Τα μνημεία του πλανήτη απέναντι στην κλιματική αλλαγή
Αγώνας δρόμου διεθνώς για την αντιμετώπιση του ταχύτερα αναπτυσσόμενου φαινομένου που απειλεί τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο τον κόσμο.
Βρέχει καταρρακτωδώς και πέφτουν αρχαία τείχη, ισχυροί άνεμοι διαβρώνουν κατάλοιπα σπιτιών χιλιετιών, ενώ οι πυρκαγιές απειλούν πολλούς αρχαιολογικούς χώρους ανά την υφήλιο. Και ακόμα δεν άρχισαν τα άγρια φαινόμενα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως αν δεν καταφέρουμε να αντιστρέψουμε την κλιματική αλλαγή, θα ζήσουμε πολλούς εφιάλτες.
Δεν είναι μόνο οι φτωχότερες χώρες που αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα λόγω φαινομένων της κλιματικής αλλαγής. Ακόμα και αναπτυσσόμενες ή πλουσιότερες θα ζήσουν μεγάλες απώλειες. Η Ελλάδα, παρότι προστατεύει τα μνημεία της με κάθε τρόπο, κινδυνεύει να δει στο απώτερο μέλλον τη Δήλο να γίνεται και πάλι «άδηλος», να εξαφανίζεται δηλαδή κάτω από τα νερά του Αιγαίου και τη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου να την καταπίνουν τα κύματα. Μπροστά σε ενδεχόμενα τέτοιου καταστροφικού μεγέθους, σωπαίνει κανείς. Και το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να εύχεται και να δρα, έτσι ώστε να μην συμβούν.
Διεθνείς Οργανισμοί, όπως η UNESCO και το World Monuments Fund, έχουν ιδρύσει παρατηρητήρια προσπαθώντας να δράσουν προληπτικά. Δεν αρκούν όμως μονάχα οι επισημάνσεις και οι συμβουλές. Πρέπει να δράσουν και οι τοπικές κυβερνήσεις.
Το Ιράκ είναι γνωστό ως λίκνο του πολιτισμού, καθώς τα εδάφη του φιλοξενούσαν τους αρχαιότατους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας. Μερικά από τα αρχαιότερα κτίριά του καταστρέφονται από την κλιματική αλλαγή, καθώς οι αυξανόμενες συγκεντρώσεις αλάτων καταστρέφουν τα τούβλα από λάσπη και οι συχνότερες αμμοθύελλες διαβρώνουν τα αρχαία οικοδομήματα.
Η ζημιά σε τοποθεσίες, όπως η θρυλική Βαβυλώνα, «θα αφήσει κενά στη γνώση μας για την ανθρώπινη εξέλιξη, την ανάπτυξη των πρώιμων πόλεων, τη διαχείριση των αυτοκρατοριών και τις δυναμικές αλλαγές στο πολιτικό τοπίο της ισλαμικής εποχής», εξηγεί η Augusta McMahon, καθηγήτρια μεσοποταμιακής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Cambridge.
Η Μεσοποταμία, η γη ανάμεσα στους δύο ποταμούς του σημερινού Ιράκ, είναι πλούσια σε αλάτι (mun στα σουμερικά) που υπάρχει φυσικά στο έδαφος και στα υπόγεια ύδατα. Το αλάτι στο έδαφος μπορεί να βοηθήσει τους αρχαιολόγους σε ορισμένες περιπτώσεις, καθώς βοηθά και στη συντήρηση υλικών, αλλά το ίδιο ορυκτό μπορεί επίσης να είναι καταστροφικό, όπως είδαμε.
Στη Βαβυλώνα, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco μία γυαλάδα λόγω αλάτων επικαλύπτει τούβλα λάσπης 2.600 ετών. Στον ναό της Ishtar, της σουμεριανής θεάς του έρωτα και του πολέμου, η βάση των τοίχων καταρρέει. Το αλάτι συσσωρεύεται και κρυσταλλώνει, ραγίζοντας τα τούβλα και προκαλώντας τη διάσπασή τους.
