Γράφει η Νάσα Παταπίου

Μνήμη Θεόδωρου Παπαδόπουλλου

hominis universalis

Ένα έγγραφο χρονολογημένο μερικά χρόνια μετά τον πόλεμο της Κύπρου, μας προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την οικογένεια de Nores και συγκεκριμένα για την οικογένεια του Badin ή Bernardin de Nores, που είχε υπηρετήσει ως βισκούντης Λευκωσίας το 1553. Ο πόλεμος της Κύπρου όχι μόνο στέρησε τις εστίες και τις περιουσίες της οικογένειας αυτής, αλλά και τη ζωή από κάποια μέλη της ενώ κάποια άλλα αιχμαλωτίστηκαν. Όσοι είχαν επιζήσει κατέφυγαν στη Βενετία και άλλοι μετά την απελευθέρωσή τους από την αιχμαλωσία έπραξαν το ίδιο. Χρειάστηκε οπωσδήποτε, αφού πλέον ήταν πρόσφυγες και είχαν απολέσει τα πάντα, κάποιος συμπατριώτης τους να πιστοποιήσει την ταυτότητά τους. Το γεγονός αυτό μάς προσφέρει μέσα από τα σχετικά έγγραφα άγνωστα και πολύτιμα στοιχεία για τις μεγάλες κυπριακές οικογένειες που εγκαταστάθηκαν μετά τον πόλεμο 1570-1571 στη Βενετία, αλλά και γενικά για την παροικία του κυπριακού ελληνισμού στην πόλη των τεναγών. Παράλληλα, η προσωπική ιστορία του κάθε ενός μάς παρέχει υλικό από τη μικροϊστορία του πολέμου της Κύπρου.

Από άλλες πηγές πληροφορούμαστε ότι ο Badin de Nores, γιος του Ιάσονα, είχε νυμφευθεί τη Λάουρα Verny, από τη γνωστή κυπριακή οικογένεια φεουδαρχών. Μετά την κατάκτηση της Κύπρου, η Λάουρα είχε εγκαταλείψει τη μεγαλόνησο με άλλους συγγενείς της και έζησε στη Μαγιόρκα, όπου τη βρήκε και ο θάνατος. Πολλά βιογραφικά στοιχεία ωστόσο αντλούμε από διάφορες πηγές για τα παιδιά του Bernardin ή Badin de Nores και της Λάουρας Verny. To ζεύγος είχε δυο γιους: τον Ιάσονα και τον Ιερώνυμο και δυο θυγατέρες, την Αντριάνα και την Ελένη. Τόσο ο Ιάσονας όσο και ο Ιερώνυμος έπεσαν το 1570 κατά την πολιορκία και πτώση της Λευκωσίας στους Οθωμανούς. Παρεμπιπτόντως ας σημειωθεί εδώ ότι ο Ιάσονας de Nores, ο γνωστός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, ήταν πρώτος εξάδελφος με τον Badin, πατέρα του άλλου Ιάσονα που είχε φονευθεί το 1570. Η μία θυγατέρα του Badin, επίσης, με το όνομα Αντριάνα συνελήφθη αιχμάλωτη και απελευθερώθηκε αργότερα. Η άλλη, η Ελένη, κατά τον πόλεμο της Κύπρου είχε χάσει τον σύζυγό της Πέτρο Συγκλητικό, ο οποίος φονεύθηκε υπερασπιζόμενος τη Λευκωσία από τον προμαχώνα Davila. Η Ελένη όταν αργότερα έφθασε πρόσφυγας στη Βενετία, όπως θα αναφέρουμε στη συνέχεια, τέλεσε δεύτερο γάμο με συμπατριώτη της.

