Η μεγαλύτερη και πληρέστερη αναδρομική έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο, αφιερωμένη στο έργο της Paula Rego, μιας ασυμβίβαστης καλλιτέχνιδας που έφερε επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο εκπροσωπούνται οι γυναίκες.

Από τη δεκαετία του 1950, η Paula Rego διαδραμάτισε βασικό ρόλο στον επαναπροσδιορισμό της εικαστικής τέχνης τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και διεθνώς. Μια ασυμβίβαστη καλλιτέχνιδα εξαιρετικής δύναμης που έχει φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο εκπροσωπούνται οι γυναίκες. H Tate Britain ανακοίνωσε τη μεγαλύτερη και πληρέστερη αναδρομική έκθεση του Ηνωμένου Βασιλείου αφιερωμένης στο έργο της.

Η έκθεση θα αφηγηθεί την ιστορία της αξιοθαύμαστης ζωής αυτής της καλλιτέχνιδας, αναδεικνύοντας την προσωπική φύση ενός μεγάλου μέρους της δουλειάς της και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο βασίζεται, αποκαλύπτοντας το ευρύ φάσμα των αναφορών της, από κόμιξ έως πίνακες ιστορίας. Περισσότερα από 100 έργα, ανάμεσά τους κολάζ, πίνακες ζωγραφικής, παστέλ μεγάλης κλίμακας, σχέδια και χαρακτικά, καλύπτουν το έργο ζωής της Rego ξεκινώντας από τη δεκαετία του ‘50 έως και το 2000.

Μια ασυμβίβαστη καλλιτέχνιδα, η Paula Rego που γεννήθηκε στην Πορτογαλία το 1935 επαναπροσδιόρισε την εικαστική τέχνη, καταδεικνύοντας κοινωνικές αδικίες με έμφαση στον τρόπο με τον οποίο εκπροσωπούνται οι γυναίκες.

Η Rego από πολύ μικρή θυμάται τον εαυτό της να ζωγραφίζει στο playroom της στο σπίτι της γιαγιάς της. Είχε μεγάλη φαντασία και θυμάται ότι «φοβόταν τα πάντα». Σε ολόκληρη την παιδική της ηλικία η Πορτογαλία βρισκόταν «αιχμάλωτη» απολυταρχικών καθεστώτων, αρχικά υπό το φασιστικό καθεστώς του Estado Novo και μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα το 1929 η χώρα κυβερνήθηκε για σχεδόν 30 χρόνια από τον δικτάτορα, António de Oliveira Salazar.

Έτσι, παρόλο που η ζωή της στο σπίτι της παρέμεινε ασφαλής, το καταπιεστικό καθεστώς εμφανίστηκε σύντομα στο παρασκήνιο και δημιούργησε ένα γενικό άγχος, φόβο και ανησυχία στη Rego. Η τέχνη της έγινε σύντομα μέσω διαφυγής και απελευθέρωσης. Οι φιλελεύθεροι γονείς της την ενθαρρύνουν να γίνει καλλιτέχνης, αλλά και να φύγει από την Πορτογαλία και το σκοτεινό παρόν της και έτσι επέλεξε το Λονδίνο για να σπουδάσει στο Slade School of Fine Art.



Paula Rego, The Dance, 1988. Acrylic on paper on canvas 213.3 x 274.3 cm 84 x 108 in Collection Tate. © Paula Rego



Οι εικόνες της Rego εμπνέονται συχνά από ιστορίες – από τις παραδοσιακές λαϊκές ιστορίες, και τα παραμύθια της γιαγιάς της ενώ η γυναικεία φιγούρα πρωτοστατεί. το έργο της Paula Rego έχει πάντα μια αίσθηση μαγικού ρεαλισμού που αποπνέει σεξουαλικότητα, και μυστήριο υπό το πρίσμα μιας γυναικείας πάντα ματιάς. Οι χαρακτήρες που δημιουργεί φαίνεται να έχουν μια δική τους ζωή – έχουν τη δική τους ιστορία να αφηγηθούν.

Η έκθεση θα ξεκινήσει με μια επιλογή από σπάνια πρώιμα έργα της Rego, στα οποία εξερεύνησε για πρώτη φορά τον προσωπικό και τον κοινωνικό αγώνα καταγγέλοντας αδικίες και υπερασπίζοντας τα θύματα. Στα έργα της από τη δεκαετία του ‘60 έως τη δεκαετία του ’70, αντιτάχθηκε παθιασμένα και έντονα στην πορτογαλική δικτατορία, χρησιμοποιώντας μια σειρά πηγών για έμπνευση, όπως διαφημίσεις, καρικατούρες και ειδήσεις. Διερεύνησε επίσης τα λαϊκά παραμύθια ως παραστάσεις της ανθρώπινης ψυχής και συμπεριφοράς, όπως στα έργα της Brancaflor – The Devil και στο Devil’s Wife in Bed από το 1975.



