Λίγο πριν την παρουσίαση των νέων του έργων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 11 Νοεμβρίου, ο Παναγιώτης Τέτσης μίλησε στην Νατάσσα Δομνάκη για την Ελλάδα και την τέχνη.

«Αν ο καλλιτέχνης δεν καθίσει στο εργαστήρι του, έστω και χωρίς όρεξη, δεν υπάρχει περίπτωση επιφοίτησης», τονίζει ο ακαδημαϊκός και δάσκαλος Παναγιώτης Τέτσης, καθώς μας υποδέχεται στο δικό του εργαστήρι, στην οδό Ξενοκράτους.

Συναντήσαμε τον ζωγράφο λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσής του στο Μέγαρο Μουσικής, όπου από τις 11 του μηνός, φιλοξενούνται 18 καινούργια έργα του πλαισιωμένα από παλαιότερους, λιγότερο γνωστούς πίνακές του που προέρχονται από συλλέκτες και την Εθνική Πινακοθήκη.

Κομψός και ακούραστος παρά τα 86 του χρόνια, παθιασμένος πάντα με τη μεγάλη του αγάπη, τη ζωγραφική, πειραματίζεται στην τέχνη του και προβληματίζεται για τη σημερινή κατάσταση: «Με ρωτάτε λοιπόν τι σκέφτομαι για όσα διαδραματίζονται στην χώρα. Πολύ απλά, έχω χάσει τον μπούσουλα. Για τα οικονομικά, όσα λέγονται είναι τρελά. Δεν μπορείς να συλλάβεις τι εννοούν».

Η διερευνητική ματιά του Υδραίου Παναγιώτη Τέτση και η οπτική του, πάντα σταθερή στην ζωγραφική του βλέμματος, με εικόνες βιωμένες, οικείες, συνδεδεμένες με τη ζωή του είναι ακόμα πιο πολύτιμες σε μια εποχή αστάθειας και κατακερματισμού.

Το ατελιέ του είναι σε μια αυλή, γεμάτη γαζίες, εσπεριδοειδή και μια τεράστια κληματαριά που απλώνεται από την απέναντι μικρή, προπολεμική πολυκατοικία. «Τότε δεν έχτιζαν ως το παραμικρό εκατοστό, αλλά άφηναν χώρο για περιβόλι», σχολιάζει ο ζωγράφος. Προτιμά να εκφράζεται συγκεκριμένα και αντιπαθεί «τις ψευτοφιλοσοφίες». Είναι προσγειωμένος και προτιμά να μιλά γι΄αυτά που ξέρει, γι’ αυτά που μπορεί. Δεν του αρέσουν οι συμβολισμοί.



Έργα από τη νέα του ζωγραφική δουλειά με τίτλο «Η ζωγραφική του σήμερα» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών:







Σ’ έναν τοίχο του εργαστηρίου του ακουμπά μια γιγάντια ζωγραφική γυναικεία φιγούρα. «Με έχουν καθιερώσει ως τοπιογράφο. Λάθος. Ου μόνον. 'Εχω κάνει δεκάδες ανθρώπινες φιγούρες και πορτρέτα φίλων».

Από την άλλη πλευρά του μικροσκοπικού ατελιέ, κάθε Παρασκευή γίνεται η λαϊκή Αγορά της Ξενοκράτους, γεμάτη ενέργεια σαν πανηγύρι, ένα δρώμενο που έχει υμνήσει ο ζωγράφος, στην ομότιτλη μνημειακή του ζωφόρο 58 μέτρων, με τις χρωματιστές φιγούρες. Είχε ολοκληρώσει το γιγάντιο έργο σε τέσσερα χρόνια (1979-1983).

Πώς σχολιάζει την συνεχώς αυξανόμενη εγκατάλειψη του Κολωνακίου; «Ξέρετε το Κολωνάκι ήταν μια περιοχή ψευτιάς. Όχι εδώ στην Ξενοκράτους που είναι γειτονιά, ευτυχώς. Αλλά παρακάτω με τα μαγαζιά ήταν μια περιοχή ψευτιάς. Στο τέλος της εβδομάδας, συγκεντρωνόταν το πανελλήνιο στο Κολωνάκι. Για να δουν τι;»

Η ελληνική ζωγραφική

Από το παρόν της Αθήνας, η κουβέντα με τον Παναγιώτη Τέτση πηγαίνει στην ελληνική ζωγραφική. Το παρελθόν και το παρόν της. Γιατί η ελληνική ζωγραφική δεν μπήκε συγκροτημένα στον χάρτη της ευρωπαϊκής ζωγραφικής, παρά μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις.

