Τρία χρόνια μετά τη σκηνοθεσία του «Μεγάλου Περίπατου του Πέτρου» στη Σκηνή 018 του ΘΟΚ, ο Τάκης Τζαμαργιάς επιστρέφει στον θεατρικό οργανισμό για το ανέβασμα ενός έργου του Κάρλο Γκολντόνι με το οποίο ο Βενετός κωμωδιογράφος θέλησε να σατιρίσει την επιδειξιομανία, την υπερβολή των συμπατριωτών του και την επιπόλαιη τάση τους να δανείζονται και να ξοδεύουν χωρίς μέτρο. Μας θυμίζει κάτι;

«Επιλέξαμε αυτό το έργο σε μια προσπάθεια να δούμε τι αφορά το κυπριακό κοινό», αναφέρει ο Τάκης Τζαμαργιάς, ο οποίος σκηνοθετώντας τα «3 σε 1» έργα του Γκολντόνι σε αυτή την Τριλογία [Η μανία του παραθερισμού, Οι περιπέτειες του παραθερισμού και Το τέλος του παραθερισμού] εξηγεί πώς ο Ιταλός συγγραφέας θέλησε να ξεφύγει ακριβώς με αυτό το έργο από τη χοντροκομμένη φάρσα της Commedia dell’ arte και να την ανανεώσει, προσδίδοντάς της ένα κοινωνικό στίγμα.

Στην «Τριλογία του Παραθερισμού», η επίσημη πρεμιέρα της οποίας θα δοθεί στις 16 Νοεμβρίου αλλά θα προηγηθεί στις 8 Νοεμβρίου η πρώτη παράσταση, παρακολουθούμε τις πυρετώδεις ετοιμασίες των μελών δύο οικογενειών για τις καλοκαιρινές διακοπές. Οι κοινωνικές συμβάσεις επιβάλλουν έναν πολυτελή τρόπο ζωής, στον οποίο ωστόσο κανείς δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Ο παραθερισμός θα διογκώσει ακόμη περισσότερο τα οικονομικά τους προβλήματα και θα τους οδηγήσει στον συμβιβασμό.

Με τον Τάκη Τζαμαργιά μιλήσαμε για την παράσταση αλλά και για το κυπριακό θέατρο, το οποίο παρακολουθεί επισταμένα όλο αυτό το χρονικό διάστημα που βρίσκεται εδώ. Σχεδόν κάθε βράδυ και κάπου. Όλα αυτά τα χρόνια της παρουσίας του στη χώρα μας [για τη σκηνοθεσία του «Μεγάλου Περίπατου» το 2016, για το «Τρίτο Στεφάνι» το 2014 και πιο πριν με τον «Καυτό πάγο»] παρακολουθεί και έχει διαμορφώσει άποψη για τα θεατρικά πράγματα. Και καθώς τις μέρες που βρίσκεται εδώ προέκυψε η δημοσιοποίηση της απόφασης της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού με την οποία απαγορεύεται στον ΘΟΚ να έχει την ευθύνη των επιχορηγήσεων των ελεύθερων θεάτρων, μιλήσαμε και γι’ αυτό το θέμα. Ο ίδιος, εξάλλου, είναι μέλος της επταμελούς Γνωμοδοτικής Επιτροπής Θεάτρου που αποφασίζει για τις θεατρικές επιχορηγήσεις στην Ελλάδα.