Η οικογένεια του Ιάσονα

Τα περισσότερα στοιχεία τα οποία  μας παρέχει το έγγραφο αφορούν την οικογένεια του Ιάσονα Δενόρες, που έχασε τη ζωή του το 1570. Σε κάποια πηγή αναφέρεται ότι η γυναίκα του Ιάσονα καταγόταν από την οικογένεια Costanzo, αλλά δεν γινόταν καμιά μνεία στο βαπτιστικό της όνομα. Παρέμεινε άγνωστο αφού μέχρι πρότινος δεν το είχαμε συναντήσει σε καμιά πηγή. Το έγγραφο, όμως, στο οποίο αναφερθήκαμε στην αρχή του παρόντος δημοσιεύματός μας, μάς αποκάλυψε ότι η σύζυγος του Ιάσονα de Nores ήταν η Μαργαρίτα Costanzo. Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως αείμνηστη, αλλά δεν γνωρίζουμε εάν σκοτώθηκε στον πόλεμο της Κύπρου όπως ο σύζυγός της.

Ο  Ιάσονας de Nores είχε ένα γιο και τρεις θυγατέρες, όπως πληροφορούμαστε από το έγγραφό μας, στο οποίο αναφέρονται τόσο οι σύζυγοι των θυγατέρων του όσο και με τι ακριβώς ασχολείτο τότε ο γιος του. Ο Βadin, γιος του Ιάσονα και της Μαργαρίτας, στην εν λόγω πηγή πιστοποιείται ότι ζούσε στην Πάδοβα, γιατί σπούδαζε στο εκεί Πανεπιστήμιο (in Padoa a studiare). Οι τρεις θυγατέρες βρίσκονταν επίσης στη Βενετία, αλλά φαίνεται είχαν καταφύγει στην πόλη των τεναγών ως πρόσφυγες, μετά την κατάληψη της πατρίδας τους από τους Οθωμανούς. Η signora Laura, αδελφή του Badin, ήταν παντρεμένη με τον Balian Σωζόμενο. Η άλλη αδελφή του, η signora Μαρία, ήταν παντρεμένη με τον Ιωάννη Bustron. H τρίτη αδελφή του, η Αντριάνα, η οποία έφερε το όνομα της θείας της, αδελφής του πατέρα της, δεν είχε ακόμη παντρευτεί. Υπήρχε και μια τέταρτη θυγατέρα του Ιάσονα de Nores και της Μαργαρίτας Costanzo με το όνομα Καικιλία (Cecilia), αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο παρά μόνο ότι το 1578 ζούσε ακόμη στην Κύπρο.

Τα πιο πάνω στοιχεία για τα παιδιά του Ιάσονα de Nores  και της Μαργαρίτας Costanzo πιστοποιούσαν ενυπογράφως και ενόρκως τρεις Κύπριοι ευγενείς από τη Λευκωσία. Αυτοί ήταν: ο Ιάκωβος Στράμπαλης, γιος του αείμνηστου Διομήδη, ο Πέτρος Bustron, γιος του άρχοντα Giodin, και o Bernardin Γονέμης, γιος του αοίδιμου Ιωάννη.

Αντριάνα και Ελένη de Nores

Οι θυγατέρες του Bernardin-Badin de Nores και αδελφές του Ιάσονα, όπως έχουμε προαναφέρει, ήταν η Αντριάνα και η Ελένη. Για την Αντριάνα έχουμε εντοπίσει αρκετά στοιχεία σε αρχειακές πηγές και την έχουμε ταυτίσει, ορθότατα, με τη signora Αντριάνα της οποίας η οικία είχε κατεδαφιστεί το 1567, γιατί ήταν οικοδομημένη εκεί που έπρεπε να δημιουργηθεί η τάφρος της νέας οχύρωσης της Λευκωσίας και συγκεκριμένα στον προμαχώνα Rochas.