«Η Ελλάδα ποτέ δεν υπήρξε τόπος γέννησης ιδεών για τη νέα τέχνη», σχολιάζει. «Θαυμάζω πώς μέσα σε λίγες δεκαετίες απ΄το τσαρούχι βγήκαν σπουδαίοι Ελληνες καλλιτέχνες. Ο Λύτρας, ο Γύζης, και άλλοι. Φυσικά τέτοιοι ζωγράφοι υπάρχουν σε όλες τις χώρες και δεν εννοώ μόνο την Αγγλία και τη Γαλλία αλλά και στις Βαλκανικές. Έχω δει τόσους Λύτρες και Γύζηδες, τόσους άξιους. Λοιπόν, δεν μπορούσαμε να εντυπωσιάσουμε τους Ευρωπαίους μ’ αυτούς. Όμως για μας, στην Ελλάδα, αποτελούν αναμφίβολα μεγάλα κεφάλαια».

Και η σημερινή ελληνική εικαστική δημιουργία βρίσκεται σε ευημερία;

«Σέβομαι πάντα την νέα δημιουργία αλλά δυσκολεύομαι να απαντήσω γιατί τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχουν νέες αντιλήψεις γύρω από την τέχνη. Κι όταν πέφτουν πάρα πολλές νέες ιδέες σε βαθμό που μοιάζουν λιγάκι με τις προηγούμενες, τότε οι παλαιότεροι αρχίζουμε να αμφιβάλουμε για το πόσο νέες είναι αυτές οι ιδέες. Κι αυτό δεν είναι φαινόμενο μόνο ελληνικό. Ως γνωστό στον τόπο μας φτάνει η ηχώ από το εξωτερικό».

Παραγγελίες, πορτρέτα «του καλού κόσμου» και πολιτικών: «Οι παραγγελίες ήταν πάντα δίκοπο μαχαίρι για τους καλλιτέχνες. Φυσικά ο καλλιτέχνης έχει δικαίωμα να ζήσει όπως κάθε άνθρωπος με μια σχετική άνεση. Τώρα τελευταία νομίζω ότι κάποιοι παραείχαν άνεση και μοιραία έκαναν υποχωρήσεις στους «τεχνοπατέρες» γιατί Μαικήνες με την έννοια των φλωρεντινών, εννοείται ότι δεν υπάρχουν. Εγώ δεν έκανα παραγγελίες εκτός από τρία πορτρέτα. Του Κυριακόπουλου, πρώην διοικητή της Εθνικής Τράπεζας που πόζαρε ο ίδιος, του Αντώνη Μπενάκη για την έκθεση πριν δύο χρόνια στο Μπενάκη. Επίσης χωρίς αμοιβή, έκανα το πορτρέτο του Καραμανλή, για το Ίδρυμα που φέρει το όνομά του. Ένα όρθιο κι ένα καθιστό. Όμως με μοντέλο. Και στις δύο περιπτώσεις ήρθε κάποιος φίλος και πόζαρε και φυσικά το κεφάλι ήταν τόσο γνωστό, που το ζωγράφισα από μνήμης. Αλλωστε τον είχα γνωρίσει κιόλας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήξερε πάντα να επιλέγει συνεργάτες που εκτιμούσε και άκουγε τις συμβουλές τους. Όπως για παράδειγμα όταν ο Καραμανλής έκανε το έργο στον Λουμπαρδιάρη, ο σύμβουλός του στην πολεοδομία, Προκόπης Βασιλειάδης του υπέδειξε τον Δημήτρη Πικιώνη. Κι ο Καραμανλής τον άκουσε».

Με την τελευταία δουλειά του, την «Ζωγραφική του σήμερα» στο Μέγαρο Μουσικής, ο Παναγιώτης Τέτσης, δηλώνει ένα ακόμα μεγάλο βήμα του στη μόνιμη και διαρκώς μεταβαλλόμενη σχέση του με το τοπίο και τη φύση.

Πρόκειται για 18 παραλλαγές ενός δένδρου, που παραπέμπει σε πεύκο. Έργα μονόχρωμα σχεδόν μαύρα, για τα οποία ο κολορίστας ζωγράφος ομολογεί: «Όπως συμβαίνει με μια ασπρόμαυρη ταινία του παλαιού κινηματογράφου, το ασπρόμαυρο μας δίνει μια προέκταση. Στο ασπρόμαυρο φανταζόμαστε χρώματα που δεν τα βλέπουμε. Ενώ το χρωματιστό σε περιορίζει. Ένιωσα μια μεγάλη επιθυμία ελευθερίας να ζωγραφίσω τον πεύκο, την ωραία του σκιά, τα φουντωτά του κλαριά, την ανάμνηση της μοσχοβολιάς από τις πευκοβελόνες του. Όπως είδα το δένδρο σε μια αυλή στην Σίφνο κι όπως θυμάμαι τον πεύκο σ’ ένα περιβόλι στην Υδρα, από τότε που άνοιξα τα μάτια μου».

ΤΗΣ ΝΑΤΑΣΣΑΣ ΔΟΜΝΑΚΗ, ΑΠΕ-ΜΠΕ

+ Η έκθεση του Παναγιώτη Τέτση εγκαινιάζεται στις 11 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2012.