Γράφει η Αγγελική Μιχαλοπούλου - Καρρά | @aggeliki.mk
Σαράντα δύο σχεδόν χρόνια έχουν περάσει από τον πόλεμο που χώρισε την Κύπρο στα δυο και οδήγησε χιλιάδες ανθρώπους στον ξεριζωμό και την προσφυγιά, και όμως ακόμα και σήμερα το νησί μας παραμένει διαιρεμένο. Η εικόνα δεν έχει αλλάξει και πολύ από τότε και για τη "γειτονιά" μας, που μαστίζεται από πολέμους και εμφύλιους σπαραγμούς, Παλαιστίνη, Ουκρανία, Συρία.
Και όμως κάπου μέσα σε όλα αυτά κάποιοι μιλάνε για Design. Για το λεγόμενο Social Design [Κοινωνικός Σχεδιασμός]. Τι είναι όμως και ποιους αφορά το Social Design; Από την πλευρά της γραφιστικής, αφορά τον σχεδιασμό κατά τον οποίο ο designer/σχεδιαστής που έχει επίγνωση του ρόλου του και της ευθύνης του απέναντι στην κοινωνία χρησιμοποιεί τη δημιουργικότητα και τις σχεδιαστικές του δεξιότητες προκειμένου να περάσει μηνύματα, να αφυπνίσει, να ενισχύσει την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών ομάδων στις οποίες απευθύνεται και αν είναι δυνατόν να επιφέρει μια μετρήσιμη κοινωνική αλλαγή. Το Design εξ ορισμού έχει ως σημείο αναφοράς το κοινωνικό σύνολο, ειδικότερα όμως στην περίπτωση του Social Graphic Design έχει να κάνει με το ποιες κοινωνικές δεσμεύσεις καλείται ή επιθυμεί ο σχεδιαστής να αναλάβει. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει φανερή η τάση όλο και περισσότερων σχεδιαστών να συμμετέχουν εθελοντικά σε προγράμματα, εκθέσεις και άλλες δραστηριότητες ενεργού κοινωνικής δράσης.
Ήδη από τη δεκαετία του '40 κάνουν την εμφάνισή τους και οι πρώτοι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και κυβερνητικές οργανώσεις που στόχο έχουν την ευαισθητοποίηση και τη δημιουργία δράσης μέσα από διαφημίσεις ή άλλα προγράμματα επικοινωνίας. Οι σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας καλούνται να θέσουν τη δημιουργική τους σκέψη και δράση στην υπηρεσία της κοινωνίας. Θέματα όπως η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας, το AIDS, η κακοποίηση γυναικών, τα ναρκωτικά, ο καρκίνος του μαστού, ο πόλεμος, το πρόβλημα των προσφύγων και των αγνοουμένων, είναι μερικά μόνο που αφορούν τον Κοινωνικό Σχεδιασμό.
Ποιους αφορά το Social Graphic Design; Σίγουρα όχι μόνο τους σχεδιαστές, έστω και αν αυτοί καλούνται να θέσουν τις δεξιότητες που τους διακρίνουν στην επίλυση προβλημάτων επικοινωνίας, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Η πρώτη ομάδα άμεσης συνάφειας έχει να κάνει με τις εταιρείες παραγωγής διαφημίσεων, τη βιομηχανία του θεάματος, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις μη κυβερνητικές ή κερδοσκοπικές οργανώσεις, τους συνδέσμους καταναλωτών και κάθε άλλης μορφής κοινωνική οργάνωση τοπικού ή μη χαρακτήρα. Η επιτυχία της εκάστοτε πρωτοβουλίας έχει να κάνει με τη δραστηριοποίηση των κοινωνικών φορέων γύρω από θέματα άμεσου ή έμμεσου ενδιαφέροντος και τελικά μας αφορά όλους ως ενεργούς πολίτες μιας σύγχρονης κοινωνίας.
Το Design είναι η κοινή γλώσσα εκατομμυρίων ανθρώπων στη Γη, οφείλει τη δύναμη και την αποτελεσματικότητά του στη διαφορετικότητα των δημιουργών του και στις ετερόκλητες ρίζες τους, αλλά δεν γνωρίζει σύνορα, δεσμεύσεις, θρησκείες ή πράσινες γραμμές. Η αξία του Design αποτυπώνεται με σαφήνεια μέσα από τα λεγόμενα ενός από τους μέντορες του κοινωνικά υπεύθυνου σχεδιασμού, του Victor Papanek: "Το Design έχει γίνει το πιο ισχυρό εργαλείο με το οποίο ο άνθρωπος διαμορφώνει τα εργαλεία και το περιβάλλον του και, κατ' επέκταση, την κοινωνία και τον εαυτό του. Οι σχεδιαστές έχουν την ευθύνη και την ικανότητα να προκαλέσουν πραγματική αλλαγή στον κόσμο μέσω του καλού Design".
