Πάρις Ερωτοκρίτου: Zούμε ακόμα στον Μεσαίωνα;
Μέσα από μια σειρά προτάσεων με έργα του Σαίξπηρ, ο Πάρις Ερωτοκρίτου επέλεξε τον Ριχάρδο Γ’ και τον σκηνοθετεί για τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου φέρνοντάς τον για πρώτη φορά σε επαφή με το κυπριακό κοινό. Ο Ριχάρδος Γ’ είναι ένα από τα ιστορικά δράματα του Σαίξπηρ, γραμμένο το 1593 και ένα από τα μεγαλύτερα σε διάρκεια έργα του. Αφηγείται, δε, τον μακιαβελικό τρόπο με τον οποίο ο Ριχάρδος Γ’ αποκτά την εξουσία στην Αγγλία το 1483, για να τη χάσει -μαζί με τη ζωή του- δύο χρόνια αργότερα.
Αυτή είναι η πιο πολυπρόσωπη παραγωγή του ΘΟΚ για τη σεζόν 2018-19, με 15 ηθοποιούς επί σκηνής, οι περισσότεροι εκ των οποίων κρατούν δύο και τρεις ρόλους. Εκτός, βεβαίως, από τον Προκόπη Αγαθοκλέους, ο οποίος ανέλαβε το βάρος της ερμηνείας του ομότιτλου, δύσκολου και περίπλοκου ρόλου με προαπαιτούμενο, εκτός των άλλων, τη σκολίωση που όριζε σωματικά τον Ριχάρδο.
Ο Πάρις Ερωτοκρίτου μίλησε στο «Π» για τη σκηνοθετική του προσέγγιση πάνω στο έργο του Σαίξπηρ, το οποίο στην Κεντρική Σκηνή του ΘΟΚ θα έχει διάρκεια περί τις δυόμισι ώρες.
Η ανακάλυψη του Ριχάρδου
«Δεν έχω προαποφασισμένη σκηνοθετική προσέγγιση όταν πάω στην πρόβα. Αυτήν τη φορά, ωστόσο, ένα έναυσμα για να δούμε το έργο ήταν η ανακάλυψη των οστών του Ριχάρδου στο Λέστερ το 2012 και απ’ εκεί ολόκληρη η μυθολογία μέχρι την ταφή του, το 2015.
Το έργο είναι ιστορικό και πρέπει να ξέρεις τι έγινε πριν: ακολουθεί τον Εμφύλιο του 1400 στην Αγγλία, γνωστό ως Πόλεμο των Ρόδων. Χρειάστηκε να μελετήσω τι έγινε την περίοδο πριν, για να ξέρουμε ποιοι είναι οι χαρακτήρες στους οποίους αναφέρεται ο Σαίξπηρ και τι έκαναν όλοι αυτοί. Έγινε αυτή η προεργασία και πήγαμε στις πρόβες γνωρίζοντας τα βασικά στοιχεία της Ιστορίας, ώστε να ακολουθήσουμε κι εμείς μια διαδικασία. Στην πορεία πιαστήκαμε από το ερώτημα κατά πόσο το έργο του Σαίξπηρ είναι Ιστορία ή μυθοπλασία. Γιατί στο έργο σκιαγραφείται ένας χαρακτήρας του Ριχάρδου που είναι η επιτομή του διαβολικού.
Δεν εστιάσαμε μόνο στο ότι ο Ριχάρδος ήταν ένας αιμοδιψής δικτάτορας που πατά επί πτωμάτων, αλλά και στο ποιος ήταν ο περίγυρος και ο κάθε χαρακτήρας που με τη στάση και τις πράξεις τους βοήθησαν ώστε να αναδειχθεί ο Ριχάρδος
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα κατά πόσο τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά. Από την άλλη, πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία γιατί αν δώσεις την εντύπωση ότι ο Ριχάρδος δεν ήταν αυτό που ξέρουμε όλοι, κάνεις το ίδιο πράγμα που μπορεί να έκανε και ο Σαίξπηρ. Θέτουμε, λοιπόν, ένα ερώτημα πιο ανοιχτό: τι είναι η Ιστορία; Τι είναι η ιστορική αλήθεια, τι σημαίνει ιστορική αλήθεια; Δεν ξέρουμε αν μπορούν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα.
