Γράφει η Βάλια Καϊμάκη | valia@inrec.gr

Μαθαίνουμε ότι η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σκοπεύει να παραχωρήσει «ηλεκτρονική προσωπικότητα» σε ρομπότ σε μια κίνηση για την προστασία της κοινωνίας από τις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης. Όπως ανέφερε σε δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα The Guardian, η επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία, μεταξύ άλλων, αναφερόταν η πρόταση «Δώστε στα ρομπότ προσωπικότητα».  Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι κάτι τέτοιο επιφυλάσσει κινδύνους.

Υποστηρίζουν, κυρίως, ότι η ηλεκτρονική προσωπικότητα θα προστατεύσει μόνο τα συμφέροντα των λίγων σε βάρος των πολλών. Όπως αναφέρει η εφημερίδα, μόλις τεθούν οι κανόνες για τη ρομποτική προσωπικότητα, οι δημιουργοί των συσκευών θα «προσαρμόσουν» τα μηχανήματά τους με σκοπό το μέγιστο όφελος από την ευκαιρία αυτή.

Παραχωρώντας «δικαιώματα» στα μελλοντικά ρομπότ, θα υπάρξουν συνέπειες τις οποίες δεν μπορούμε καν να φανταστούμε ακόμα. Παράλληλα, εγείρονται σημαντικά ερωτήματα, όπως πώς μια κοινωνία θα μπορούσε να αρνηθεί σε ένα εξελιγμένο ρομπότ το δικαίωμα συμμετοχής του στη λήψη κοινωνικών αποφάσεων, όπως δηλαδή η ψήφος; Και με ποια βάση ένα ρομπότ δεν θα έχει το «δικαίωμα» να συμμετάσχει στο σώμα ενόρκων ενός δικαστηρίου; Υπερβολές; Πιθανόν. Άλλωστε, το μεγαλύτερο πρόβλημα από την ύπαρξη των ρομπότ δεν έχει λυθεί ακόμα: είναι η «κατάληψη» θέσεων εργασίας.

Σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου McKinsey (http://bit.ly/2eVBgsQ), η διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης και των ρομπότ δεν εξαρτάται μόνο από το τι είναι τεχνολογικά εφικτό, αλλά επίσης από αρκετούς ακόμη παράγοντες, όπως οι οικονομικές συνθήκες, η αγορά εργασίας, οι ρυθμιστικοί-θεσμικοί περιορισμοί και οι απόψεις της κοινωνίας. Άρα η αναπόφευκτη απώλεια θέσεων εργασίας θα συμβεί με πιο σταδιακό ρυθμό απ’ ό,τι φοβούνται αρκετοί αναλυτές.

Η έκθεση αναλύει τις δυνητικές επιπτώσεις της αυτοματοποίησης ανά δραστηριότητα, με το σκεπτικό ότι συχνότερα είναι πιθανό να αυτοματοποιηθούν όχι ολόκληρες θέσεις εργασίας, αλλά επιμέρους καθήκοντα εργαζόμενων, ακόμη και διευθυντικών στελεχών (!). Συμπεραίνει ότι όντως πολλές εργασίες είναι δυνατό πλέον να γίνονται από μηχανές και ότι τα περισσότερα επαγγέλματα είναι πια ώριμα να δεχθούν την επίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης.

Όμως, βραχυπρόθεσμα, οι περισσότερες θέσεις εργασίας απλώς θα μεταμορφωθούν και δεν θα εξαφανισθούν. Στο 60% των εργαζομένων, περίπου το ένα τρίτο των καθηκόντων τους είναι δυνατό να αυτοματοποιηθεί. Αντίθετα, μόνο το 5% των θέσεων εργασίας (μία στις 20) μπορούν να αυτοματοποιηθούν πλήρως στο επόμενο διάστημα. Σήμερα σχεδόν ο μισός χρόνος εργασίας (49%) μπορεί να αυτοματοποιηθεί, είτε με τεχνολογίες που βρίσκονται ήδη στην αγορά, είτε με όσες αναπτύσσονται σε εργαστήρια και θα είναι διαθέσιμες σύντομα. Αυτές οι αυτοματοποιήσιμες εργασίες αντιστοιχούν σε 1,1 δισ. εργαζομένους παγκοσμίως και «μεταφράζονται» σε συνολικούς μισθούς ύψους 15,8 τρισ. δολαρίων.

Η έκθεση εξετάζει διάφορα σενάρια και εκτιμά ότι οι μισές σημερινές εργασίες θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν έως το 2055, δηλαδή σε περίπου 40 χρόνια. Λόγω των αναπόφευκτων αβεβαιοτήτων όμως για τον ρυθμό της αυτοματοποίησης, αυτή η κατά το ήμισυ αυτοματοποίηση θα μπορούσε να συμβεί 20 χρόνια νωρίτερα (2035) ή 20 χρόνια αργότερα (2075).

Στο δικό μου επάγγελμα, πολλοί είναι αυτοί που έχουν προτρέξει να αντικαταστήσουν τον δημοσιογράφο με μια μηχανή. Υπάρχει ήδη και η σχετική ορολογία «Automated Robot Journalism» ή robo-journalism. Ένας από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν ρομπότ ήταν το πρακτορείο Associated Press, που «ανέθεσε» σε ρομπότ τη «συγγραφή» 3.000 άρθρων που είχαν σχέση με τα τριμηνιαία αποτελέσματα εταιρειών.

Δεν θέλω να συνεχίσω γιατί θα συγχυστώ. Στο όνειρο της αυτοματοποίησης, τα ρομπότ παίρνουν τη δουλειά από τους ανθρώπους για να τους αφήνουν ελεύθερο χρόνο, όχι για να τους πετάνε στα σκουπίδια. Το μέλλον αυτό δεν θέλω να είναι των παιδιών μου. Όσο για τις πρωτοβουλίες της επιτροπής...