Paula Rego, The Devil Cat – Three Little Devils Wrapped in White Thread, 1975. Calouste Gulbenkian Foundation (Lisbon, Portugal). © Paula Rego

Paula Rego, Self-portrait in Red, 1966. Museu Nacional de Arte Contemporanea do Chiado (Lisbon, Portugal). © Paula Rego



Καθ‘ όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της ζωής, η Rego υπήρξε γοητευμένη από την αφήγηση και αυτό πολλές φορές στάθηκε εμπόδιο στη δουλειά της. Ζωγραφίζει έναν κόσμο σκοτεινού παραμυθιού, σκοτεινού ρεαλισμού «αφηγούμενη» ιστορίες παιδικής ηλικίας υφασμένες με στοιχεία ψυχοσεξουαλικής ίντριγκας και σημειολογικών αναφορών τονίζοντας πως τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.

Καταλυτική επιρροή στη ζωή και στο έργο της υπήρξε ο σύζυγός της, και ο ίδιος ζωγράφος Victor Willing ο οποίος και μετά τη χρόνια ταλαιπωρία του από σκλήρυνση κατά πλάκας, πεθαίνει το 1988.



Paula Rego, The Artist in Her Studio, 1993. Leeds Museums and Galleries (Leeds Art Gallery) U.K. / Bridgeman Images. © Paula Rego



Και αυτή η επιρροή καταδεικνύεται έντονα στο έργο της δεκαετίας του ’80 στην οποία και η έκθεση αφιερώνει μεγάλο μέρος. Ανάμεσα σε μια σειρά από έργα αυτής της περιόδου είναι το The Vivian Girls, κορίτσια που επαναστατούν εναντίον μιας καταναγκαστικής κοινωνίας, αλλά και και τα επιδραστικά έργα που καθιέρωσαν τη φήμη της Rego, όταν εκτέθηκαν για πρώτη φορά στη Serpentine Gallery το 1988, ανάμεσά τους και το έργο The Policeman’s Daughter (1987). Είναι η περίοδος που εξερευνά τις οικογενειακές σχέσεις. Όλες οι σχέσεις παρουσιάζονται μάλλον δυσλειτουργικές, ιδίως εκείνες ανάμεσα στις κόρες και τους πατέρες προβάλλοντας το φροϋδικό δράμα.



Paula Rego, The Little Murderess, 1987. Private Collection, England. © Paula Rego

Paula Rego, Interrogation. Private Collection, London. © Paula Rego



Η στενή συνεργασία της με την Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, η αφηγηματική της δεινότητα στη ζωγραφική αλλά και η επιθυμία της να εξερευνήσει τον αγώνα κάθε γυναίκας, έχουν ως αποτέλεσμα το έργο της στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ξεκινώντας με τη σειρά Nursery Rhymes (1989), όπου η Rego διερευνά την παράξενη σκληρότητα των παραδοσιακών βρετανικών παιδικών τραγουδιών. Έργα όπως το The Artist in Her Studio (1993) με πρωταγωνίστριες τις γυναίκες, εξερευνούν τον αγώνα τους και το ταξίδι τους προς τη χειραφέτηση υφαίνοντας αναφορές στους μεγάλους κλασικούς δασκάλους όπως ο Χόγκαρθ και ο Βελάσκεθ.

Αντιμέτωπη με τη μακροχρόνια κατάθλιψη και θέλοντας να δώσει φωνή σε όλες τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με ψυχολογικές ασθένειες αλλά και έχουν βιώσει τραυματικές ψυχολογικές καταστάσεις μετά από μια άμβλωση, τις επόμενες δύο δεκαετίες παραδίδει έργα με κυριαρχική τη γυναικεία φιγούρα και το μοναχικό επώδυνο τραυματικό ταξίδι μιας ψυχοπάθειας. Ανάμεσά στα έργα αυτά, η έκθεση παρουσιάζει τη σειρά Dog Woman και Abortion, το οποίο και με υπερηφάνεια είδε να γίνεται εικόνα στη μεγάλη εκστρατεία για τη νομιμοποίηση της άμβλωσης στην Πορτογαλία. Ισχυρές εικόνες πόνου, ψυχικής κακοποίησης που η Rego θέλει να ειπωθούν.



Paula Rego, The Pillowman, 2004. Private Collection, London. © Paula Rego

Paula Rego, Love, 1995. Private Collection, London. © Paula Rego

Paula Rego, Flood, 1996. Tate, Purchased,1997. © Paula Rego



Το 2009 στην πόλη Cascais, όπου και πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής της ηλικίας έχει ανεγερθεί προς τιμήν της το Paula Rego House Stories, στο οποίο και φιλοξενούνται πολλά από τα έργα της. Το Μουσείο σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Eduardo Souto de Moura.

Το έργο της Rego συνεχίζει να προκαλεί πολιτικές αφηγήσεις και να διερευνά σύγχρονα ζητήματα, ιδίως εκείνα που επηρεάζουν τις γυναίκες, και η προσφυγική κρίση.

PAULA REGO/ TATE BRITAIN/ 7 ΙΟΥΛΙΟΥ - 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2021

elculture.gr / Πέπη Νικολοπούλου