Πώς «κόβεις» τον Σαίξπηρ
«Δεν έγιναν κοψίματα του κειμένου προτού πάμε στην πρόβα. Είδαμε όλο το έργο ώστε οι ηθοποιοί να ξέρουν το ταξίδι του χαρακτήρα τους. Άρα τα κοψίματα έγιναν μετά, σε μια προσπάθεια να μην χαθούμε μέσα στις ιστορικές αναφορές - πάνω από 35 χαρακτήρες μιλούν στο έργο. Είναι και μια προσπάθεια να απλοποιήσουμε την ιστορία με τρόπο ώστε ο θεατής να μπορεί να παρακολουθήσει το αφήγημα χωρίς να χάνεται μέσα σε όλα αυτά τα ονόματα. Συνδιαμορφώνουμε, έτσι, το πλαίσιο της παράστασης με τους ηθοποιούς.
Λόγω του ότι είναι ιστορικό έργο και πρώτη φορά ανεβαίνει στην Κύπρο, θέλεις με κάποιον τρόπο να ελκύσεις τους θεατές που θα το παρακολουθήσουν όμορφα. Να μην χαθούν. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα κατακρεουργήσεις το έργο για να ειπωθεί με απλό τρόπο.
Πρέπει να σκέφτεσαι πάντα τους θεατές. Ποιοι θα το δουν; Σε ποια χώρα; Ποια η σχέση τους με τον συγγραφέα; Έχουν δει ξανά το έργο; Για κάποιους μπορεί να είναι η πρώτη τους επαφή με τον Ριχάρδο Γ’».
Η θεματολογία
«Το πρώτο θέμα, επιφανειακά ή μη, είναι το θέμα της εξουσίας και της κατάχρησής της. Είναι η ίδια η πορεία του Ριχάρδου. Από την άλλη, το περιβάλλον ευνοεί την άνοδο ενός τέτοιου ανθρώπου όπως ο Ριχάρδος. Αν το περιβάλλον ήταν διαφορετικό στο έργο, αν οι χαρακτήρες ήταν διαφορετικοί, ενδεχομένως να μην έκανε ό,τι έκανε μέσα στο έργο. Δεν εστιάσαμε λοιπόν μόνο στο ότι ο Ριχάρδος ήταν ένας αιμοδιψής δικτάτορας που πατά επί πτωμάτων, αλλά και στο ποιος ήταν ο περίγυρος και ο κάθε χαρακτήρας που με τη στάση και τις πράξεις τους βοήθησαν ώστε να αναδειχθεί ο Ριχάρδος.
Δεν είναι η ιστορία ενός δικτάτορα. Δεν επικεντρωνόμαστε μόνο σε αυτό. Εστιάσαμε και στο γεγονός της Ιστορίας, στο πώς χρησιμοποιείται η ιστορία, τι είναι η ιστορία, τι είναι η ιστοριογραφία. Επίσης, ο Σαίξπηρ γράφει από την πλευρά των νικητών. Έγραψε το έργο 120 χρόνια μετά τον θάνατο του Ριχάρδου. Προηγήθηκαν, δηλαδή, εκατό χρόνια προπαγάνδας και δαιμονοποίησης του Ριχάρδου. Έχουμε λοιπόν να κάνουμε και με ένα άλλο ερώτημα, κατά πόσο το έργο ήταν αντίδραση στην εποχή του. Κι αν ήταν, σε τι αντιδρούσε; Σε έναν νέο βασιλιά που ήθελε να εδραιώσει τη δυναστεία του κάνοντας τους προηγούμενους να φαίνονται τέρατα; Ήταν ή δεν ήταν τέρατα, ή μήπως ήταν όσο τέρατα ήταν και οι άλλοι; Εδώ όμως έχει βάση το γεγονός ότι ο Σαίξπηρ γράφει την περίοδο των Τυδώρ, που ήταν αυτοί οι οποίοι σκότωσαν τον Ριχάρδο και ξεκίνησε η νέα δυναστεία. Υπάρχει λοιπόν ένα στοιχείο προπαγάνδας ή ερωτήματος κατά πόσο ήταν προπαγάνδα. Και χρησιμοποιείται η προπαγάνδα στο θέατρο; Πώς; Πόσες φορές ο μύθος είναι πιο ισχυρός από την ιστορία; Υπάρχει όντως αντικειμενική θεώρηση ή αλήθεια; Τίθενται αυτά τα ερωτήματα στην παράσταση.
Η θεματική της εξουσίας και της κατάχρησης της εξουσίας είναι εκεί αλλά υπάρχουν και άλλες θεματικές που έχουν να κάνουν κυρίως με το πώς φτάσαμε να θεωρούμε ως αντικειμενική αλήθεια κάποια ιστορικά γεγονότα και τι γίνεται όταν κάποιος θέσει κάποια ερωτήματα που διαταράσσουν όσα ξέρουμε. Πώς φτάσαμε να πιστεύουμε όσα πιστεύουμε;».