1. Διακοποδάνειο

«Αν μου λέγανε να βάλω έναν τίτλο στο έργο, θα ήταν ‘κλαυσίγελος’», επισημαίνει ο κ. Τζαμαργιάς και εξηγεί ότι «είναι απίστευτο πώς (η Τριλογία) ξεκινά με όλη αυτή τη λαχτάρα, το πάθος που γίνεται μανία για να πάνε στον παραθερισμό. Θεωρείται αδιανόητο να μην πάνε. Πρόκειται για την αστική τάξη που σήμερα είναι κάτι ανάλογο με τους μικροαστούς, αν θέλουμε να αναζητήσουμε αντιστοιχίες διαχρονικά. Που το μόνο που τους νοιάζει είναι να πάνε εκεί. Φτάνοντας όμως εκεί, κουβαλούν όλα τα χαρακτηριστικά της πόλης, όλη την προσπάθεια να υπερβούν την τάξη τους και καταντούν γελοίοι. Δεν επικοινωνούν με τη φύση. Όλα είναι γύρω τους αλλά δεν χαίρονται. Και ενώ έχουν καταχρεωθεί για να πάνε, ουσιαστικά ο τόπος του παραθερισμού, το Μοντενέρο, λειτουργεί ως τόπος επίδειξης και προβολής. Και βέβαια το κενό παραμονεύει. Όλη η ετοιμασία του παραθερισμού γκρεμίζεται γιατί μέσα τους δεν είναι καλά. Έρχεται από τη μια το ξόδεμα - ξοδεύουν ατελείωτα για να εντυπωσιάσουν, για το τι θα πει ο κόσμος. Αλλά έρχεται και ο έρωτας. Ως κομμάτι φύσης. Που ως γεγονός ο έρωτας ανατρέπει τα κοινωνικά στάτους και βγάζει στην επιφάνεια άλλα. Δεν έχουν τη δύναμη να ενδώσουν, όμως, σ’ αυτόν. Να ακολουθήσουν τις επιταγές της καρδιάς τους. Και όταν επιστρέφουν, είναι χρεωκοπημένοι, δεν υπάρχει τίποτα και σχεδόν τους τα έχουν πάρει όλα: το σπίτι βγήκε σε πλειστηριασμό. Και κάνουν γάμους συμβιβασμού. Αυτό είναι το έργο, που ενώ μας χωρίζουν δύο αιώνες από τη συγγραφή του, έχει κάτι σύγχρονο. Το ζήσαμε έτσι κι αλλιώς προ κρίσης. Ήταν κι αυτό μια παράμετρος που οδήγησε στην κρίση, μ’ όλα αυτά τα διακοποδάνεια.»

2. Social

«Ο Γκολντόνι χρησιμοποιεί το παιχνίδι στην Τριλογία. Λέει κάτι χαρακτηριστικό στα απομνημονεύματά του, ότι στο έργο αυτό τα πρόσωπα αποτυγχάνουν να παίξουν θέατρο γιατί έτσι κι αλλιώς παίζουν στη ζωή τους. Δεν μπορεί να γίνει θέατρο με αυτούς γιατί είναι τόσο το θέατρο της ζωής τους, που πια το θέατρο το πραγματικό δεν έχει υπόσταση ανάμεσά τους. Και βλέπουμε στον παραθερισμό που χαρτοπαίζουν και κάνουν πόζα. Πώς θα πλασάρουν – λανσάρουν περισσότερο τον εαυτό τους. Κι αυτό είναι σύγχρονο αν δεις τι γίνεται μέσα από τα Instagram και τα social media σήμερα, όπου (το ζήτημα) είναι να υπάρξει η εικόνα μας. Αυτό ουσιαστικά είναι».

3. Κυπριακό θέατρο

«Θα λέω και θα ξαναλέω ότι αυτό από το οποίο πάσχει η Κύπρος δεν είναι οι προτάσεις. Υπάρχουν προτάσεις και υπάρχει καλό θέατρο τα τελευταία χρόνια. Γίνονται ενδιαφέρουσες προτάσεις που, όμως, δεν κάνουν διάλογο. Δεν προλαβαίνουν να αφήσουν νήματα ώστε να πάνε κάπου αλλού. Κατεβαίνουν γρήγορα. Μα, η παράσταση είναι κομμάτι εξίσου ζωντανό με την πρόβα και πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον τόσο για να ζυμώνεται πια με το κοινό. Έχει δύναμη ο θεατής. Και κάτι πρέπει να γίνει για να αυξηθούν οι θεατές. Το έργο στη Νέα Σκηνή, για παράδειγμα, είναι ένα έργο που πρέπει να το δουν όλοι [σ.σ. 170 τετραγωνικά. Moonwalk]. Είναι ένα έργο που ασχολείται με μια οικογένεια, τα περιουσιακά της, τις σχέσεις, είναι μια πολύ ωραία δουλειά.

Το κυπριακό θέατρο είναι ένα θέατρο πολλαπλών τάσεων και κατευθύνσεων. Δεν είναι μονοσήμαντο. Απλώς και εδώ πιστεύω ότι δεν προλαβαίνει να γίνει όσμωση και ανταλλαγή γιατί είναι περιορισμένος ο αριθμός των παραστάσεων. Και δεν τις αφήνουνε. Υπάρχει ο φόβος ότι θα βουλιάξουν για ένα διάστημα. Ας πέσουν όμως με λίγους θεατές, προκειμένου να πάει από στόμα σε στόμα το μήνυμα. Γιατί εγώ έχω καταλάβει ότι η καλύτερη προώθηση είναι αυτή τελικά. Η πιο ισχυρή και η πιο ακλόνητη μέσα στον χρόνο».

