Στις 2 Απριλίου ο Δήμος Λευκωσίας αποφάσισε -με πλειοψηφία 16 ψήφων έναντι 5 αποχών- να προχωρήσει στην αγορά του κτηρίου όπου στεγάζεται το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας [CVAR] του Ιδρύματος Κώστα και Ρίτας Σεβέρη, στην οδό Ερμού της παλιάς Λευκωσίας.

Καθώς η -προ του 1974 πολύβουη- οδός Ερμού είναι χωρισμένη στα τρία, με το ένα τρίτο να βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, το ένα τρίτο υπό την κατοχή του τουρκικού στρατού και το τελευταίο ένα τρίτο να θεωρείται νεκρή ζώνη, το κονδύλι που εξασφάλισε ο δήμος για την εν λόγω αγορά, ύψους 1,5 εκατ. ευρώ, προέρχεται από το Τετραετές Πρόγραμμα Αναζωογόνησης/Αναβίωσης της Πράσινης Γραμμής 2017-2020.

Από το ίδιο σχέδιο παραχωρήθηκε παλαιότερα ποσό ύψους 1,2 εκατ. ευρώ για την υπηρεσία μικρών λεωφορείων για την εξυπηρέτηση του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας - αυτών, δηλαδή, που προς το παρόν κυκλοφορούν άσκοπα στα στενά της παλιάς πόλης μέχρι να γίνει αναγκαία η χρήση τους [αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία]. Παραχωρήθηκε επίσης χορηγία σε καταστηματάρχες για τον εξωραϊσμό των προσόψεων και τη διαρρύθμιση / ανακαίνιση των καταστημάτων τους.

Η δημοσιοποίηση της αγοράς του κτηρίου όπου στεγάζεται το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας του Ιδρύματος Κώστα και Ρίτας Σεβέρη [αλλά όχι της ίδιας της συλλογής] προκάλεσε μια σειρά από δημόσιες τοποθετήσεις, από τις οποίες κυριάρχησαν όσες εξέφραζαν αντίθεση στην αγορά.

Επιπλέον, δημιουργήθηκε ένα αφήγημα -συνειδητά ή ασυνείδητα- σχετικά με την ορθότητα -ή, καλύτερα, το εσφαλμένο- της καταβολής ποσού ύψους 1,5 εκατ. ευρώ, αφενός εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, αφετέρου τη στιγμή που οι καλλιτέχνες σε αυτές τις δύσκολες στιγμές ενισχύθηκαν μόλις με ένα έκτακτο επίδομα ύψους μόλις 900 ευρώ. Υπήρξαν και εκείνοι που ενοχλήθηκαν γιατί το CVAR έχει [και] δικοινοτική δράση.

Αξίζει να κάνουμε ένα βήμα πίσω για να αντιληφθούμε πώς κατέληξε ο δήμος να αγοράζει αυτό το κτήριο. Αφενός η οικογένεια Σεβέρη δεν μπορούσε άλλο να το συντηρεί λόγω οικονομικής δυσπραγίας.

Το κτήριο [όχι η συλλογή, που παραμένει στην οικογένεια] πέρασε στα χέρια της τράπεζας. Από εκεί, αγοράστηκε από την Gordian Holdings Limited η οποία έδωσε περιθώριο τριών μηνών στο ίδρυμα για να εγκαταλείψει το κτήριο. Το ίδρυμα ζήτησε παράταση και ξεκίνησε να αναζητά χορηγούς. Δεν βρέθηκαν. Τον Σεπτέμβρη του 2019 ξεκίνησε το πακετάρισμα και κάπου εκείνη την περίοδο ο δήμος διά του δημάρχου Κωνσταντίνου Γιωρκάτζη εξέφρασε ενδιαφέρον για την αγορά του, ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας.

Το διάστημα από τη δημοσιοποίηση του θέματος από την εφημερίδα «Πολίτης» στις 11 Μαΐου και μέχρι σήμερα ακούστηκαν διάφορα για τα «πραγματικά» κίνητρα της αγοράς: το «ξελάσπωμα» των Σεβέρηδων μεταξύ άλλων, με αποτέλεσμα τα θέματα που πρέπει πραγματικά να μας απασχολούν να υποβαθμίζονται: γιατί η συμφωνία του δημάρχου με την οικογένεια Σεβέρη δεν παρουσιάστηκε ενώπιον του δημοτικού συμβουλίου όταν κλήθηκε να αποφασίσει για την αγορά; Γιατί δεν γνωρίζουμε πόσα χρόνια αφορά η συμφωνία; Η Ρίτα Σεβέρη ανέφερε στον «Π» ότι θα είναι για 15 χρόνια. Ο δήμαρχος δεν το επιβεβαίωσε, ενώ θα μπορούσε, μέσα από την ανακοίνωση που εξέδωσε την περασμένη βδομάδα.