Παράλληλο αφήγημα
«Τα ερωτήματα τίθενται από την αρχή με έναν τρόπο που έρχεται να δέσει στο τέλος. Έχει ένα παράλληλο αφήγημα η παράσταση το οποίο ξεκινά και πάλι από την ανακάλυψη του Ριχάρδου. Είναι ένα πάτημα για να θέσουμε αυτά τα ερωτήματα.
Είναι εκπληκτικά γραμμένο το έργο, και ο ρόλος αλλά και ο λόγος του Ριχάρδου. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν ότι δεν ήθελα να πω την ιστορία του δικτάτορα μόνο. Κάνοντας έρευνα, ανακαλύψαμε έναν άλλο τεράστιο κόσμο για το ίδιο το έργο ως θεατρικό. Πώς φτάνουμε να πιστεύουμε κάτι; Το βλέπουμε από μια πηγή που εμπιστευόμαστε; Μας το λέει κάποιος που εμπιστευόμαστε; Το πιστεύουν 100 άτομα και άρα το πιστεύουμε κι εμείς; Αυτά τα ερωτήματα άρχισαν να περιτριγυρίζουν στην πρόβα που έχουν να κάνουν και με την Κύπρο αλλά και με όλο τον κόσμο σε αυτήν την εποχή της πληροφορίας.
Όντως, σε αυτό το έργο, αρμόζει η ρήση ότι 'ο μύθος αποδείχθηκε πιο ισχυρός από την Ιστορία'. Όποιον ρωτήσεις για τον Ριχάρδο, θα σου πει ότι είναι η επιτομή του κακού. Ιστορικά, δεν νομίζω να έκανε κάτι περισσότερο απ’ όσα έκαναν όλοι οι βασιλείς του Μεσαίωνα. Επιπλέον, σκηνοθετώντας το έργο και βλέποντας τις δολοφονίες αλλά και μεσαιωνικούς τρόπους για βασανισμούς, τίθεται ένα άλλο ερώτημα: κατά πόσο ο Μεσαίωνας είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε ότι είναι. Γιατί πριν από τέσσερις μήνες ένας άνθρωπος δολοφονήθηκε και διαμελίστηκε με πριόνι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Τουρκία! Μήπως ζούμε ακόμα σε ένα είδος Μεσαίωνα;
Η προσωπική μου ανακάλυψη από αυτό το έργο είναι αυτή ακριβώς: ότι ενώ θεωρούσα πως ο Μεσαίωνας ήταν πολύ μακριά από τη ζωή μου, τελικά δεν είναι».
+ Πρεμιέρα την 1η Μαρτίου στην Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ και κάθε Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00. Παράσταση στο Ριάλτο Λεμεσού στις 10 Απριλίου, 20:30.
Εισιτήρια προς 12 και 6 ευρώ [μειωμένο]. Πληροφορίες, τηλ. 77772717.
Τους ρόλους στο έργο κρατούν οι Προκόπης Αγαθοκλέους, Χριστίνα Παυλίδου, Παναγιώτης Μπουγιούρης, Εβελίνα Αραπίδη, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Πέτρος Ιωάννου, Στυλιάνα Ιωάννου, Έλενα Καλλινίκου, Γιάννης Καραούλης, Στέλιος Καψάλης, Γιώργος Κυριάκου, Ηρόδοτος Μιλτιάδους, Κώστας Σιλβέστρος, Δημήτρης Φραγκιόγλου, Βασίλης Χαραλάμπους και εναλλάξ οι έφηβοι Άρης Κυθρεώτης και Στέλιος Κυριακίδης.
Σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Γιάννου / Μουσική: Μάριος Τακούσιης / Κίνηση-χορογραφία: Παναγιώτης Τοφή / Μουσική διδασκαλία - τραγούδι - φωνή: Βασιλική Αναστασίου / Σχεδιασμός φωτισμών: Γεώργιος Κουκουμάς / Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Ιόλη Καρολίδου / Βοηθός σκηνογράφος-ενδυματολόγος: Ρέα Ολυμπίου.
ΑΡΧΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΦΙΑ: Ο Πάρις Ερωτοκρίτου, σκηνοθέτης του έργου «Ριχάρδος Γ'». ©ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ / ΠΟΛΙΤΗΣ
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.