Την είσοδο κυκλικού Χαλκολιθικού κτίσματος που διατηρεί άθικτα τα ευρήματα στο δάπεδό του έφεραν στο φως οι ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στη θέση Μακούντα-Βούλες της επαρχίας Πάφου, βορειοανατολικά της Πόλης Χρυσοχούς.

Τη λήξη των ερευνών για το 2019, που πραγματοποιήθηκαν από την 1η Ιουνίου μέχρι τις 4 Ιουλίου 2019, ανακοίνωσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων.

Οι έρευνες σε αυτή τη θέση πραγματοποιούνται υπό τη διεύθυνση της Δρος Kathryn Grossman (North Carolina State University) σε συνεργασία με τους Δρ Tate Paulette (North Carolina State University), Δρ Lisa Graham (University of Edinburgh) και Δρ Andrew McCarthy (University of Edinburgh) στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Makounta-Voules Archaeological Project (MVAP)’. Στις έρευνες του 2019 συμμετείχαν και φοιτητές από διάφορες χώρες.

Η έρευνα πεδίου που διενεργήθηκε το 2017 και περιλάμβανε συλλογή επιφανειακού υλικού και γεωφυσική έρευνα υπέδειξε ότι στη θέση αυτή υπάρχει εκτεταμένος οικισμός που χρονολογείται από την Ύστερη Χαλκολιθική μέχρι τη Μέση Εποχή του Χαλκού. Το 2018 πραγματοποιήθηκαν δοκιμαστικές ανασκαφές για να επαληθευθούν τα αποτελέσματα των επιφανειακών ερευνών και για να εντοπιστούν για μελλοντική ανασκαφή τα σημεία όπου διατηρούνται τα περισσότερα κατάλοιπα. Οι ανασκαφές του 2018 είχαν αποκαλύψει δύο κυκλικές οικίες αλλά και κάποια λίθινα κατάλοιπα αινιγματικού χαρακτήρα όπως και μια μεγάλη εστία.

Το 2019 οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε δύο σημεία: στην Περιοχή Α, εντός περιβολιού με πυκνοφυτεμένα εσπεριδοειδή και στην Περιοχή C, εντός χωραφιού ακαλλιέργητου με αραιά φυτεμένες χαρουπιές. Οι ανασκαφές στην Περιοχή Α συνέχισαν την αποκάλυψη κυκλικού Χαλκολιθικού κτίσματος που διατηρεί άθικτα τα ευρήματα στο δάπεδό του. Στο εξωτερικό της οικίας, στα ανατολικά, συνεχίστηκε η διερεύνηση μιας μεγάλης τάφρου οριοθετημένης με όστρακα κεραμικής, η οποία είχε ξαναγεμιστεί με πέτρες και επιχριστεί. Στην Περιοχή Α συνεχίστηκαν οι ανασκαφές στην εστία η οποία είχε αποκαλυφθεί το 2018. Το στοιχείο αυτό αποτελείται από καμένα τμήματα πήλινης κατασκευής η οποία είχε καταρρεύσει ενώ από κάτω της εντοπίστηκε σημείο πρόσβασης οριοθετημένο με πέτρες. Κάτω από αυτό βρέθηκε βαθύς λάκκος γεμάτος με στάχτη και στο βάθος του κομμάτια από πλίνθους. Η εγκατάσταση αυτή πιθανόν να σχετίζεται με μεταλλουργικές δραστηριότητες, παρόλο που αυτό μόνο με περαιτέρω έρευνες μπορεί να επιβεβαιωθεί.

Τμήμα πήλινου ειδωλίου από τη θέση Μακούντα-Βούλες.

Στην Περιοχή C, συνεχίστηκε η αποκάλυψη Χαλκολιθικού κυκλικού κτίσματος θεμελιωμένου σε βαθιά λάξευση στο φυσικό βράχο. Οι φετινές έρευνες αποκάλυψαν την είσοδο του κτιρίου με ίχνη της κόγχης της πόρτας. Στο εσωτερικό του κτίσματος βρέθηκε σε αποσπασματική κατάσταση μια επιχρισμένη πλατφόρμα (πιθανόν εστία), μαζί με θρυμματισμένα αγγεία στο δάπεδο και αριθμό αποθετών (λάκκων) λαξευμένων στο φυσικό βράχο. Στον εξωτερικό τοίχο του κτίσματος βρέθηκε τοποθετημένο ένα περίαπτο από σερπεντινίτη. Στα βορειοδυτικά του κτίσματος οι ανασκαφές αποκάλυψαν αριθμό αποθετών λαξευμένων στο φυσικό βράχο, ένας εκ των οποίων περιείχε ένα περίαπτο από πικρόλιθο.

Το ‘Makounta-Voules Archaeological Project’ περιλαμβάνει μια από τις πρώτες μεγάλης κλίμακας προϊστορικές ανασκαφές στην περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς. Οι ανασκαφές αυτές παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την ελάχιστα γνωστή αυτή περίοδο στην περιοχή αυτή. Μέσα από τις ανασκαφές στις θέσεις Μακούντα-Βούλες και Μακούντα-Μερσινούδια, το ‘Makounta-Voules Archaeological Project’ έχει στόχο να διερευνήσει τις πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις του φαγητού και των τεχνών/τεχνολογιών κατά τη Χαλκολιθική περίοδο και κατ’ επέκταση των ευρύτερων γεωπολιτικών συνθηκών που επικρατούσαν στο νησί κατά την Προϊστορική περίοδο. Οι φετινές έρευνες έχουν διευρύνει τις γνώσεις μας για την ιστορία του οικισμού αυτού και έχουν θέσει νέα ερωτήματα τα οποία αναμένεται να απαντηθούν με τις μελλοντικές έρευνες.