Στην οποία αναφέρεται ότι την ευθύνη της λειτουργίας του CVAR θα έχει το Ίδρυμα Σεβέρη, στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου θα μετέχουν εκπρόσωποι του δήμου.

Είμαι απ' αυτούς που θεωρούν ότι το κτήριο καλώς αγοράστηκε από τον Δήμο Λευκωσίας, εξασφαλίζοντας τη συνέχιση του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας και διασφαλίζοντας την πρόσβαση του κοινού και δη των ερευνητών σε μια πραγματικά πολύτιμη κυπρολογική συλλογή. Θα ήταν σοφότερο να αγοραστεί η συλλογή ή μέρος της, σαφώς.

Από την άλλη, θεωρώ ότι το CVAR δεν κατάφερε ποτέ να λειτουργήσει όπως θα έπρεπε και θα του άξιζε, στελεχωμένο από μια ομάδα ειδικών για την επιμέλεια των εκθέσεών του και για τα ερευνητικά του προγράμματα. Σε αυτό το σημείο, το CVAR μπορεί να βοηθηθεί. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι μόλις προ μερικών μηνών το Κέντρο προκήρυξε θέση Programme Manager, αναζητώντας ένα άτομο κύριες ευθύνες του οποίου θα είναι η κατάρτιση του επιχειρηματικού πλάνου του CVAR και η εξασφάλιση χορηγιών. Η θέση ζητήθηκε από τους κύριους χορηγούς του CVAR, τα EEA Grants (Νορβηγικά Ταμεία) ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του.

Έχω την πεποίθηση πως προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να στραφεί η προσπάθειά μας απέναντι σε αυτήν την αγορά: στη διασφάλιση του Κέντρου με τρόπο ώστε να λειτουργήσει και να γίνει ένας πραγματικός πυρήνας πολιτισμού στο κέντρο της πόλης. Αγοράζοντας το κτήριο, ο δήμος υπογράφει την υποχρέωσή του γι’ αυτό. Οι δε εκπρόσωποί του στο διοικητικό συμβούλιο του Ιδρύματος Σεβέρη είναι υπόλογοι στην εξέλιξή του.

Επιπλέον, η όποια κριτική μας, χρειάζεται να καταστεί εποικοδομητική διασφαλίζοντας ότι το κτήριο, σε περίπτωση που η οικογένεια Σεβέρη αποφασίσει να πάρει τη συλλογή της και να φύγει, θα συνεχίσει να αξιοποιείται ως πολιτιστικός χώρος.

Καταλήγοντας, ο δήμος κατέβαλε ποσό ύψους 1,5 εκατ. ευρώ για την αγορά ενός κτηρίου που εξασφαλίζει τη συνέχιση ενός χώρου όπου μπορεί κανείς να δει την Ιστορία της Κύπρου να ξετυλίγεται μπροστά του.

Ξέρετε, 1,2 εκατ. ευρώ δόθηκαν το 2016 για τη δημιουργία 586 χώρων στάθμευσης στην Αρχιγραμματεία, εκεί που κάποτε θα ανεγειρόταν το Μέγαρο Πολιτισμού. Πόση άσφαλτο χρειαζόμαστε ακόμα; Πόσο τσιμέντο; Πόσους εξωραϊσμούς προσόψεων για κούφια κτήρια;

Εν τέλει, εν μέσω πανδημίας αγοράσαμε ένα μουσείο. Δεν αγοράσαμε πορνείο εν μέσω social distancing!

Υ.Γ.: Και επιτέλους, αν ο δήμος δεν θέλει να είναι συνεχώς εκτεθειμένος απέναντι σε κινήσεις που μοιάζουν από επιπόλαιες μέχρι επιλεκτικές, είναι γενικότερα σοφό να αποκτήσει μια ευρύτερη, ξεκάθαρη και βάσιμη πολιτιστική πολιτική.