Του Χρυσόστομου Περικλέους 

Ξεκινώ με τον περιεκτικό υπότιτλο του νέου βιβλίου του Τάκη Χατζηδημητρίου με τίτλο «Κυπριακή Δημοκρατία 1959-1964 - Κράτος και Παρακράτος», και υπότιτλο «Αιχμάλωτοι ενός χαμένου αλυτρωτισμού» (Παπαζήσης 2021). Σε αυτό τον υπότιτλο αποτυπώνεται η ουσία της διαδρομής της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την υπό επισκόπηση περίοδο. Το πιο σημαντικό, ιχνηλατούνται η βασική αιτία της κατάρρευσης του δικοινοτικού κράτους κατά τις διακοινοτικές συγκρούσεις (1963-1964) και το άνοιγμα της αυλαίας στην παρατεταμένη κυπριακή κρίση που θα οδηγήσει στο 1974.

Ο συγγραφέας, έχοντας ζήσει ως ενεργός πολίτης τα γεγονότα της περιόδου, καταθέτει μια αξιόπιστη ιστορική μαρτυρία για τον τρόπο που βίωσε τα γεγονότα καθώς και την εσωτερική προσωπική δοκιμασία του ενωτικού αγωνιστή, ως φοιτητή στην Αθήνα κατά τα χρόνια του ένοπλου αντιαποικιακού αγώνα, καθώς και τη διαδικασία ωρίμανσης μέσα από τη ζωντανή επαφή και αφομοίωση της πολιτικής πραγματικότητας. Στη διάρκεια αυτής της ταραγμένης περιόδου, ο Τάκης Χατζηδημητρίου έχει την εντιμότητα και το θάρρος να αναθεωρεί τη στάση του απέναντι σε πρόσωπα και πράγματα μέσα από μια επώδυνη εσωτερική διαδικασία που τον οδηγεί στην κριτική θέαση των γεγονότων.

Αποτελεί όμως ταυτόχρονα αυτό το βιβλίο προϊόν ευρύτατης και εις βάθος έρευνας των πηγών, προσφέροντας έτσι στον αναγνώστη μια σφαιρική θέαση των ιστορικών εξελίξεων. Από τη μια ο δρων πολίτης, φορέας νέων ιδεών, που ωθείται σε πολύπλευρη δράση από τη δημιουργική πνοή για ένα νέο ξεκίνημα που δένει την πολιτική με τον πολιτισμό στο όραμα μιας νέας ελεύθερης πορείας. Από την άλλη, η ώριμη κριτική θεώρηση μέσα από τη βαθιά γνώση που προσφέρει η ιστορική έρευνα. Παράλληλα, η χρονική απόσταση και η σοφία της γνώσης τον απελευθερώνουν από συναισθηματικές δεσμεύσεις με το παρελθόν και διευρύνουν το οπτικό του πεδίο καθιστώντας το κείμενό του ιστορικό ντοκουμέντο.

Μια ζωή γκρεμίζουμε μύθους. Μύθους κληρονομημένους από την παράδοση όταν βλέπουμε να έχουν ξεπεραστεί από τη ζωή, μύθους που, με τον ενθουσιασμό της νιότης, μοιραστήκαμε με τους ανθρώπους της γενιάς μας. Μια ζωή γκρεμίζουμε είδωλα. Είδωλα ηρωικών αγωνιστών που, έχοντας επιζήσει του αγώνα, βλέπεις να ξεπέφτουν στο κυνήγι της δόξας και της πληρωμής. Είδωλα ηγετών που η αγκύλωσή τους σε έναν ετεροχρονισμένο και χαμένο πια αλυτρωτισμό θολώνει την όρασή τους και τους εμποδίζει να συγχρονίσουν τον βηματισμό τους με την κίνηση της ιστορίας. Διαβάζοντας το νέο βιβλίο του Τάκη Χατζηδημητρίου, γινόμαστε μάρτυρες της πορείας αυτογνωσίας του ιδίου αλλά, σε μια παράλληλη διαδικασία, και της δικής μας ιστορικής αυτογνωσίας. Ο θαυμασμός του στον αρχηγό της ΕΟΚΑ δεν του θολώνει την όραση ώστε να μην σταθεί κριτικά στη μετά τον αγώνα ασύγγνωστη διαδρομή του. Ο θαυμασμός του στον ηγέτη του ενωτικού κινήματος, Εθνάρχη Μακάριο, δεν τον εμποδίζει να δει τα δημοκρατικά ελλείμματα της διακυβέρνησής του, την αγκύλωση του χαμένου αλυτρωτισμού και, ως εξ αυτής, την έλλειψη πίστης και οράματος σε σχέση με το νεόδμητο ελεύθερο κράτος του οποίου ηγείται. Παραθέτοντας συντριπτικά ιστορικά τεκμήρια, αποδομεί τον μύθο του μεγάλου φωτισμένου ηγέτη και αφήνει, μέσα από τη συρροή των γεγονότων, να διαφανεί η ασήκωτη ηγετική του ευθύνη για την τελική κατάρρευση του κοινού δικοινοτικού κράτους.