Μια φωτογραφία που απεικονίζει την ανατολή του ηλίου από τον πέμπτο όροφο της πολυκατοικίας Ασπέλια. Η φωτογραφία ανήκει στη Ρουθ Κεσισιάν και δημοσιεύθηκε στη σελίδα του Παράθυρου στο Facebook, ως μία προαγγελία για την ειδική καλοκαιρινή έκδοση, στις 19 Αυγούστου 2018.
Στίγμα, δυσαναπλήρωτο
Μια γυναίκα που έφυγε από τη ζωή πριν από λίγες μέρες και μία φυσιογνωμία που επηρέασε και άφησε το στίγμα της στην ιστορία του τόπου, και ιδιαίτερα του πολιτισμού και των τεχνών. Ένας άνθρωπος που ενδιαφερόταν, νοιαζόταν και μπορούσε να πει κανείς πως έμοιαζε σαν αυτή τη φωτογραφία, μία ανατολή ηλίου που μοίραζε το φως της με όσους επισκέπτονταν το βιβλιοπωλείο που διαχειριζόταν, το Moufflon.
Η Ρουθ Κεσισιάν, λοιπόν, μεγάλωσε σε μια οικογένεια βαθιά συνδεδεμένη με τον πολιτισμό και τη λογοτεχνία της Κύπρου, καθώς ο πατέρας της ήταν εκδότης και ιδρυτής του βιβλιοπωλείου Moufflon, το οποίο άνοιξε το 1967.
Μετά από μια περίοδο διαμονής στη Σκωτία, επέστρεψε στην Κύπρο το 1995, όποτε και ανέλαβε πλήρως τη λειτουργία του βιβλιοπωλείου, συνεχίζοντας το όραμα του πατέρα της, διατηρώντας έναν χώρο πολιτισμού και γνώσης που συνδέθηκε στενά με την τοπική και διεθνή κοινότητα.
Λίγο καιρό μετά που ανέλαβε, έως το 2020, η ίδια επιμελήθηκε σειρά εκθέσεων καλλιτεχνικού βιβλίου (Artist's Book Exhibitions), στις οποίες συμμετείχαν καλλιτέχνες από την Κύπρο και το εξωτερικό. Ήταν η πρώτη που ανέδειξε αυτό το καλλιτεχνικό είδος στην Κύπρο, καθώς ο ετήσιος θεσμός Εκθέσεων Βιβλίων Τέχνης ήταν μία δίοδος όπου έγιναν ουσιαστικές συνέργειες μεταξύ ανθρώπων του πολιτισμού, όπως με τον επί χρόνια συνεργάτη και φίλο/σύμμαχό της, Χορστ Βάγιερσταλ και σημαντικών πολιτισμικών ιδρυμάτων [π.χ. Ινστιτούτο Γκαίτε Κύπρου], σύμφωνα με το αποχαιρετιστήριο μήνυμα της Σχολής Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΤΕΠΑΚ. Τα παραπάνω, όμως, είναι μόνο μία γενική εικόνα του έργου της.
Ανιδιοτέλεια: Μηνύματα για τη Ρουθ
Οι άνθρωποι του πολιτισμού, επισκέπτες και φίλοι του βιβλιοπωλείου Moufflon έχουν, φυσικά, να μοιραστούν πολύ περισσότερα για τη Ρουθ. Με την είδηση του θανάτου της, ορισμένοι μοιράστηκαν μερικά λόγια που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο, τον χαρακτήρα αλλά και την αγάπη της για τον τόπο, την Κύπρο, τους καλλιτέχνες και, φυσικά, το βιβλίο. Ένα από τα μηνύματα που ξεχωρίσαμε ήταν αυτό της Κατερίνας Τούμπουρου η οποία έγραψε:
Την πρωτογνώρισα το 2000, όταν πήγα για να παραλάβω βιβλία για κριτική για την εφημερίδα. Ήμουν 22 χρονών και τόσο ενθουσιασμένη που θα γνώριζα προσωπικά μια ιδιοκτήτρια βιβλιοπωλείου.