Η Αντριάνα συνελήφθη αιχμάλωτη το 1570 όταν έπεσε η Λευκωσία και φαίνεται να απελευθερώθηκε το 1574, αφού σε πηγή του ίδιου έτους προσπαθούσε να συγκεντρώσει λύτρα για να απελευθερώσει τα παιδιά της. Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως ευγενής δέσποινα από σημαντική και ευγενή οικογένεια της Κύπρου, χήρα του Federico, γιου του Γαβριήλ Κορνάρου, η οποία είχε χάσει με την κατάληψη της Λευκωσίας περισσότερα από δέκα χιλιάδες δουκάτα. Ας σημειωθεί ότι μόνο η αξία της κατοικίας της που είχε κατεδαφιστεί ανερχόταν σε ένα υψηλό ποσό. Η Αντριάνα ήταν τότε εξήντα πέντε ετών και αναφέρεται ότι ήταν μαζί της και ένας γιος της με το όνομα Αμβρόσιος.

Η Ελένη de Nores είχε παντρευτεί τον εγγονό του πρώτου κόμη Rochas Ευγένιου Συγκλητικού και κτήτορος του Αγίου Μάμαντος. Ο σύζυγός της ήταν γιος του Μάρκου Συγκλητικού, φεουδάρχη της Αραδίππου, της Λάρνακας και των Λευκάρων. Σε πρόσφατο δημοσίευμά μας είχαμε αναφερθεί στο χωριό Αβδελλερό της Λάρνακας, το οποίο, όπως μαρτυρείται, ήταν φέουδο του Πέτρου Συγκλητικού. O Πέτρος έχασε τη ζωή του υπερασπιζόμενος τη Λευκωσία από τον προμαχώνα Davila. Μέχρι πρότινος δεν γνωρίζαμε ποια ήταν η τύχη της Ελένης κατά τον πόλεμο. Όπως ήδη αναφέρθηκε, το 1570 είχαν σκοτωθεί εκτός από τον σύζυγο της Ελένης οι δύο αδελφοί της και είχε αιχμαλωτιστεί η αδελφή της Αντριάνα, η οποία κατόρθωσε να ελευθερωθεί από τα δεσμά της αιχμαλωσίας τέσσερα χρόνια μετά την πτώση της Λευκωσίας.

Το ζεύγος Πέτρου και Ελένης (de Nores) Συγκλητικού είχαν φιλοξενήσει το 1553 στο αρχοντικό τους, στη Λευκωσία, τον Καλαβρέζο συνθέτη μαδριγαλίων Giandomenico Martoretta. Όταν το 1554 εξέδωσε το βιβλίο του με τα μαδριγάλια το αφιέρωσε στον Πέτρο Συγκλητικό. Δέκα μαδριγάλια είναι αφιερωμένα σε γνωστούς φεουδάρχες της κυπριακής κοινωνίας και ένα, το τέταρτο, είναι ειδικά αφιερωμένο στην Ελένη και το τρίτο στον Πέτρο. Το αφιερωμένο στην Ελένη βασίζεται σε ένα ποίημα που αναφέρεται σ’ αυτήν, στην ομορφιά της και στους γάμους της. Έχει υποστηριχθεί ότι πρόκειται για τον γάμο της με τον Πέτρο Συγκλητικό και φαίνεται ότι μάλλον ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η νέα πηγή έριξε επίσης φως στον βίο της Ελένης, μετά την απώλεια της πατρίδας της. Αιχμαλωτίστηκε και αυτή και μετά την απελευθέρωσή της τέλεσε δεύτερο γάμο στη Βενετία με τον συμπατριώτη της Ιάκωβο Στράμπαλη, γιο του πάλαι ποτέ βισκούντη Λευκωσίας Διομήδη Στράμπαλη και κατόχου του ομώνυμου χρονικού… Από τον πρώτο της γάμο είχε ένα γιο και με τον Ιάκωβο Στράμπαλη απέκτησε και τρεις θυγατέρες…

ΛΕΖΑΝΤΑ :Η Λάουρα Verny, σύζυγος του Badin de Nores, μετά την κατάκτηση της Κύπρου έζησε στη Μαγιόρκα όπου και πέθανε.