Άλλες τοποθεσίες που έχουν πληγεί είναι η Σαμάρα, η πρωτεύουσα της ισλαμικής εποχής με τον σπειροειδή μιναρέ της που διαβρώνεται από τις αμμοθύελλες και η Ουμ αλ-Ακαρίμπ με τον Λευκό Ναό, το παλάτι και το νεκροταφείο της που καταπίνονται από την έρημο.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι η κύρια ανησυχία για το Κάστρο Hurst στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς η διάβρωση έχει ήδη προκαλέσει την κατάρρευση μεγάλου μέρους του τείχους του. Χτισμένο το 1544 με εντολή του βασιλιά Ερρίκου Η’, το Κάστρο Hurst είναι ένα ιστορικό οχυρό πυροβολικού στη νότια ακτή της Αγγλίας. Αν και δεν δέχτηκε ποτέ επίθεση, το Κάστρο παρέμεινε σε στρατιωτική χρήση μέχρι και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι διαχειριστές του χώρου επισημαίνουν ότι η στάθμη της θάλασσας προβλέπεται να ανέβει έως και 5 πόδια (1,5 m) τα επόμενα 100 χρόνια, καθιστώντας την αλλαγή και την απώλεια αναπόφευκτες.
Η Πόλη των τζαμιών του Μπαγκερχάτ διατηρεί τα σωζόμενα μνημεία του Khalifatabad, μιας πόλης που χτίστηκε τον δέκατο πέμπτο αιώνα υπό τον κυβερνήτη του Khan Jahan Ali, όταν η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή ήταν το Σουλτανάτο της Βεγγάλης. Ο Khan Jahan έβαλε την πρωτεύουσά του κατά μήκος της ροής του ποταμού Bhairab, χτίζοντας τζαμιά, δεξαμενές νερού και ένα δίκτυο δρόμων και γεφυρών σε αρχιτεκτονικό στυλ που μοιάζει με το στυλ Tughlaq του Δελχί, προσαρμοσμένο στο πιο τροπικό τοπικό κλίμα.
Καθώς βρίσκονται στο Δέλτα του Γάγγη, τα μνημεία του Bagerhat έχουν επηρεαστεί εδώ και καιρό από πλημμύρες. Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, η UNESCO υποστήριξε την εφαρμογή λύσεων που περιλάμβαναν την εγκατάσταση στρώσεων ανθεκτικών στην υγρασία κοντά στη βάση των τοίχων των τζαμιών.
Σήμερα, το Μπαγκλαντές κατατάσσεται μεταξύ των χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο από την κλιματική αλλαγή τις τελευταίες δύο δεκαετίες, παρά το γεγονός ότι συνέβαλε σε ένα απλό κλάσμα των συνολικών εκπομπών άνθρακα στον κόσμο. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι συχνότεροι κυκλώνες στον Κόλπο της Βεγγάλης αποτελούν σαφή απειλή, ενώ η πληθυσμιακή αύξηση και η γεωργική επέκταση έχουν μειώσει τη ροή του νερού στο ποτάμι, αυξάνοντας την αλατότητα των υπόγειων υδάτων.
Μια άλλη τοποθεσία που αντιμετωπίζει κινδύνους είναι το Nuri στο Σουδάν, με πυραμίδες και άλλα ταφικά μνημεία, τα αρχαιότερα από τα οποία χρονολογούνται από τον όγδοο αιώνα π.Χ.. Το Nuri βρίσκεται στην κοιλάδα του Νείλου και οι υπόγειοι θάλαμοί του είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε πλημμύρες, καθώς ο υδροφόρος ορίζοντας ανεβαίνει ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή και τα κακώς σχεδιασμένα φράγματα.
Η τοποθεσία είναι έτοιμη να προσελκύσει επισκέπτες καθώς περισσότεροι ξένοι τουρίστες ταξιδεύουν στο Σουδάν, αλλά οι πυραμίδες χρειάζονται επειγόντως προστασία για να διασφαλιστεί η επιβίωσή τους. Η άμμος σε συνδυασμό με τους ανέμους διαβρώνει αργά τις επιφάνειες ψαμμίτη τους, ειδικά εκείνες που είναι πιο εκτεθειμένες. Η άνοδος των υπόγειων υδάτων στο Nuri έχει κατακλύσει τους θαλάμους ταφικών σκαφών σε βράχο που βρίσκονται κάτω από τις πυραμίδες από ψαμμίτη. Η αύξηση του υδροφόρου ορίζοντα είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, που επηρεάζεται από φυσικές και ανθρώπινες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της άρδευσης για τη γεωργία. Η προοπτική να καλλιεργηθεί περισσότερη γη στο εγγύς μέλλον λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή τροφίμων είναι ακόμη πιο ανησυχητική.
ΠΗΓΗ: theartnewspaper.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