανεβαίνουν για τελικές πρόβες στη σκηνή του Ριάλτο.

Τι είναι σύγχρονος χορός;

"Η ανάπτυξη του σύγχρονου χορού αποτελεί στρατηγικό στόχο των ΠΥ", σημείωσε παίρνοντας πρώτη τον λόγο η δρ Νάντια Στυλιανού, μορφωτική λειτουργός και προϊστάμενη του τομέα του χορού στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες. Έθεσε, δε, πρώτη τον προβληματισμό σχετικά με το "τι εννοούμε σήμερα σύγχρονο χορό", ανοίγοντας ένα από τα καίρια ζητήματα που απασχολούν τους χορογράφους και κρατούν την πλατφόρμα "δέσμια" σε ένα περιορισμένο φάσμα χορογραφικών προτάσεων. Σύμφωνα με έναν από τους όρους για συμμετοχή στην πλατφόρμα, "ο κύριος όγκος του έργου πρέπει να είναι αμιγώς χορογραφικός", να έχει δηλαδή κίνηση. Το τι εννοούμε σήμερα σύγχρονο χορό απασχόλησε τη συζήτηση της 4ης Μαρτίου. "Τι εννοούμε αμιγώς χορογραφικός; Γιατί πρέπει να έχει κίνηση ένα έργο; Τι σημαίνει κίνηση; Αυτές οι αντιλήψεις αφήνουν τα πράγματα στάσιμα", τόνισε η Ελεάνα Αλεξάνδρου, πρόεδρος της Νέας Κίνησης ομάδων χορού, χορευτών και χορογράφων που συμμετείχε στη συζήτηση. Στον προβληματισμό μάλλον έδωσε τέλος η Ντάρα Μιλοβάνοβιτς, χορεύτρια και επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικής και Χορού του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, λέγοντας χαρακτηριστικά πως "ο σύγχρονος χορός εντάσσεται κάτω από μια τεράστια ομπρέλα που αφορά όλες τις τέχνες από τον 20ό αιώνα και δεν χωράνε συζητήσεις πέρα απ' αυτό".

Λιγότεροι θεατές

Σε μια στιγμή ενδοσκόπησης, διοργανωτές και δημιουργοί αναφέρθηκαν στους αποδέκτες της δουλειάς τους, το κοινό. Η πιο πρόσφατη έκδοση της Πλατφόρμας Χορού δεν προσέλκυσε τον αναμενόμενο αριθμό θεατών, ειδικά σε σχέση με άλλες χρονιές όταν στο Θέατρο Ριάλτο γέμιζαν ακόμα και οι διάδρομοι με θεατές ιστάμενους. Γενικότερα, ο θεσμός ατονεί τα τελευταία χρόνια και η Ελεάνα Αλεξάνδρου είχε την εξήγηση: "Συναντώ κόσμο που μου λέει πως δεν καταλαβαίνει τι βλέπει, άρα γιατί να έρθει;" Ωστόσο, απούσας -μάλλον- της αυτογνωσίας, η πρόεδρος της Νέας Κίνησης έριξε την ευθύνη του μειωμένου κοινού στους διοργανωτές.

Κι όμως, οι δημιουργοί έχουν μεγάλη ευθύνη για το πώς επικοινωνούν το τελικό, καλλιτεχνικό τους προϊόν στο κοινό. Εκτός αν αυτό που κάνουν είναι μια απόλυτα προσωπική διαδικασία έξω από το κοινωνικό γίγνεσθαι που καμία πρόθεση έχει να συναντήσει οιονδήποτε πέρα από τον ίδιο τον δημιουργό του, και άρα δεν υπάρχει καν λόγος ο δημιουργός να αιτηθεί την παρουσίασή του. "Ναι, δεν γεμίζει πια η πλατφόρμα, τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό;" έθεσε το ερώτημα ο Αλέξης Βασιλείου, καλλιτεχνικός διευθυντής της Στέγης Χορού Λεμεσού που φιλοξένησε και τη συζήτηση για το μέλλον της πλατφόρμας. Το ερώτημα, οιονεί απάντηση στη θέση της Ελεάνας Αλεξάνδρου, προσεγγίζει συλλογικά το πρόβλημα του μειωμένου κοινού και καλεί στην εξεύρεση λύσεων από όλους, ώστε η πλατφόρμα να καταστεί ξανά ο θεσμός που άλλοτε γέμιζε το Ριάλτο και που το κοινό ανέμενε ως το βήμα για ό,τι πιο πρωτοποριακό -και δη τοπικής παραγωγής- θα μπορούσε να δει κανείς στη σκηνή του λεμεσιανού θεάτρου. Λιγότερο κομψά το έθεσε η Ντάρα Μιλοβάνοβιτς: "Έχουμε την ευθύνη να δούμε τι κάνουμε και πώς αυτό που κάνουμε προσεγγίζει τη διεθνή σκηνή. Έχουμε σπουδαίους χορευτές. Χορογράφους όμως όχι και τόσο σπουδαίους".

