«Παραπλεύρως» στη Βουλή
Γράφει ο Ευριπίδης Δίκαιος*
Το σχέδιο Θυμέλη άλλαξε ριζικά το θεατρικό τοπίο στην Κύπρο. Μόνο και μόνο με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού εκ μέρους του ΘΟΚ έχει ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και έχουν έρθει στην επιφάνεια πολλά από τα προβλήματα που διέπουν την επαγγελματική θεατρική παραγωγή στην Κύπρο. Αυτός, κατά την άποψή μου, είναι ένας έγκυρος τρόπος να μπούμε στη διαδικασία διαλόγου και αντιμετώπισης των θεμάτων που προκύπτουν.
Με αυτό το σκεπτικό, έχουμε μπει στην αξιολόγηση των στοιχείων του νέου σχεδίου. Ο στόχος δεν είναι να υποδείξουμε στον ΘΟΚ (και στους υπόλοιπους ιθύνοντες) με πoιο τρόπο λανθάνονται, αλλά να τους βοηθήσουμε να σχηματίσουν μια σφαιρική αντίληψη μέσω ανατροφοδότησης και να τους βοηθήσουμε να μας στηρίξουν αποτελεσματικά και δίκαια.
Το κατ’ επανάληψη μειωμένο κυβερνητικό κονδύλι, η άνθηση των ανεξάρτητων ομάδων, τα αυξανόμενα λειτουργικά έξοδα των υφιστάμενων χώρων, η τρέχουσα τάση δημιουργίας καινούργιων καλλιτεχνικών εστιών, η μικρή βάση θεατρικού κοινού και ο αναλογικά αργός ρυθμός αύξησης του σε σχέση με την αύξηση των εγχώριων παραγωγών, η οικονομική κρίση και η έλλειψη ουσιωδών χορηγιών από τον ιδιωτικό τομέα (κυρίως λόγω της έλλειψης θεσμικών κινήτρων και τη μειωμένη δυνατότητα εταιρικής προβολής μέσω διαφήμισης) είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η βιομηχανία του θεάτρου δυσκολεύεται να ορθοποδήσει και να είναι βιώσιμη.
Ως εκ τούτου, ο ΘΟΚ προσπάθησε να δημιουργήσει ένα σχέδιο όπου η κατανομή του κονδυλίου περιστρέφεται γύρω από την εκάστοτε παραγωγή και όχι γύρω από τα σχήματα, τους υφιστάμενους χώρους και τις παγιωμένες κατηγοριοποιήσεις του προηγούμενου σχεδίου. Με αυτό τον τρόπο σταμάτησαν τα τέσσερα παλαιότερα θέατρα να έχουν τη σιγουριά της ετήσιας χορηγίας που εξασφάλιζε τη συνεχή τους λειτουργία και οι ανεξάρτητες ομάδες και οι νεότεροι χώροι απέκτησαν τη δυνατότητα πρόσβασης σε μεγαλύτερα ποσά.
Ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που προέκυψε λόγω της έγκυρης ανάγκης στήριξης των παλαιοτέρων είναι να εισαχθεί στην αξιολόγηση των αιτήσεων μεγάλο ποσοστό μετρήσιμων κριτηρίων που αφορούν στις λειτουργικές ανάγκες και στη μακρόχρονη ύπαρξη και προσφορά του αιτητή (τη βάση, δηλαδή, του προηγούμενου σχεδίου) - πράγμα που από μόνο του δεν είναι καθόλου μεμπτό, αλλά είναι αντιθετικό στον κεντρικό άξονα του σχεδίου Θυμέλη, δηλαδή την επιχορήγηση ανά παραγωγή και όχι ανά σχήμα. Το άμεσο αποτέλεσμα που γεννήθηκε από αυτό το παράδοξο είναι πως τα σχήματα και οι θεατρικοί χώροι που καταφέρνουν να εξασφαλίσουν τη βαθμολογία επιχορήγησης τείνουν να την εξασφαλίζουν για όλες ή τις πλείστες τους παραγωγές από τα λειτουργικά κριτήρια. Τα καλλιτεχνικά κριτήρια της εκάστοτε παραγωγής πέφτουν σε δεύτερη μοίρα.
Με αυτή την ύστερη κατανόηση, και παρακολουθώντας τα πρακτικά αποτελέσματα, προτείνω τροποποιήσεις στο σχέδιο για να ληφθούν υπόψη αυτοί οι παράγοντες. Εξ ανάγκης, τα πιο κάτω είναι επιγραμματικά και χρήζουν λεπτομερούς ανάπτυξης.
