Στην έκθεση Arte-facts στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Point, η Θεοπίστη Στυλιανού Λάμπερτ εξετάζει τη σχέση των Κυπρίων με την αρχαιότητα και τα αντικείμενα γενικότερα μέσα από ένα συνδυασμό φωτογραφίας, αρχειακού υλικού και εκτυπώσεων. Εστιάζοντας στο άγαλμα της Αφροδίτης των Σόλων είτε στο πρωτότυπο ή αντίγραφο, εξερευνά την αθέατη πλευρά της αρχαιολογίας όταν “η Αφροδίτη έρχεται αντιμέτωπη με τα αντίγραφά της, στέκεται με την πλάτη στην κάμερα, βλέπει στο δρόμο και εμφανίζεται ανάμεσα σε ένα σωρό ερείπια δίπλα στους ανθρώπους που την έφεραν στο φως.” *

Ξεκίνησε την έρευνά της σκαλίζοντας τα φωτογραφικά αρχεία του μουσείου Medelhavs στη Στοκχόλμη, του Τμήματος Αρχαιοτήτων, του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τράπεζας Κύπρου και του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών ψάχνοντας φωτογραφίες Κυπρίων δίπλα από αρχαιότητες, όπως επίσης και φωτογραφίες της φωτογραφικής πράξης της καταγραφής ανασκαφών. «Οι περισσότερες φωτογραφίες που βρήκα ήταν από τοποθεσίες, ανασκαφές και αντικείμενα. Οι ντόπιοι από τα κοντινά χωριά που εργάζονταν στις ανασκαφές σπάνια εμφανίζονται στις επίσημες αρχαιολογικές αφηγήσεις». Μία επιλογή από το μικρό αρχειακό υλικό με χωρικούς δίπλα από κίονες και αρχαίες μορφές βρίσκεται στο πρώτο μέρος της έκθεσης στο ισόγειο του Point μαζί με μια σειρά από εκτυπώσεις σε χαρτί Riso που απεικονίζουν φωτογράφους ανασκαφών σε δράση, πάνω σε σκάλες με την φωτογραφική μηχανή στο χέρι να αιωρούνται σε λευκό φόντο εκτός όποιου εννοιολογικού πλαισίου. «Ίσως συμβολίζοντας την εμφάνιση των ευρημάτων στο φως, μέσα από το σκοτάδι» όπως σχολιάζει ο επιμελητής Ηρακλής Παπαϊωάννου στην έκδοση που συνοδεύει την έκθεση.

Στον ίδιο χώρο βρίσκονται δύο φωτογραφίες της Αφροδίτης των Σόλων, μια από το πρωτότυπο άγαλμα στο Κυπριακό Μουσείο και μια από αντίγραφο σε ένα γκαράζ στη Λεμεσό. «Εστίασα πάνω στο ένα συγκεκριμένο άγαλμα, γιατί είναι ένα άγαλμα που αντιπροσωπεύει την Κύπρο. Υπήρξε σύμβολο του ΚΟΤ, ήταν πάνω στο χαρτονόμισμα της λίρας, στο Κυπριακό διαβατήριο και του οποίου αντίγραφα βλέπουμε συχνά να διακοσμούν κήπους, σπίτια, λόμπι ξενοδοχείων, εστιατορίων και άλλους χώρους. Είναι ένα αρκετά δυνατό κυπριακό σύμβολο, κάτι που βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. Θυμίζει κάτι ελληνικό αλλά η ακριβής προέλευσή του όπως και ο κατασκευαστής είναι άγνωστα. Χρονολογείται γύρω στον 1ο αιώνα π.Χ. και είχε βρεθεί από ένα γεωργό το 1902 καθώς όργωνε το χωράφι του και το έδωσε στο Τμήμα Αρχαιοτήτων. Θα μπορούσε και αυτό να ήταν αντίγραφο άλλου αγάλματος το οποίο διακοσμούσε πάλι σπίτια.»



Το πρώτο καλούπι

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 η -τότε απόφοιτη Λυκείου- Θεοπίστη ανταποκρίθηκε σε μια αγγελία που ζητούσε άτομα να ζωγραφίζουν αγάλματα. Σε ένα γύρισμα της τύχης, σχεδόν τριάντα χρόνια μετά μίλησε ξανά στον αποδέκτη εκείνου του τηλεφωνήματα, τον κ. Ανδρέα, όταν η ίδια έψαχνε ανθρώπους που κατασκευάζουν αντίγραφα της Αφροδίτης στην Κύπρο. Στο δρόμο Λευκωσίας-Αστρομερίτη, ο κ. Ανδρέας διατηρεί επιχείρηση κατασκευής αντίγραφων αγαλμάτων τα τελευταία σαράντα χρόνια. «Είμασταν καθ’ οδόν για Λάρνακα με την χαρτωμένη μου για να φάμε ψάρι. Είχα πάνω μου 10 λίρες, το ψάρι ήταν 8 λίρες, στον δρόμο πήρε το μάτι μου ένα άγαλμα της Αφροδίτης και ενθουσιάστηκα όταν το είδα! Το ερωτεύτηκα! Μου άρεσε τόσο πολύ που σταμάτησα να ρωτήσω την τιμή. Μου είπαν 8 λίρες. Γυρίζω προς την χαρτωμένη και μου λέει «Αν σου άρεσε τόσο πολύ αγόρασέ το και είμαστε μαθημένοι των σάντουιτς». Την έβαλα στο κατάστημα χαλιών που δούλευα τότε. Οι πελάτες το έβλεπαν και με ρωτούσαν, "κύριε Αντρέα δεν μας πουλάς την Αφροδίτη;" Ήταν τόση η ζήτηση που σκέφτηκα γιατί να μην κάνω ένα καλούπι; Έτσι ξεκίνησε η επιχείρηση με τα αγάλματα, τα περισσότερα τα κατασκευάζω με γύψο, αλλά και με αλάβαστρο ή είδη τσιμέντου ανάλογα με το τι ζητά ο πελάτης.»







Η Αφροδίτη της διπλανής πόρτας