Κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Πέτρου Β΄ Lusignan είχε ξεσπάσει ο γενουατικός πόλεμος στην Κύπρο, τα γεγονότα του οποίου περιγράφουν οι Κύπριοι χρονικογράφοι. Αναφέρονται επίσης στην επίσκεψη της Σουηδής Βιργίτης στην Κύπρο, όταν αποβιβάστηκε στην Αμμόχωστο και στη συνέχεια επισκέφθηκε τους Αγίους Τόπους. Όπως πληροφορούμαστε από τις πηγές, η Βιργίτη, η οποία ας σημειωθεί ότι αργότερα ανακηρύχθηκε αγία, είχε τότε προφητεύσει μεγάλα δεινά για τους Κυπρίους, γεγονότα τα οποία επαληθεύτηκαν αφού το φραγκικό βασίλειο της Κύπρου έχασε την Αμμόχωστο, η οποία περιήλθε στην εξουσία των Γενουατών. Την ίδια εποχή είχε επισκεφθεί την Κύπρο και η Ισαβέλλα Lusignan Παλαιολόγου από τον Μιστρά, στην οποία αναφερθήκαμε σε πρόσφατο δημοσίευμά μας, αλλά επίσης είχαν αφιχθεί και πρέσβεις από την Κωνσταντινούπολη για ένα συνοικέσιο.

Ο Λεόντιος Μαχαιράς πολύ παραστατικά αφηγείται στο Χρονικό του τα εξής. «Και την 8^η μηνός Νοεμβρίου απέσωσεν έναν κάτεργον εις την Αμόχουστον του βασιλέως της Κωνσταντινούπολης του Καλογιάννη του Παλαιολόγου, και έφερεν δύο μαντατοφόρους δια να συμπεθθερέψουν την θυγατέραν του βασιλέως με τον αυτόν ρήγα». Μαρτυρείται πως γι’ αυτό το συνοικέσιο είχε φροντίσει η Ισαβέλλα, εφόσον η ίδια καταγόταν και από την οικογένεια των Παλαιολόγων αλλά και των Lusignan. Έτυχε μάλιστα τότε, όπως σημειώσαμε πιο πάνω, να βρίσκεται και αυτή στην Κύπρο.

Οι «μαντατοφόροι», όπως αποκαλεί χαρακτηριστικά τους πρέσβεις από την Κωνσταντινούπολη ο Λεόντιος Μαχαιράς, από την Αμμόχωστο πορεύθηκαν προς τη Λευκωσία και μπροστά στον νέο βασιλιά και στη Βουλή ανήγγειλαν τα όσα τους διαμηνούσε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Ιδού τι είπαν, έτσι για να πάρουμε μια γεύση των συνοικεσίων της εποχής εκείνης, και μάλιστα των συνοικεσίων μεταξύ τιτλούχων και εστεμμένων. «Αφέντη ευλογημένε ρεξ Ιεροσολύμου και Κύπρου, όπου ο Θεός ν’ αυξήσει τα έτη σου και να σου δώσει δύναμιν κατάδικα τους Αγαρηνούς[…] Και θέλομε να ζητήσωμεν της αφεντιάς σου και της βουλής σου ότι πολλές συμπεθθερίες εγίνονταν ανάμεσα των Ρωμαίων και των Λατίνων, και από τον ρήγαν της Φρανγγίας με τον βασιλέα της Πόλεως […]το λοιπόν ο βασιλεύς ένι εις όρεξιν να ποίση συμπεθθερίαν με την αφεντίαν σου την μονογενήν του παρθένον θυγατέρα». Φυσικά δεν απουσίαζαν και οι έπαινοι για την προτεινόμενη νύφη, όπως διασώζονται από τη γραφίδα του Μαχαιρά: «[…] ότι είναι από τις πρώτες όμορφες γυναίκες όπου έχει ούλη η γη του κόσμου. Δεύτερον είναι η γνώσις και τούτη είναι σκεπασμένη με την ελεημοσύνη του θεού, τόσιν γνώσιν και παίδευσιν την έχει, ως γοιον θέλει το μάθειν η αφεντιά σας και από πολλούς και καλά διδασκαλεμένη γραμμάτων. Και το άλλον τάσσομεν σου προικιόν περισσόν […] και θέλεις έχειν και τον βασιλέα πατέραν σου και εκείνος θέλει σ’ έχειν υιόν». Κλείνοντας τον λόγο τους οι μαντατοφόροι, υπενθύμισαν για τον προτεινόμενο γάμο ότι: «[…] είναι πολλά καλόν διαλλόγου σας και δια λλόγου μας».