Να χωριστεί το κονδύλι σε κατηγορίες:
Η κατηγορία των λειτουργικών εξόδων να αφορά σε σχήματα και χώρους. Για να μπορούν να αιτηθούν τα σχήματα θα πρέπει να είναι υποχρεωμένα να διεξάγουν μελέτες βιωσιμότητας: τα λεφτά που παρέχει το κράτος για να στηρίξει τις υπάρχουσες υποδομές πρέπει να έχουν μακροχρόνιο στόχο και αποτέλεσμα. Το κονδύλι αυτό να έχει στόχο να στηρίξει τα σχήματα και θέατρα ως προς τις ανάγκες εργοδότησης για την αποτελεσματική τους λειτουργία και τις τεχνικές και αρχιτεκτονικές υποδομές με τα σωστά κριτήρια ασφάλειας και εργονομίας. Για να πιάσει πιο πολύ τόπο το δημόσιο χρήμα (και για να αποφευχθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός), τα επιχορηγούμενα σχήματα να δεσμεύονται νομικά να στηρίξουν θεατρικά σχήματα και ομάδες που δεν τυγχάνουν λειτουργικής επιχορήγησης, είτε μέσω παροχής υποδομών είτε μέσω παροχής προσωπικού δυναμικού. Με αυτόν τον τρόπο το κράτος θα βοηθήσει τους χώρους και τα σχήματα που αποδεικνύουν πως είναι βιώσιμα να συνεχίσουν να υπάρχουν και με τη σειρά τους αυτά τα σχήματα και χώροι να παρέχουν υπηρεσίες σε λιγότερο έμπειρα ή διαρθρωμένα σχήματα.
Η κατηγορία των εξόδων παραγωγής / καλλιτεχνικών εξόδων να απευθύνεται σε αιτήσεις για συγκεκριμένες θεατρικές παραγωγές. Τα κριτήρια θα πρέπει να αφορούν ως επί το πλείστον την καλλιτεχνική πρόταση του αιτητή και την ποιότητα της καλλιτεχνικής του προϊστορίας. Το ύψος των επιχορηγήσεων για τις πετυχημένες αιτήσεις θα πρέπει να ορίζεται με βάση τις οικονομικές ανάγκες της καλλιτεχνικά αξιόλογης αίτησης – για παράδειγμα, ο αριθμός των απαιτούμενων ηθοποιών δεν θα έπρεπε να είναι κριτήριο για αξιολόγηση της αίτησης, αλλά σίγουρα θα έπρεπε να είναι παράγοντας για το ύψος της επιχορήγησης.
Προτείνω επίσης τη δημιουργία μιας άλλης κατηγορίας - αυτήν της θεατρικής έρευνας. Αυτό το κονδύλι να απευθύνεται σε σχήματα που έχουν αποδείξει σε βάθος χρόνου ότι η δουλειά τους είναι καλλιτεχνικά ουσιώδης και αξιόλογη. Να έχει στόχο να στηρίξει την έρευνα και όχι την παραγωγή. Με άλλα λόγια, να μπορεί αριθμός σχημάτων να επιχορηγηθεί για να μπορέσει να διεξάγει δουλειά που αποσκοπεί σε ανάπτυξη ύφους και θεατρικής γλώσσας που να εμβαθύνει σε συγκεκριμένους τομείς της τέχνης του θεάτρου, πράγμα που χρειάζεται χρόνο και χώρο (π.χ. το σωματικό θέατρο, τη σύγχρονη αντίληψη για την Τραγωδία ή την εικαστική παρέμβαση). Αν μπορέσουμε να αναπτύξουμε και να διαρθρώσουμε την πιο πάνω (ή την όποια) πρόταση με δεδομένα και έρευνα σε θεσμικό επίπεδο με τους άξονες του πολιτιστικού οράματος της πολιτείας και της καλλιτεχνικής ανάγκης και παράλληλα να απευθύνουμε τις λύσεις μας και στις υποδομές των σχημάτων και τις ανάγκες της αγοράς, θα μπορέσουμε εμπεριστατωμένα να αιτιολογήσουμε την ύπαρξή μας στο κράτος και να απαιτήσουμε το κονδύλι που θα κάνει τα πιο πάνω εφικτά με έναν τρόπο που να σέβεται και στηρίζει τη σύγχρονη παράδοση του θεατρικού τοπίου στον τόπο μας (τα προϋπάρχοντα) και παράλληλα να δίνει την ευκαιρία στην ανάπτυξη νέων ιδεών και δημιουργιών.
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.