Συνέντευξη στη Χρύστα Ντζάνη/φωτογραφία : Ερατώ Καντούνα
Μετά από μια έντονη εβδομάδα στην Κύπρο για την παρουσίαση του βιβλίου της «Ανατολή», η Βικτόρια Χίσλοπ κάνει έναν απολογισμό και μιλά για την Αμμόχωστο, τα πολιτικά μηνύματα, την κριτική που δέχτηκε ως ‘εχθρός των Τούρκων’ και ‘τουρκόφιλη’ την ίδια ώρα
Το σκηνικό για την πρώτη παρουσίαση στα ελληνικά του νέου βιβλίου της Βικτόρια Χίσλοπ «Η Ανατολή» [εκδ. Διόπτρα, σελ. 472], το οποίο διαδραματίζεται στην Αμμόχωστο της δεκαετίας του ’70, δεν θα μπορούσε να είναι πιο ιδανικό: στη Λευκωσία και συμβολικά στην Πύλη Αμμοχώστου, σε μια αίθουσα ασφυκτικά γεμάτη από Βαρωσιώτες - τόσο που οι διοργανωτές έστησαν οθόνη για παράλληλη μετάδοση και σε διπλανή αίθουσα. Μονάχα μια παρουσίαση στην ίδια την Αμμόχωστο, ελεύθερη και ακμάζουσα ξανά, θα ήταν καλύτερη. Σε αυτό ήλπιζε ενδόμυχα και η ίδια η συγγραφέας, που είδε την περασμένη άνοιξη, όταν οι συνομιλίες για το Κυπριακό ξαναξεκίνησαν, την ελπίδα να αναπτερώνεται. «Διαβάζω κάθε μέρα τη Cyprus Mail για τα νέα της Κύπρου. Τη μια μέρα είμαι αισιόδοξη, την άλλη απαισιόδοξη ξανά» είπε η ίδια λίγες μέρες μετά στην παρουσίασή της στην Πάφο. Από το 1978 που επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Κύπρο, σε ένα περιπετειώδες ταξίδι στα κατεχόμενα, μέχρι σήμερα, η φιλέλληνας συγγραφέας αγάπησε το νησί, έκανε φίλους, μα περισσότερο απ’ όλα γοητεύτηκε από την ιστορία της Αμμοχώστου.
Η «Ανατολή» έχει ως επίκεντρο το ομώνυμο [φανταστικό] ξενοδοχείο της περίφημης Χρυσής Αμμουδιάς από το 1972 έως το 1975, με ήρωες μια οικογένεια Ελληνοκυπρίων και μια οικογένεια Τουρκοκυπρίων, που ξεμένουν κρυφά στην κλειστή πόλη μετά το τέλος του πολέμου.
Για τις ανάγκες της συγγραφής, η Βικτόρια Χίσλοπ μελέτησε βιβλία, δημοσιεύματα, φωτογραφίες και αφηγήσεις για την ανθηρή προπολεμική Αμμόχωστο και επιστράτευσε τη φαντασία της για να στήσει τη ζωή στο περίκλειστο Βαρώσι.
Και πλέον, σαν άλλη πρέσβειρα της πόλης στο εξωτερικό, όταν παρουσιάζει την «Ανατολή» στο αγγλόφωνο κοινό το καλεί να φανταστεί το δημοφιλές παραθαλάσσιο θέρετρο του Μπράιτον κλειστό και εγκαταλειμμένο, όπως η πόλη φάντασμα της Αμμοχώστου.
Πώς αισθανθήκατε όταν παρουσιάζατε το βιβλίο σε μια αίθουσα κατάμεστη από πρόσφυγες Αμμοχωστιανούς;
Ένιωσα βαθιά συγκίνηση διότι η ιστορία που έγραψα είναι για την απώλειά τους. Δεν έχει γίνει πραγματικά τίποτα ώς τώρα για να ελαφρύνει την αδικία των όσων υπέστησαν, επομένως θα έλεγα ότι τα συναισθήματά μου ήταν βαριά. Συχνά οι παρουσιάσεις βιβλίων είναι κάποιου είδους γιορτή της έκδοσης, όμως αυτή δεν ήταν μια γιορτή αυτού του είδους. Περισσότερο έμοιαζε με «μνημόσυνο», μια αναμνηστική πράξη.