Θέμα παιδείας;

Πάντως, ως λύση -μάλλον μακροχρόνια- στο πρόβλημα της μειωμένης προσέλευσης δόθηκε και το θέμα της παιδείας. Η χορογράφος Χλόη Μελίδου ήταν έντονη σ' αυτό το σημείο. "Δεν υπάρχει λέξη στην παιδεία μας για τον χορό, πώς να καταλάβουν μετά μια παράσταση σύγχρονου χορού; Ας δούμε, λοιπόν, ως κράτος το θέμα του κοινού", σημείωσε. Η παιδεία είναι ένας σημαντικός παράγοντας στο πώς το ίδιο το κράτος συμπεριφέρεται, πόσω μάλλον οι κάτοικοι αυτού του κράτους. Οι παραστάσεις, πάντως, που φτιάχνονται με ειλικρίνεια, αλήθεια και λόγο ύπαρξης, δεν χρειάζονται την παιδεία του κοινού για να αναγνωριστούν.

Εν κατακλείδι

Η συζήτηση διήρκεσε δύο ώρες και προς το τέλος της πήραν τον λόγο οι φιλοξενούμενοι της πλατφόρμας από τον διεθνή χώρο. Ανάμεσά τους η Χριστιάνα Γαλανοπούλου, ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του MIRfestival, η οποία ανέφερε ότι η συζήτηση θέτει όλα εκείνα τα ερωτήματα που απασχολούν χώρες με περιορισμένη δυνατότητα για πολιτιστική πολιτική. Η ίδια ανέφερε ότι εντοπίζει το πρόβλημα της πλατφόρμας στις πολλές και διαφορετικές ανάγκες που προωθεί: τη χρηματοδότηση έργων, την προώθηση στο ευρύ κοινό της Κύπρου και την προώθηση στο εξειδικευμένο κοινό των διεθνών φεστιβάλ. Γι' αυτό και κάλεσε διοργανωτές και δημιουργούς να είναι ξεκάθαροι ως προς τους στόχους τους, συμφωνώντας με την Ντάρα Μιλοβάνοβιτς, η οποία επεσήμανε ότι οι στόχοι της πλατφόρμας πια είναι σε θολό πεδίο.

Σε όλα τα ερωτήματα που τέθηκαν, διαφάνηκε πως όλοι οι παρευρισκόμενοι ήταν εναντίον ενός. Το βαρύ φορτίο της μονάδας κλήθηκε να κουβαλήσει -μάλλον ανεπιτυχώς- η δρ Νάντια Στυλιανού εκ μέρους των Πολιτιστικών Υπηρεσιών. Η δρ Στυλιανού ήταν τυπική στις απαντήσεις της και παρά τις καλύτερες των προθέσεων, δεν έπεισε για την ετοιμότητα του υπουργείου να στηρίξει -και όχι κατ' ανάγκη οικονομική- την πλατφόρμα ως δυναμικό συμβαλλόμενο μέρος. Αντ' αυτού, η δρ Στυλιανού αντέταξε σε όλα τα αιτήματα των δημιουργών την υποστελέχωση των ΠΥ και τις περιορισμένες δυνατότητες των λειτουργών προς τη σωστή κατεύθυνση.

Εν τέλει, η επισήμανση της Μιλένα Ούγκρεν Κούλας, χορεύτριας και χορογράφου προς τη δρ Στυλιανού, προσεγγίζει την πεμπτουσία της συζήτησης: "Συμμετέχω σχεδόν ανελλιπώς στην πλατφόρμα από την έναρξή της. Θα έπρεπε να με γνωρίζετε μέχρι σήμερα, να ξέρετε ποια είμαι και τι κάνω", σημείωσε, εννοώντας ότι οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες αδυνατούν να ασκήσουν πολιτιστική πολιτική στη βάση της γνώσης που θα έπρεπε να κατέχουν όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό σημαίνει έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στις ΠΥ και έλλειψη εποπτείας για το ποιοι κάνουν τι για την πολιτιστική παραγωγή σε αυτόν τον τόπο [αντίθετα, χάνονται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες με αιτήσεις που θέτουν αστείους όρους και προϋποθέσεις]. Κυρίως, η επισήμανση της χορογράφου καταδεικνύει την απουσία αναγνώρισης των ταλέντων που ζουν, εργάζονται και δημιουργούν εδώ, την αδυναμία στήριξής τους και την απουσία οράματος που να θέτει σε γερές βάσεις ακόμη και για θεσμούς που ήταν άλλοτε φυτώρια δημιουργίας.