Γράφει η Αγγελική ΜΚ Αθανασιάδη | @aggeliki.mk

Στη σύγχρονη καταναλωτική "ζούγκλα" το "προσδόκιμο ζωής" εμπορικής επιτυχίας ενός προϊόντος, σε σχέση με άλλα παρόμοια ανταγωνιστικά είδη, βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με τον βαθμό διαφοροποίησής του

Σχεδιαστής οπτικής επικοινωνίας! Ένας τίτλος επαγγελματικής ιδιότητας, βαρυσήμαντος αν μη τι άλλο, ευρέως χρησιμοποιούμενος, ενίοτε δικαίως και επαρκώς αιτιολογημένος από εκείνους που τον χρησιμοποιούν, αλλά σπανίως αντιληπτός από εκείνους που τον ακούν. Ενώ οι όροι "σχεδιαστής" και "οπτική", ως ίσως περισσότερο τεχνικοί, είναι συνήθως ευκολότερο κατανοητοί από τον μέσο δέκτη. Η κατανόηση του όρου "επικοινωνία" εμπεριέχει εγγενείς δυσκολίες εξαιτίας όχι μόνο της ίδιας της φύσης της, αλλά και λόγω του διαφορετικού υποκειμενικού και αντικειμενικού υποβάθρου των δύο άκρων του καναλιού επικοινωνίας, πομπού και δέκτη. Θέλοντας να απλοποιήσουμε λίγο το πρόβλημα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι επικοινωνία είναι η διαδικασία της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών για τα οποία η πληροφορία αυτή έχει νόημα και ως εκ τούτου αποκτά νόημα και η ανταλλαγή της ως πράξη. Ως επικοινωνία μπορούμε να θεωρήσουμε την ανταλλαγή σκέψεων, ιδεών, μηνυμάτων, συναισθημάτων ή πληροφοριών μέσω της ομιλίας, της εικόνας, της γραφής ή ακόμα και της συμπεριφοράς.

Η επικοινωνία έχει ως στόχο να ενεργήσει πάνω στον δέκτη με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων ή συναισθημάτων και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του. Με γνώμονα την επίτευξη ή την πρόθεση επίτευξης των στόχων αυτών, η μεταδιδόμενη πληροφορία έχει νόημα και από το νόημα αυτό εκπορεύεται ο όρος "επικοινωνία" και εν τέλει αποκτά επαγγελματική υπόσταση ο σχεδιαστής. Ο βαθμός επίτευξης των στόχων για τους οποίους πραγματοποιείται η επικοινωνία και το κατά πόσον αυτή από πρόθεση μετουσιώνεται σε πραγματικότητα ορίζει το μέτρο της αποτελεσματικότητάς της. Αποτελεσματική οπτική επικοινωνία είναι εκείνη που ανταποκρίνεται σε πραγματικούς, μετρήσιμους και με σαφήνεια προκαθορισμένους στόχους. Στο σημείο αυτό έγκειται και η θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στις εφαρμοσμένες τέχνες, όπως είναι η γραφιστική και η οπτική επικοινωνία, και στις καλές τέχνες, όπως η ζωγραφική ή η γλυπτική. Πόσο αποτελεσματική όμως μπορεί να είναι η οπτική επικοινωνία που αφορά επί παραδείγματι κάποιο προϊόν ή έστω μια παρεχόμενη υπηρεσία στη σύγχρονη εποχή της επανάστασης της πληροφορίας και της παγκοσμιοποίησης; Σε μια αγορά που κατακλύζεται από εικόνες, μηνύματα και πληροφορίες, το κλειδί που μπορεί να ανοίξει την πόρτα της εμπορικής αποδοχής και συνεπώς οικονομικής επιτυχίας είναι η διαφοροποίηση.

Σύμφωνα με τον θεμελιωτή της θεωρίας της εξέλιξης των ειδών, τον Κάρολο Δαρβίνο, για να δανειστούμε τα συμπεράσματα ενός άλλου επιστημονικού κλάδου, η διαφοροποίηση, η ποικιλομορφία και η συνεχής προσαρμογή είναι το μυστικό της επιβίωσης των βιολογικών οργανισμών στον φυσικό κόσμο. Κατά αντιστοιχία, στη σύγχρονη καταναλωτική "ζούγκλα", το "προσδόκιμο ζωής" εμπορικής επιτυχίας ενός προϊόντος, σε σχέση με άλλα παρόμοια ανταγωνιστικά είδη, βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με τον βαθμό διαφοροποίησής του. Τα προϊόντα στα ράφια των υπεραγορών, τα μπουκάλια των ποτών στις κάβες, οι συσκευασίες γάλακτος στα ψυγεία είναι αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της λογικής, που αποτυπώνεται με κάθε δυνατή λεπτομέρεια στη σχεδίασή τους. Είναι αυτή η διαφοροποίηση που έχει ως στόχο να προσελκύσει την προσοχή του καταναλωτικού κοινού, να ανοίξει έναν δίαυλο επικοινωνίας με αυτό και να καλλιεργήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το brand. Η ομοιομορφία, η εξομοίωση, η ισοπέδωση της διαφορετικότητας είναι δείγματα μη υγιούς ανταγωνισμού, οπισθοδρόμησης και παρακμής. Η λογική αυτή αποτυπώνεται χαρακτηριστικά, σε ένα γενικότερο πλαίσιο, στα λόγια του Άγγλου φιλοσόφου Sir Herbert Read, "Η πρόοδος μετριέται από τον βαθμό διαφοροποίησης μέσα σε μια κοινωνία", και ένας σχεδιαστής οπτικής επικοινωνίας δεν μπορεί παρά να επιζητεί την πρόοδο αυτή.