Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μια φορά!
Ίρβιν Γιάλομ - Εκδόσεις Άγρα
Ο πατέρας της μυθιστορηματικής ψυχανάλυσης Ίρβιν Γιάλομ στη μακρόχρονη καριέρα του ασχολήθηκε με τη διερεύνηση της ζωής των άλλων. Στο βιβλίο «Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μια φορά: Αναμνήσεις ενός ψυχιάτρου», την αυτοβιογραφία του, που από καιρό την περιμέναμε, στρέφει το θεραπευτικό βλέμμα του στον εαυτό του, εξετάζει τις σχέσεις που τον διαμόρφωσαν και σκιαγραφεί το πρωτοποριακό του έργο, για το οποίο έγινε διάσημος. Έχει συγγράψει αρκετά εξαιρετικά εγχειρίδια ψυχοθεραπείας και πολλά συναρπαστικά μυθιστορήματα, όπως «Στο ντιβάνι», «Όταν έκλαψε ο Νίτσε», που είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του.
Παιδί Ρωσοεβραίων μεταναστών, ο Γιάλομ μεγάλωσε σε μια εργατική γειτονιά της Ουάσινγκτον. Θέλοντας να ξεφύγει από τα όριά της, έβαλε σκοπό να γίνει γιατρός. Η ανέλιξή του ήταν εντυπωσιακή: Ο Γιάλομ μοιράζεται με τους αναγνώστες το ξεκίνημά του στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, εν μέσω των πολιτισμικών ζυμώσεων και ταραχών της δεκαετίας του 1960, τη στροφή του στη συγγραφή λογοτεχνικών έργων για να διερευνήσει σε μεγαλύτερο βάθος την ανθρώπινη ψυχή και την εξέλιξή του σε συγγραφέα παγκοσμίου βεληνεκούς.
Είναι 87 χρονών και ανατρέχει όλη του τη ζωή. Συνειδητοποιεί ότι ο χρόνος που απομένει είναι λίγος, ο θάνατος πλησιάζει και ο ψυχίατρος πρέπει να θεραπεύσει τώρα πια τον εαυτό του, να τον αγαπήσει αληθινά, να τον αποδεχθεί δίχως όρια και να μας τον προσφέρει. Μέσα από αυτήν την ανασκόπηση της ζωής του... ανοίγει το χρονοντούλαπο της ιατρικής μνήμης, περιστατικά τα οποία διαχειρίστηκε κατά τη διάρκεια της καριέρας του ως ψυχοθεραπευτής και τα αντιστοιχεί με προσωπικά βιώματα που είτε είχαν περιπέσει στη λήθη, είτε υπήρχαν ως ξεχασμένα «αγκάθια πόνου» στο υποσυνείδητο.
Στην αυτοβιογραφία του παρακολουθούμε επίσης πώς ο Γιάλομ διαμόρφωσε την πρωτοποριακή του προσέγγιση στην ομαδική ψυχοθεραπεία και πώς εξελίχθηκε στον σημαντικότερο σύγχρονο υπαρξιακό ψυχοθεραπευτή, αντλώντας από τη σοφία μεγάλων στοχαστών όλων των εποχών. Ανακαλύπτουμε από πού εμπνεύστηκε τα βιβλία του, τα οποία αγαπήθηκαν από το διεθνές αναγνωστικό κοινό, όπως ο «Δήμιος του έρωτα» και το «Όταν έκλαψε ο Νίτσε», όπου η σύνθεση ψυχολογίας και φιλοσοφίας οδήγησε σε μια νέα αποκαλυπτική κατανόηση της ανθρώπινης συνθήκης. Συνυφαίνοντας τις ιστορίες των πιο αξιομνημόνευτων ασθενών του με αφηγήσεις για προσωπικούς του έρωτες, διαβάσματα, περιπέτειες, απογοητεύσεις, οικογενειακές στιγμές και επαγγελματικές επιτυχίες, ανοίγει στους αναγνώστες ένα παράθυρο στην οικογενειακή ζωή του, στην επιστημονική και ψυχοθεραπευτική πορεία του και στη συγγραφή των βιβλίων που τον καθιέρωσαν.