4. Μικρό κοινό

«Πρέπει να υπάρξει σύνδεση με την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το πιστεύω ακράδαντα. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος, μια φόρμουλα. Και να μην φοβούνται για τις μέρες που δεν θα υπάρχει πολύ κοινό. Αν πραγματικά η παράσταση έχει να πει κάτι και την πιστεύει κανείς, πρέπει να της δίνει χρόνο. Να μην βιάζονται απλώς για να γίνονται παραγωγές για χάρη των παραγωγών. Και επίσης κατά τη γνώμη μου πρέπει να υπάρχει εναλλασσόμενο ρεπερτόριο στο κρατικό θέατρο. Δεν μπορεί μια παράσταση σημαντική να περνάει μετά στα αζήτητα. Να κρατάει τουλάχιστον ένα-δύο χρόνια, να έχεις τη δυνατότητα να την ξαναφέρεις. Όχι επειδή είναι προγραμματισμένο να κατέβει, να κατέβει. Αυτό ισχύει σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Πάντα είναι διαφορετικά τα μεγέθη, αλλά με τον φόβο του μεγέθους πολύ συχνά συρρικνωνόμαστε, το κάνουμε πιο μικρό απ’ ό,τι είναι. Νομίζω ότι πρέπει να εξαντλούμε τα όρια. Αυτή είναι η γνώμη μου».

5. Επιχορηγήσεις

«Πιστεύω ότι δεν είναι λίγα τα χρήματα που διατίθενται. Δεν έχω μελετήσει τα κριτήρια, αλλά σαφώς πιστεύω ότι δεν είναι λίγα τα χρήματα και σαφώς χρειάζεται να γίνεται συνεχώς μια αναθεώρηση κριτηρίων γιατί δεν μπορεί μια πάγια τακτική που ίσχυε πριν από 20 χρόνια να εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα, απτόητα, αλώβητα. Νομίζω πως κάθε φορά πρέπει κάπως να επαναπροσδιορίζονται κάποια πράγματα και φυσικά να ενημερώνονται και οι φορείς για να ξέρουν τι κάνουν. Και δεν υπάρχει πιο σημαντικό πράγμα από το να μπορεί να έχει κανείς (ένα θεατρικό σχήμα, μια θεατρική ομάδα) αυτή τη βοήθεια της επιχορήγησης αλλά σε έναν μεγάλο βαθμό να μπορεί να στηριχτεί στα πόδια του. Εγώ διατηρώ επιφυλάξεις για κάποια σχήματα, αν πραγματικά μπορούν να διατηρηθούν χωρίς την επιχορήγηση…»

+ «Τριλογία του Παραθερισμού», σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Τάκη Τζαμαργιά, σκηνικά και κοστούμια Εδουάρδου Γεωργίου και Θέλμας Κασουλίδου, μουσική του Λευτέρη Μουμτζή, κίνηση του Μιχάλη Θεοφάνους και σχεδιασμό φωτισμών του Γεώργιου Κουκουμά. Επί σκηνής οι Προκόπης Αγαθοκλέους, Γιώργος Αναγιωτός, Νίκη Δραγούμη, Αντώνης Κατσαρής, Αναστασία-Ραφαέλλα Κονίδη, Καίτη Κωνσταντίνου, Μάριος Κωνσταντίνου και Αντωνία Χαραλάμπους.

Πρώτη παράσταση στις 8 Νοεμβρίου στις 20:30 στην Κεντρική Σκηνή, αίθουσα Εύης Γαβριηλίδης, ΘΟΚ, και επίσημη πρεμιέρα στις 16 Νοεμβρίου στις 20:30. Τακτικές παραστάσεις κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 18:00. Εισιτήρια προς 12 και 6 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 77772717.

*Στη φωτογραφία ο Τάκης Τζαμαργιάς [δεξιά] στις πρόβες με τον Προκόπη Αγαθοκλέους. ©Ελένη Παπαδοπούλου.