«Εκείνη δεν ήταν τόσο ενθουσιασμένη όσο εγώ· είχε αφήσει τη ζωή της στο Εδιμβούργο (και μια περίοδο στην Ινδία) για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση και, παρόλο που λάτρευε τα βιβλία και αγαπούσε την Κύπρο, η «ιδιοκτήτρια επιχείρησης» ήταν ο τελευταίος τίτλος που θα ήθελε να έχει.
Κι όμως, αν υπήρχε έστω και ένα φυλλάδιο γραμμένο στα Εσπεράντο για την Κύπρο, η Ρουθ το ήξερε. Είχε πρώτο αντίτυπο, θα σε σύστηνε στον συγγραφέα και θα τύλιγε ένα αντίγραφο για να το στείλει με το ταχυδρομείο, σε κάποιον άλλον ακαδημαϊκό στην άλλη άκρη του κόσμου, ώστε να προχωρήσει κι εκείνος τη δική του δουλειά.
Σε κάθε τοποθεσία του βιβλιοπωλείου της, υπήρχε πάντα μια γωνιά αφιερωμένη σε εκθέσεις με καλλιτεχνικά βιβλία· η αγάπη της για το εκδομένο αντικείμενο ήταν χειροπιαστή και μεταδοτική.
Για δέκα χρόνια, μου έδινε κρυφά αντίτυπα των τελευταίων μπεστ σέλερ, μόνο και μόνο για να μετρήσει την (συχνά απορημένη) αντίδρασή μου και να διαβάσει την κριτική μου στη δική της, ξεχωριστή γωνιά της κυριακάτικης έκδοσης. Όσο πιο καυστική ήμουν απέναντι στους γλυκανάλατους ποπουλίστες, τόσο πιο πλατύ ήταν το χαμόγελό της και τόσο πιο χαρούμενο το γελάκι της».
Η ερευνήτρια, ακαδημαϊκός και ποιήτρια, δρ Μαριλένα Ζακχαίος στο δικό της αποχαιρετιστήριο μήνυμα, μοιράζεται πως:
«Η Ρουθ ήταν ένα 'δάσος γνώσης'. Ήξερε σχεδόν τα πάντα για εκδόσεις που σχετίζονταν με την Κύπρο. Το απίστευτο βιβλιοπωλείο Moufflon και οι αναγνωστικές της προτάσεις με προστάτευσαν στα χρόνια του μεταπτυχιακού και του διδακτορικού μου. Η αδιάκοπη καλοσύνη της, η στήριξή της και το ενδιαφέρον της για τη δημιουργική και ακαδημαϊκή μου δουλειά με κράτησαν και με έκαναν να νιώσω ότι με βλέπουν. Μιλούσε απαλά, σαν το θρόισμα των φύλλων των δέντρων».
Ανάμεσα στα μηνύματα που βρήκαμε ήταν και από σελίδες ή άλλους ιδιοκτήτες βιβλιοπωλείων. Το Έρμα, σε ανάρτησή του, αναφέρει πως «η Ρουθ συνδέθηκε από νωρίς με το βιβλίο της Κύπρου και όχι μόνο, γνωρίζοντας στο κοινό και σε όλους μας, νέες, παλιές και εξαντλημένες εκδόσεις για τον τόπο και την περιοχή. Θα τη θυμόμαστε με χαμόγελο, πότε στο Moufflon, με τις εκθέσεις και τις βιβλιοθήκες του και πότε στο Έρμα, όπου συχνά αναζητούσε παλιούς φίλους και βιβλία στα ελληνικά».
Το Moufflon, βέβαια, παραμένει ενεργό και μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς για ερευνητές, βιβλιόφιλους και ταξιδιώτες που αναζητούν εξειδικευμένες και ποιοτικές εκδόσεις για την Κύπρο. Εκεί είναι ο χώρος που ίσως θα βρει κανείς μας, από εδώ και πέρα, ένα κομμάτι από την αγάπη και την ψυχή που παρέδωσε η Ρουθ.
Αγαπημένη μας Ρουθ, καλό ταξίδι στο φως.
