Γράφει η Νάσα Παταπίου

Η Λάουρα και ο Ιωάννης Σωζόμενος, οι γιοι τους Ιούλιος, Κλαύδιος και Κορνήλιος, οι δύο άτυχες θυγατέρες τους και η κατάληξη μιας από τις οικογένειες της άρχουσας τάξης της τότε κυπριακής κοινωνίας

Η Λάουρα, θυγατέρα του φεουδάρχη Ούγου Flatro και κτήτορα του ομώνυμου προμαχώνα, καταγόταν από τον βασιλικό οίκο των Lusignan. Η γιαγιά της, από την πλευρά του πατέρα της, ήταν η Λουκρητία Lusignan, που είχε παντρευτεί τον Ολίβιο Φλάτρο. Η κατοικία της Λάουρας πρέπει οπωσδήποτε να ήταν προς τα ανατολικά της Λευκωσίας, εκεί, στην ίδια ενορία που είχε οικοδομηθεί από τον πατέρα της ο προμαχώνας, που φέρει το όνομα της οικογένειάς της. Είχε παντρευτεί τον Ιωάννη Σωζόμενο, ένα σημαντικό πρόσωπο της τότε κυπριακής κοινωνίας, που καταγόταν και αυτός από τη μεγάλη κυπριακή οικογένεια των Σωζομένων. Μαζί απέκτησαν δύο θυγατέρες, των οποίων δεν γνωρίζουμε τα ονόματα, και τρεις γιους. Τους Κλαύδιο, Ιούλιο και Κορνήλιο. Ζούσαν ευτυχισμένοι και είχαν μια άνετη ζωή ως άρχουσα τάξη, έως την ημέρα που έπεσε η Λευκωσία στην εξουσία των Οθωμανών.

Ο Ιωάννης Σωζόμενος ήταν εκτός από φεουδάρχης και μηχανικός, αφού σύμφωνα με τα γραφόμενα του στρατιωτικού μηχανικού Ιούλιου Savorgnano, ήταν ο στενός συνεργάτης του όταν οχύρωνε τη Λευκωσία. Ήταν σπουδαίο μαθηματικό μυαλό και τον εκτιμούσε βαθύτατα ο πρίγκιπας του Osopo, από το Φρίουλι. Αργότερα, διέπρεψε και ως συγγραφέας αφού η διήγηση, την οποία συνέταξε για την πολιορκία και πτώση της Λευκωσίας το 1570 από τους Οθωμανούς, δημοσιεύθηκε το 1571 στην Μπολόνια και διαδόθηκε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο. Επίσης, γίνεται μνεία στις πηγές ότι ήταν και ιχνογράφος, αν και δεν έχει διασωθεί κανένα ιχνογραφικό έργο του, αλλά και εφευρέτης αφού διασώθηκε μια πραγματεία του, με την οποία εισηγείται τρόπους για τη συντήρηση των σιτηρών. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Λευκωσίας ηγείτο ενός λόχου δολιοφθορέων (capitano delli guastatori).

Μετά την άλωση

Παραμένει μυστήριο κάτω από ποιες συνθήκες ο Ιωάννης Σωζόμενος είχε γλυτώσει από τον θάνατο μαζί με τον Έκτορα Ποδοκάθαρο, αφού είχαν συλληφθεί και οι δύο αιχμάλωτοι όταν έπεσε η πόλη. Ας σημειωθεί δε ότι ο Έκτορας Ποδοκάθαρος είχε πληγωθεί βαριά στο κεφάλι και μάλιστα κάποιες πηγές αναφέρουν ότι είχε σφαγιασθεί από τους Οθωμανούς. Ωστόσο και οι δύο, Ιωάννης Σωζόμενος και Έκτορας Ποδοκάθαρος, όπως καταγράφεται σε μία ανέκδοτη πηγή, ένα μήνα μετά την πτώση της Λευκωσίας, δηλαδή τον Οκτώβριο του 1570, είχαν και οι δύο βρεθεί εντός των τειχών της Αμμοχώστου, όταν η πόλη άρχισε ήδη να πολιορκείται από τους Οθωμανούς.

