Το TikTok βρέθηκε στο επίκεντρο ενός πολέμου ισχύος που ξεπερνά τα όρια της τεχνολογίας. Η κινεζική εφαρμογή με τα δισεκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως έγινε σύμβολο της γεωπολιτικής σύγκρουσης ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Εδώ και χρόνια οι Αμερικανοί πολιτικοί, είτε Ρεπουμπλικάνοι είτε Δημοκρατικοί, παρουσιάζουν το TikTok ως απειλή για την εθνική ασφάλεια. Ο φόβος είναι διπλός. Από τη μία ότι τα δεδομένα των Αμερικανών χρηστών μπορεί να καταλήξουν στο Πεκίνο και από την άλλη ότι ο αλγόριθμος της πλατφόρμας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προπαγάνδα. Ο φόβος μεταφράστηκε σε νόμο: η εταιρεία-μητέρα ByteDance έπρεπε να πουλήσει τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία της ή η εφαρμογή να κλείσει στις ΗΠΑ.
Το σκηνικό είχε στηθεί από την πρώτη προεδρία Τραμπ, όταν ο Πρόεδρος επιχείρησε να επιβάλει απαγόρευση. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ακολούθησε την ίδια γραμμή με τον νόμο του 2024 που υποχρέωνε σε πώληση. Για λίγες ώρες το TikTok έσβησε από τα αμερικανικά κινητά, ώσπου η νέα κυβέρνηση Τραμπ πάγωσε την απαγόρευση. Ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχθηκε ότι χρωστάει πολλά στην εφαρμογή για την απήχηση που είχε στην προεκλογική του εκστρατεία.
Έτσι φτάσαμε στη Μαδρίτη, την περασμένη εβδομάδα, όπου Αμερικανοί και Κινέζοι διαπραγματευτές κατέληξαν σε ένα πλαίσιο συμφωνίας. Η λύση που βρέθηκε δεν είναι διαφορετική από τις προηγούμενες απόπειρες. Προβλέπει τη δημιουργία μιας νέας εταιρείας με έδρα τις ΗΠΑ, που θα διαχειρίζεται την εφαρμογή εντός της χώρας. Το 80% θα περάσει σε αμερικανικά χέρια, το υπόλοιπο θα μείνει στην ByteDance, αλλά χωρίς δικαίωμα να ξεπεράσει το όριο του 20%. Η νέα εταιρεία θα ελέγχεται από διοικητικό συμβούλιο αμερικανικής πλειοψηφίας, στο οποίο μάλιστα θα έχει θέση και εκπρόσωπος της κυβέρνησης.
Ποιοι βάζουν τα χρήματα; Στη λίστα εμφανίζονται ηχηρά ονόματα: η Oracle του Λάρι Έλισον, το private equityfund Silver Lake και το venture capital Andreessen Horowitz. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Oracle μπαίνει στο κάδρο. Ήδη από το 2020 είχε αναλάβει να φιλοξενεί τα δεδομένα Αμερικανών χρηστών του TikTok και είχε φτάσει μια ανάσα από το να το αγοράσει. Ο Έλισον, υποστηρικτής του Τραμπ, βλέπει εδώ μια ευκαιρία που συνδυάζει τεχνολογία, δεδομένα και πολιτική ισχύ. Αν ολοκληρωθεί η συμφωνία, η οικογένεια Έλισον θα ελέγχει όχι μόνο υποδομές cloud και δεδομένα, αλλά και μία από τις πιο ισχυρές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο.
Στο τραπέζι βρίσκονται κι άλλοι. Ο Μάικλ Ντελ, ιδρυτής, CEO και πρόεδρος της Dell Technologies, οι Μέρντοχ -Ρούπερτ και Λάκλαν-, ακόμη και παλιοί γνώριμοι της Wall Street όπως ο Στίβεν Μνούτσιν, πρώην υπουργός Οικονομικών και επενδυτής ή ο Μπόμπι Κότικ, μεγιστάνας του χώρου των βιντεοπαιχνιδιών. Ο Τραμπ δεν κρύβει ότι βλέπει το νέο σχήμα ως λέσχη δισεκατομμυριούχων φίλων του. Σε συνέντευξή του στο Fox News μίλησε ανοιχτά για τη συμμετοχή του Έλισον, του Ντελ και των Μέρντοχ. Η εμπλοκή τους δεν είναι μόνο οικονομική, εξασφαλίζει ότι το TikTok θα περάσει σε ένα δίκτυο επιχειρηματιών φιλικά διακείμενων προς τον ίδιο και την ατζέντα του.
Το ερώτημα είναι τι γίνεται με τον αλγόριθμο. Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο αμερικανικό TikTok θα χρησιμοποιεί τμήμα του κινεζικού αλγορίθμου, αλλά θα εκπαιδεύεται με αμερικανικά δεδομένα. Για το Πεκίνο, αυτό συνιστά κόκκινη γραμμή, θα κρατήσει τον «εγκέφαλο» της εφαρμογής και θα παραχωρήσει μόνο το σώμα της. Αντίθετα, για την Ουάσινγκτον η λύση μοιάζει συμβιβαστική, οι Αμερικανοί παίρνουν τον έλεγχο της επιχείρησης και των δεδομένων, οι Κινέζοι διατηρούν το τεχνολογικό προβάδισμα. Αλλά αυτή η λεπτομέρεια περνά σε δεύτερη μοίρα μπροστά στο πολιτικό αφήγημα, ο Τραμπ «έσωσε» το TikTok και το παρέδωσε σε αμερικανικά χέρια. Γιατί το TikTok δεν είναι απλώς εφαρμογή ψυχαγωγίας, είναι εργαλείο επιρροής πάνω σε εκατοντάδες εκατομμύρια νέους. Το ποιος το ελέγχει καθορίζει και το ποιος διαμορφώνει τάσεις, πολιτικά μηνύματα, ακόμα και εκλογικές συμπεριφορές.
Η συμφωνία αποτέλεσε όρο για να κλείσει μια πολυπόθητη τηλεφωνική επικοινωνία του Σι Τζινπίνγκ με τον Τραμπ, που με τη σειρά της ανοίγει τον δρόμο για μια νέα συνάντηση κορυφής. Η τύχη μιας πλατφόρμας, δηλαδή, συνδέεται με το ευρύτερο γεωπολιτικό παζάρι: δασμοί, Ταϊβάν, εμπόριο και στρατηγικές ισορροπίες.