Στο τελευταίο του βιβλίο, ο Γιάλομ αντλεί σοφία από ένα απόσπασμα του Καρόλου Ντίκενς: «Γιατί, καθώς πλησιάζω προς το τέλος, ο κύκλος κλείνει και πορεύομαι όλο και περισσότερο προς την αρχή». Ανατρέχει στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε και μας προσκαλεί να εξετάσουμε τη δική μας αφετηρία, προσφέροντας ίσως το μεγαλύτερο δώρο του στους αναγνώστες, επισημαίνοντάς μας: «Κοιτάζω τη ζωή μου και δεν μετανιώνω για τίποτα»
Για τους Έλληνες αναγνώστες, το βιβλίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Ο Γιάλομ αφιερώνει δύο κεφάλαια στην Ελλάδα και περιγράφει με λεπτομέρειες τις επισκέψεις του στη χώρα όπου ζουν οι περισσότεροι κατά κεφαλήν αναγνώστες του στον κόσμο:
«Απ’ όλες τις ξένες χώρες στις οποίες έχουν μεταφραστεί τα έργα μου, η Ελλάδα, μία από τις μικρότερες, καταλαμβάνει τον μεγαλύτερο χώρο στην ψυχή μου. Γύρω στο 1999-2000 ο Σταύρος Πετσόπουλος, ιδιοκτήτης των Εκδόσεων Άγρα, αγόρασε τα δικαιώματα των βιβλίων μου για την ελληνική γλώσσα έπειτα από πρόταση του ψυχιάτρου Γιάννη Ζέρβα, ο οποίος ανέλαβε να τα μεταφράσει με τη συνεργασία της συζύγου του Ευαγγελίας Ανδριτσάνου. Έτσι ξεκίνησε μια μακρά και πολύ ουσιαστική σχέση για την οικογένειά μας. (...) Παρότι η Ελλάδα δεν έχει παίξει ποτέ σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στον τομέα της ψυχοθεραπείας και έχει περίπου πέντε εκατομμύρια αναγνώστες, έγινε αμέσως το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αναγνωστικό κοινό μου σε όλο τον κόσμο. Εκεί με γνωρίζουν ως συγγραφέα καλύτερα από κάθε άλλη χώρα (...).»
O Γιάλομ αγαπήθηκε από το αναγνωστικό του κοινό γιατί απομυθοποίησε την ψυχοθεραπεία και έδειξε το ανθρώπινο πρόσωπό της και την αποτελεσματικότητά της πέρα από τις θεωρίες και τα δόγματα. Έδειξε στους ειδικούς ότι μπορεί να υπάρχει σεβασμός και έγνοια για τον ασθενή, και αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων του, και ειλικρινής συνεργασία για να βρει κανείς τον δρόμο του στη θεραπεία, χωρίς αυθεντίες και χωρίς υπερβολές.
Πολλοί θα θεωρούσαμε ότι λόγω ηλικίας αυτό θα ήταν το κύκνειο άσμα του... αλλά όπως ο ίδιος αναφέρει: «Πρέπει να ετοιμάσω άλλη μία αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου μου για την ομαδική ψυχοθεραπεία. Αυτό θα με κρατήσει απασχολημένο τον περισσότερο από τον επόμενο χρόνο. Δεν είναι βέβαια το γράψιμο που απολαμβάνω. Υπάρχουν όμως μία-δύο ιστορίες που σκέφτομαι και επεξεργάζομαι. Νόμιζα ότι μου είχαν τελειώσει οι ιστορίες, αλλά ίσως τελικά αφηγηθώ μία-δύο ακόμη».