Ο μεν Ιωάννης Σωζόμενος όταν εισήλθε στην πόλη είχε δηλώσει ότι ήταν αιχμάλωτος του Λαλά Μουσταφά και μετά από καταβολή ενός υπέρογκου ποσού κέρδισε την ελευθερία του. Όπως φαίνεται όμως είχε κάνει προηγουμένως κάποια συμφωνία με τον Λαλά Μουσταφά ώστε με τη μεσολάβησή του, να πεισθούν οι διοικητές της Αμμοχώστου και οι κάτοικοί της να παραδοθούν χωρίς αντίσταση στον εχθρό. Το 1571, ο Ιωάννης Σωζόμενος είχε φθάσει στην Ιταλία και εκεί πολύ σύντομα συνέταξε και εξέδωσε, όπως σημειώσαμε πιο πάνω, μια περιγραφή της πολιορκίας και πτώσης της Λευκωσίας, μέσα στην οποία διηγείται μεταξύ άλλων και τη φοβερή μοίρα των δύο του θυγατέρων. Η μία είχε φονευθεί όταν το καράβι που θα τη μετέφερε σκλάβα πήρε φωτιά στο λιμάνι της Αμμοχώστου, όπου ήταν αγκυροβολημένο. Η άλλη αιχμαλωτίστηκε από έναν Οθωμανό στρατιωτικό που την ερωτεύτηκε και την άρπαξε από τα χέρια ενός άλλου, αφού πρώτα τον σκότωσε και κατέφυγε μαζί της στην Αμμόχωστο. Εκεί, ζήτησε να γίνει χριστιανός και οι διοικητές της πόλης τού παραχώρησαν έναν ιερέα για να τον μυήσει στον χριστιανισμό, αλλά επειδή δεν μπορούσε να είναι μαζί με την κοπέλα που ερωτεύτηκε, οργίστηκε και σκότωσε τον ιερέα. Στη συνέχεια, κατ’ εντολή του Μαρκαντώνιου Bragadin, διοικητή της πόλης, ο Οθωμανός απαγχονίστηκε ένεκα του φόνου που είχε διαπράξει.

Στη Βενετία και στην Πόλα

Τελικά ο Ιωάννης Σωζόμενος κατέληξε στη Βενετία και πρέπει στα τέλη του 1575 με αρχές του 1576 να είχε πεθάνει, αφού σε ανέκδοτη πηγή με ημερομηνία 12 Απριλίου 1576, η σύζυγός του Λάουρα αναφέρεται ως χήρα. Από μια άλλη αρχειακή μαρτυρία σχετική με τον Κλαύδιο Σωζόμενο, γιο του Ιωάννη και της Λάουρας, πληροφορούμαστε ότι βρισκόταν σε μεγάλη φτώχεια. Επίσης, στην ίδια πηγή αναφέρεται ότι η μητέρα του Κλαύδιου είχε αιχμαλωτιστεί και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Αργότερα, μετά την απελευθέρωσή της έφθασε στη Βενετία και ζούσε με τον μικρό της γιο στην οικία ενός συγγενή τους, γιατί λόγω φτώχειας δεν μπορούσαν να συντηρηθούν.

Η Λάουρα Σωζόμενου, χήρα πλέον και πάμπτωχη για να επιβιώσει, προσπάθησε διορίζοντας ως επίτροπό της τον γιο της Ιούλιο Σωζόμενο, να επανακτήσει την προίκα της, σύμφωνα με τους νόμους που ίσχυαν στην Κύπρο. Λίγα χρόνια αργότερα, η Λάουρα ενεπλάκη και σε μια έριδα με κάποιον άλλο Κύπριο, σχετικά με τη διανομή κάποιων κτημάτων και χρημάτων, που είχαν παραχωρηθεί σε Κύπριους οι οποίοι θα πήγαιναν με τις οικογένειές τους να εγκατασταθούν είτε στην πόλη είτε στην περιοχή της Πόλας. Τελικά, ο Κύπριος πρόσφυγας με τον οποίο υπήρχε διένεξη, για να υπάρξει ηρεμία μεταξύ τους αποδέχθηκε τη διεκδίκηση της Λάουρας, και παρέδωσε τα κτήματα αλλά και τα χρήματα που είχε πάρει, στον γιο της Ιούλιο.

Οι τρεις γιοι της Λάουρας και του Ιωάννη Σωζόμενου, Ιούλιος, Κλαύδιος και Κορνήλιος, είχαν σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Ο Κλαύδιος και ο Κορνήλιος ασπάσθηκαν το λατινικό δόγμα και ανήλθαν και οι δύο διαδοχικά στην επισκοπική έδρα της Πόλας. Η μητέρα τους, ωστόσο, μνημονεύεται ως Ελληνίδα του «rito greco».

Το 1595, μάλλον λίγο πριν πεθάνει η Λάουρα Φλάτρο Σωζομένου, θέλησε να δείξει την αγάπη που έτρεφε προς τον εγγονό της, Θωμά, γιο του Ιούλιου. Και γι’ αυτό κληροδότησε στο όνομά του τα λίγα κτήματα που της παραχωρήθηκαν στην Πόλα…

ΛΕΖΑΝΤΑ: Ο προμαχώνας Φλάτρο, στα ανατολικά της Λευκωσίας, οικοδομήθηκε με δαπάνες του πατέρα της Λάουρας Σωζομένου.