Τι σας είπαν οι πρόσφυγες για το γεγονός ότι γράψατε για την πόλη τους;
Οι άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους, τις επιχειρήσεις τους, την πόλη τους φαίνονται χαρούμενοι που κάποιος από το εξωτερικό έχει αναδείξει την κατάσταση που υπάρχει. Την ώρα που σας γράφω αυτή την απάντηση, έχω μόλις τελειώσει από μια εκπομπή στο ραδιόφωνο του BBC, όπου ακροατές τηλεφωνούσαν για να μιλήσουν για την ‘Ανατολή’. Όλοι έλεγαν το ίδιο - ότι δεν είχαν ιδέα ότι εξακολουθεί να υπάρχει αυτή η πόλη-φάντασμα, ότι παραμένει κλειστή. Η άσχημη κατάσταση των Βαρωσίων έχει σε μεγάλο βαθμό ξεχαστεί, χώρια οι κοινότητες που επηρεάστηκαν άμεσα.
Τα σχόλια ώς τώρα ήταν από Τουρκοκύπριους που ήταν πρόσφυγες το 1974 και λίγο αργότερα κατέφυγαν στη Βρετανία. Τα σχόλιά τους ήταν απλώς ένα ‘ευχαριστώ’ που ανέφερα πως ήταν και πολλοί Τουρκοκύπριοι που υπέφεραν στην Κύπρο.
Έχετε πει πως η ‘Ανατολή’ δεν είναι πολιτικό βιβλίο. Ωστόσο, έχει πολιτικές αναφορές. Έχετε πάρει αρνητικά σχόλια για αυτές στην Αγγλία, την Κύπρο ή αλλού;
Ναι, δέχθηκα κριτική ότι έχω αρνητική στάση απέναντι στους Τούρκους καθώς και σχόλια ότι είμαι τουρκόφιλη! Αυτό το τελευταίο πρέπει να ήταν από ανθρώπους που δεν διάβασαν το βιβλίο πολύ προσεκτικά, όμως όταν παίρνεις τόσο διαφορετικές απόψεις, διερωτάσαι εάν κατάφερες μια κάποιου είδους ισορροπία.
Τι σας λένε στην Αγγλία για την ιστορία της Αμμοχώστου;
Σοκάρονται που μαθαίνουν ότι αυτή είναι μια πραγματική κατάσταση. Έχω δώσει περισσότερες από 20 ομιλίες για αυτό το βιβλίο από τα τέλη Σεπτέμβρη που εκδόθηκε και χρησιμοποιώ φωτογραφίες από το Βαρώσι [πριν και μετά το 1974], απλώς για να τους διαβεβαιώσω ότι αυτό το μέρος πράγματι υπάρχει. Σοκάρονται. Θέλουν να μάθουν «γιατί» είναι ακόμα έτσι.
Έχετε έρθει πολλές φορές στην Κύπρο. Γιατί γράψατε αυτό το βιβλίο τώρα;
Πριν από τρία χρόνια πήγα κοντά στο συρματόπλεγμα και τότε για πρώτη φορά είδα τι απέγινε το Βαρώσι. Έμοιαζε με μια ιστορία που περίμενε να γραφτεί. Έτσι ξεκίνησα και έβαλα στόχο να το εκδώσω στην επέτειο των 40 χρόνων από το κλείσιμο της πόλης.
