Γράφει ο Γιώργος Κακούρης*

Η Νίτσα και η Τζεμαλιγιέ, ως θεατρικοί χαρακτήρες, είναι αναπόφευκτα μόνο απόηχοι των πραγματικών γυναικών στις οποίες έχουν βασιστεί, όπως τις έχει ερμηνεύσει ο συλλογικός νους για δεκαετίες, ερήμην τους. Όμως οι ηρωίδες των έργων του Γιώργου Τριλλίδη και της Κωνσταντίας Σωτηρίου κάνουν αυτό που θα έπρεπε να είχε γίνει από καιρό. Προσπαθούν να δώσουν τον λόγο ξανά στις γυναίκες που κρύβονται πίσω από τα σύμβολα που τους έχουν αποδοθεί. Με τα δύο κείμενα να χτίζουν πάνω στις προσωπικές τους ιστορίες, έννοιες που οι ίδιες οι ηρωίδες αντιλαμβάνονται και αποδομούν.

Στο μέλλον ίσως οι θεατρολόγοι θα συσχετίζουν τα δύο έργα που εμφανίστηκαν στο κοινό την ίδια περίοδο, δίνοντας φωνή σε γυναίκες που είτε περιθωριοποιήθηκαν είτε δαιμονοποιήθηκαν από την πρόσφατη Ιστορία. Και που ήταν κομβικής σημασίας, θέλοντας και μη, στο κυρίαρχο αφήγημα της καεθμιάς εκ των δύο ένοπλων ομάδων του νησιού.

Τα έργα φυσικά είναι πολύ διαφορετικά σε πολλά σημεία και θα ήταν λάθος να τα ταυτίσουμε. Αλλά και τα δύο δεν φοβούνται να παρουσιάσουν τις δύο γυναίκες ως σεξουαλικά υποκείμενα αντί για αντικείμενα, με πλήρη συναίσθηση της διαφοράς μεταξύ της εικόνας που τις καλεί η κοινωνία να ενσαρκώσουν και του ποιες πραγματικά είναι. Η Τζεμαλιγιέ γνωρίζει πως κάτω από το μέικ-απ είναι μια κοντή μαυριδερή Κύπρια με κατσαρά μαλλιά, και η Νίτσα απολαμβάνει τον ρόλο που καλείται να παίξει μέχρι που οι συναγωνιστές της στρέφονται εναντίον της.

Ως χαρακτήρες γραμμένοι στο σήμερα, φαίνονται να γνωρίζουν ακόμα και πως ενσαρκώνουν, χρησιμοποιούν και αποδομούν το στερεότυπο της ρετρό ηρωίδας εποχής, για χάρη μιας γενιάς που έχει διδαχθεί να βλέπει το παρελθόν μόνο μέσα από τον φακό μιας ιστοριογραφικής αγιογραφίας ή λοιδορίας. [Και που στην πλειονότητά του στερείται των ντόπιων -κινηματογραφικής υφής- αναφορών].

Οι εμπειρίες των προσώπων που έζησαν την Ιστορία κινούνται πάντα σε ένα πλαίσιο γκρίζας ηθικής. Τις υποκειμενικές αφηγήσεις που τα άτομα αυτά χτίζουν όταν για πρώτη φορά ανακαλούν τα γεγονότα αγγίζει η "Νίτσα". Τις οπτικές των άλλων που διαστρεβλώνουν την εικόνα ενός εντελώς διαφορετικού και άγνωστού μας προσώπου αγγίζει η "Τζεμαλιγιέ". Και τα δύο φαινόμενα είναι από τη φύση τους βαθιά πολιτικά. Τα δύο έργα κατάφεραν κάτι σπάνιο για την κυπριακή μυθοπλασία [πεζογραφία, θέατρο ή κινηματογράφος] - να αγγίξουν αυτά τα φαινόμενα χωρίς να πάρουν "κομματική" ή "εθνική" θέση. Το πολιτικό γίνεται επιτέλους προσωπικό και στην κυπριακή τέχνη.

Υ.Γ.: Ακόμα δύο έργα που αξίζουν υπερτιτλισμό και να γίνουν αντικείμενο συζήτησης και στην άλλη πλευρά. Μπορεί να μην πρόκειται για παραγωγές του ΘΟΚ, όμως θα μπορούσε ο οργανισμός στο πλαίσιο της στήριξης που παρέχει στα ανεξάρτητα σχήματα να προωθήσει κάτι ανάλογο. Ειδικά, δε, τη στιγμή που η "Νίτσα" αποτελεί "απόφοιτη" προγράμματος Play.

*Twitter: @nekatomenos