Πέτρος Β´ και Βαλεντίνη Visconti

Η απάντηση θα είναι αρνητική γιατί ως συνήθως υπάρχουν οι σκοπιμότητες. Συγκεκριμένα, ένας άρχοντας της Κύπρου που επιθυμούσε να νυμφεύσει τον νέο βασιλιά με τη θυγατέρα του φρόντισε ώστε το συνοικέσιο να ναυαγήσει. Με έναν ανεπανάληπτο «ποιητικό» -θα έλεγε κανείς- τρόπο, ο Μαχαιράς διασώζει την απάντηση. «Άρχοντες από την αρμασίαν της κυράς της θυγατέρας του βασιλέα με τον ρήγα ένι πολλά χρήσιμα ει δε τώρα ουδέν ημπορεί να γενή, ότι ο ρήγας ένι πολλά σκολισμένος με την μάχην των Γενουβίσων, και δεν το διδεί ο καιρός, ουδέ την καρδίαν εκείνην έχη να αρμαστή, ότι του γάμου πρέπει του χαρά και αποσκούτισι και όχι μάχες και λύπες και σκοτωμούς, και άλλα κακά και ζημίες μεγάλες». Εντούτοις λίγο αργότερα ο Πέτρος ο Β΄ παντρεύεται τη Βαλεντίνη, θυγατέρα του Barnabo Visconti, δούκα του Μιλάνου, η οποία και θα δεινοπαθήσει από τη φοβερή πεθερά της, Ελεονώρα της Αραγωνίας. Είχε φθάσει σε τέτοιο σημείο η Βαλεντίνη Visconti από την κακή συμπεριφορά της πεθεράς της, ώστε προσπάθησε ακόμη να επηρεάσει τον σύζυγό της να εκδιώξει τη μητέρα του από την Κύπρο και να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα της την Αραγωνία ή Ραούναν, όπως απαντά στο Χρονικό του Μαχαιρά. Είναι χαρακτηριστική η φράση της Βαλεντίνης που είχε απευθύνει στον σύζυγό της σχετικά με τη μητέρα του: «Τίντα την θέλεις ώδε στείλε την του κυρού της στην Ραούναν». Το βασιλικό ζεύγος Πέτρος Β´Lusignan και Βαλεντίνη Visconti δεν ευτύχησαν αφού πέθαναν και οι δύο πολύ νέοι και δεν απέκτησαν απογόνους.

Αντίθετα, οι προτιμήσεις του Ιωάννη Β΄Lusignan που βασίλευσε στην Κύπρο από το 1432 ­1458 είχαν σχέση μόνο με Ελληνίδες. Τέλεσε δύο γάμους με πριγκίπισσες της οικογένειας των Παλαιολόγων, αλλά και αυτή η ερωμένη του, που έμελλε να γεννήσει τον τελευταίο βασιλιά της δυναστείας, και αυτή ήταν Ελληνίδα, και πρόκειται για τη Μαριέττα από την Πάτρα. Ο Ιωάννης Β´Lusignan περιγράφεται ως χονδρός με μεγάλο κεφάλι σε σχέση με το σώμα του και αναφέρεται ότι έπασχε επίσης από ελεφαντίαση. Κατηγορήθηκε ότι υπήρξε πειθήνιο όργανο της δεύτερης συζύγου του, της Ελένης Παλαιολόγου και ότι η Λατινική Εκκλησία απώλεσε επί βασιλείας του την ισχύ που είχε στη νήσο έναντι της Ορθόδοξης, την οποία στήριζε με σθένος η σύζυγός του. Τον Απρίλιο του 1440 τέλεσε τον πρώτο γάμο του δι’ αντιπροσώπου (par procuration). Τον εκπροσώπησε στον γάμο αυτό με τη Μήδεια ή Αμεδαία, θυγατέρα του Μομφερράτου Παλαιολόγου και της Άννας της Σαβοΐας, ο θείος του, ο καρδινάλιος Ούγος στο Casale όπου είχε γίνει η τελετή.

Ιωάννης Β´, Μήδεια και Ελένη Παλαιολόγου

Το Ιούλιο του ιδίου έτους η Μήδεια έφθασε στην Κύπρο με τα προικιά της και με μια μεγάλη συνοδεία από ευγενείς κυρίες των τιμών, τον εξομολόγο της, τον προσωπικό της γιατρό, τον μάγειρό της και τις καμαριέρες της. Η ευαίσθητη φύση της δεν άντεξε παρά μόνο δύο ή τρεις μήνες μετά τον γάμο της, έτσι πέθανε στις 3 Σεπτεμβρίου το 1440 και ενταφιάστηκε στο μοναστήρι των Δομινικανών. «Και την Κυριακή γ΄ του Ιουλίου αθμ΄1440 Χριστού ήρτεν ο ρε Τζουάνης με την συμβίαν του την Μετέα εις την Αγίαν Σοφίαν και εστέφθησαν. Και την ιγ΄ σεπτεμβρίου 1440 Χριστού ετελεύτησεν η αυτή ρήγαινα Μετεγία και εθάψαν την εις το κιβούριν της πεθθεράς της».