Η πρώτη φορά που είδατε την πόλη φάντασμα της Αμμοχώστου ήταν το 1978, σε ένα ταξίδι στη βόρεια Κύπρο. Τι θυμάστε από αυτή την επίσκεψη;
Από την όλη επίσκεψη, θυμάμαι να πηγαίνω σε έναν πορτοκαλεώνα και να μένω κατάπληκτη από τη γεύση ενός φρέσκου πορτοκαλιού, τζιπ με Τούρκους στρατιώτες, πολλά κατεστραμμένα κτήρια, όμορφες παραλίες, μια ανήσυχη ατμόσφαιρα και σε απόσταση αυτή τη μεγάλη πόλη [την Αμμόχωστο] για την οποία μου είχαν πει ότι δεν μπορούσα να την επισκεφθώ. Επομένως ήταν ένα περίεργο μείγμα από μπερδεμένες και αντικρουόμενες εικόνες για μια δεκαοχτάχρονη από το εξωτερικό.
Πώς φανταστήκατε την κλειστή πόλη της Αμμοχώστου; Πώς δουλέψατε για να την αναστήσετε;
Συνδύασα τη φαντασία μου, φωτογραφίες από το πώς ήταν κάποτε, γραπτές και προφορικές αφηγήσεις για την πόλη όπως ήταν - όλα αυτά με βοήθησαν να χτίσω την εικόνα.
Τι πιστεύετε πως έκανε την Αμμόχωστο ξεχωριστή μέχρι το 1974;
Η ομορφιά της τοποθεσίας της - αλλά αυτό δεν έχει αλλάξει. Η αμμουδιά, η θάλασσα και ο προσανατολισμός της προς τον ανατέλλοντα ήλιο είναι ένας μοναδικός συνδυασμός. Και προφανώς είχε μια ακμάζουσα πολιτιστική ζωή, υπέροχα σχολεία και ακμάζουσες επιχειρήσεις. Επομένως φαίνεται πως ελάχιστα έλειπαν από αυτό το μέρος.
Φανταστήκατε ποτέ το Λονδίνο ή το Κεντ [σ.σ.: όπου διαμένει] ερειπωμένο έτσι, μια πόλη φάντασμα;
Ναι, είναι χρήσιμο να στήνεις με τη φαντασία σου μια τέτοια κατάσταση και να αναλογίζεσαι τις συνέπειες. Όταν περιγράφω σε κάποιον [που πιθανώς δεν ήρθε ποτέ στην Κύπρο] την Αμμόχωστο, λέω «φανταστείτε το Μπράιτον, αποκομμένο με συρματόπλεγμα και εγκαταλειμμένο». Το Μπράιτον είναι από τα πιο διάσημα παραθαλάσσια μέρη μας.
Είπατε πως κλαίγατε γράφοντας την «Ανατολή». Δεν σας συνέβη στα προηγούμενα βιβλία σας;
Ναι, είχα φάσεις πραγματικής απόγνωσης σε όλα μου τα μυθιστορήματα. Είναι σε φάσεις που οι χαρακτήρες αντιμετωπίζουν τις σκληρές συνέπειες μιας σύγκρουσης ή ατυχίας - και πολύ συχνά είναι τα θύματα, οι αθώοι. Συχνά όμως κλαίω και όταν κάνω την έρευνα - όταν διαβάζω την ιστορία του πολέμου, για παράδειγμα, συχνά σοκάρομαι ή θυμώνω.
Τα βιβλία σας δεν είναι απλή μυθοπλασία. Το «Νησί» έθιγε την εγκατάλειψη των λεπρών, ο «Γυρισμός» τον Ισπανικό Εμφύλιο, το «Νήμα» έριχνε φως στους Εβραίους της Θεσσαλονίκης και η «Ανατολή» στο Κυπριακό. Είναι στόχος σας να περνάτε μηνύματα για πολιτικά γεγονότα;
Πιστεύω πως είναι απλώς μυθιστορήματα, ίσως όμως έχουν μια διάσταση που δεν υπάρχει σε όλα τα μυθιστορήματα, κάτι ιστορικό. Σίγουρα δεν είναι στόχος μου να δίνω πολιτικά μηνύματα, όμως όταν γράφεις για καταστάσεις που έχουν να κάνουν και με πολιτική σύγκρουση, πιστεύω πως οι αναγνώστες αναπόφευκτα θα το ψάξουν.
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.