Ο Ιωάννης δεν άργησε να ξανανυμφευθεί. Έτσι δύο χρόνια μετά τον θάνατο της πρώτης συζύγου του τέλεσε δεύτερο γάμο και επέλεξε και αυτή τη φορά μιαν άλλη πριγκίπισσα από την οικογένεια των Παλαιολόγων, την Ελένη, θυγατέρα του δεσπότη του Μορέως Θεοδώρου και της Κλεόπας Μαλατέστα, του Μαλατέστα, άρχοντα του Pesaro και του Fano, αρχηγού ενός νεότερου κλάδου που κυβερνούσε στο Ρίμινι. Η Κλεόπα ήταν εξαδέλφη του Πάπα Μαρτίνου του Ε΄ αλλά και αδελφή του Pandolfo Malatesta, Αρχιεπισκόπου Πατρών. Η μητέρα της καταγόταν από τη ρωμαϊκή οικογένεια Colonna. Θαυμαστής και στενός φίλος της Κλεόπας υπήρξε ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων, που μετά τον θάνατό της έγραψε μεταξύ άλλων τα εξής για την ίδια: «[…] η Κλεόπα εγκατέλειψε τα χαλαρά και διεφθαρμένα ήθη των Ιταλών και αφομοίωσε το σεμνό ήθος των Ελλήνων έτσι που δεν την ξεπερνούσε καμιά από τις άλλες αρχόντισσες». Επίσης, ο Γεμιστός επαινεί τη φρόνηση, την ευσέβεια, την επιείκεια, τη γενναιότητα, τη χάρη και την καλλονή της. Το μοναδικό παιδί του δεσπότη του Μορέως Θεοδώρου και της Κλεόπας ήταν μια θυγατέρα, η Ελένη, που γεννήθηκε περίπου το 1428 και την έδωσε ο πατέρας της ως σύζυγο το 1442 στον βασιλιά της Κύπρου Ιωάννη Β΄Lusignan.

Ήταν μια νευρωτική κοπέλα που διαρκώς είχε προβλήματα με την υγεία της. Σύμφωνα με τους εχθρούς της κύριο μέλημά της έως τον θάνατό της, το 1458, ήταν να προαγάγει τις υποθέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κύπρο εις βάρος της Λατινικής. Συγκινητική είδηση, όπως μαρτυρείται μέσα από το Χρονικό του Λεοντίου Μαχαιρά, υπήρξε η βοήθεια και η φιλοξενία που προσέφερε η Ελένη σε αυτούς που κατέφυγαν στην Κύπρο μετά την πτώση της βασιλεύουσας. «Και έχοντα και εις το 1453 επήρεν ο άνομος Τούρκος την πόλη τη 29^η Μαΐου εποίκεν μεγάλην λύπην η άνωθεν ρήγαινα εις την Κύπρον και ήλθαν στην Κύπρον πολλοί καλόγηροι και δια να τους αναπάψει επήρεν τον Άγιον Γεώργιον επονομαζόμενον Μάγκανα και έκτισε και εποίκεν τους μοναστήριν και εχάρισεν χωριά και πολλές ρέντες δια να μνημονεύγεται».

Θα ήταν παράλειψη εάν δεν αναφέραμε ότι ο γάμος του Ιωάννη Β΄Lusignan με την Ελένη είχε γίνει η αιτία και ενός άλλου γάμου, μιας πριγκίπισσας από τους Καντακουζηνούς με έναν άρχοντα της Κύπρου. Πρόκειται για τον Ιάκωβο Flory, κόμη της Ιόππης (Γιάφφας) που νυμφεύθηκε τη Ζωή Καντακουζηνού, όταν ο ίδιος ή ο πατέρας του βρέθηκε στον Μιστρά για το συνοικέσιο του Ιωάννη και της Ελένης. Η οικογένεια Flory μεταξύ άλλων κατείχε και σημαντικά φέουδα, όπως τον Μαχαιριώνα και τη Σελενιά, απερημωμένους εδώ και αιώνες οικισμούς μεταξύ Αιγιαλούσας και Ριζοκαρπάσου…