Μια διαδραστική μηχανή του χρόνου που παρουσιάζει την ιστορία του Προεδρικού Μεγάρου από τότε που πρωτοκτίστηκε ως αρμοστείο και μετέπειτα ως κυβερνείο μέχρι και σήμερα, εκατόν περίπου έργα τέχνης των σημαντικότερων Κύπριων δημιουργών και σπάνιες κυπριακές αρχαιότητες από τα βάθη των αιώνων, συνθέτουν την τριλογία του έργου «Κύπρος: ο κόσμος, ο τόπος, ο λόγος, η ύλη», που παρουσιάστηκε το βράδυ της Δευτέρας, ενώπιον πλήθος κόσμου, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη.
Σύμφωνα με ανακοίνωση από την προεδρία της Δημοκρατίας, "το έργο αποτελεί πρωτοβουλία της συζύγου του Προέδρου της Δημοκρατίας, Φιλίππας Καρσερά Χριστοδουλίδη, και στόχο έχει την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της Κύπρου αλλά και της ιδιαίτερης αξίας του Προεδρικού Μεγάρου, κορυφαίου συμβόλου της κρατικής μας υπόστασης".
Σε χαιρετισμό της η κ. Χριστοδουλίδη ανέφερε πως "πρωτοπαρουσιάζουμε το έργο λίγο προτού η Κύπρος αναλάβει την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ για να δείξουμε ότι υπάρχει άλλος ένας χώρος, ιστορικός, που μπορεί να αξιοποιηθεί ως χώρος φιλοξενίας, υποδοχής, μετάδοσης μηνυμάτων για την προβολή και προώθηση των συμφερόντων της χώρας μας».
Πρόσθεσε ότι «το Προεδρικό Μέγαρο μετατρέπεται σε ένα σύγχρονο και εξωστρεφές σημείο αναφοράς, που ενώ έλκει την ύπαρξή του από τον τελευταίο ξένο κατακτητή της Κύπρου, στο εξής θα μεταδίδει την κληρονομιά μας, στους νέους αλλά και στους ξένους».
Οπως αναφέρει η ανακοίνωση, στην είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου, έχει τοποθετηθεί μια διαδραστική οθόνη, μέσω της οποίας ο επισκέπτης θα μπορεί να ταξιδέψει στον χρόνο για να δει την εξέλιξη του κτιρίου, από το 1878, να περιηγηθεί εικονικά στο αποικιοκρατικό κτίσμα του 1900, και να ακολουθήσει, ανά περιόδους, την αρχιτεκτονική του εξέλιξη, να δει στοιχεία για όλους τους πρωταγωνιστές, κυβερνήτες μέχρι και τους Προέδρους της Δημοκρατίας, σημαντικές επισκέψεις και άλλα.
Το συγκεκριμένο έργο είναι δημιουργία του Ινστιτούτου Κύπρου, του οποίου ο Πρόεδρος, Σταύρος Μαλάς, σε χαιρετισμό στην εκδήλωση, ανέφερε ότι το Προεδρικό Μέγαρο δεν είναι απλώς ένα κτήριο, είναι ένας ζωντανός μάρτυρας της σύγχρονης ιστορίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, των θεσμών της, των κρίσεων και των επιτευγμάτων της.
Πρόσθεσε ότι «με την πλατφόρμα εικονικής πραγματικότητας που αναπτύξαμε, επιδιώκουμε να κάνουμε αυτή την ιστορία άμεσα προσβάσιμη, βιωματική και ζωντανή για όλους – και ιδιαίτερα για τη νέα γενιά».
Η συλλογή των έργων τέχνης, την οποία επιμελήθηκαν οι Ακαδημαϊκοί, Κώστας Μάντζαλος και Κωνσταντίνος Κουννής, αποτελείται από περίπου 100 σημαντικά κομμάτια 57 Κύπριων δημιουργών, που εκτείνονται χρονικά από τις αρχές του 20ού αιώνα έως και σήμερα, προσφέροντας ένα αντιπροσωπευτικό πανόραμα της κυπριακής τέχνης σε όλη της την εξέλιξη.
Οπως εξήγησε ο Κώστας Μάντζαλος στην εκδήλωση παρουσίασης του έργου, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στους πρωτοπόρους Κύπριους καλλιτέχνες, των οποίων έργα δεσπόζουν στην είσοδο του Μεγάρου, στο φουαγιέ και στους κύριους χώρους υποδοχής. Πρόκειται για έργα καθοριστικής σημασίας για την ιστορία της κυπριακής τέχνης, όχι μόνο για τη χρονική τους τοποθέτηση —όπως εκείνα των Διαμαντή, Κάνθου, Κάσσιαλου, Νικολαΐδου, Πολ Γεωργίου Χατζησωτηρίου και άλλων — αλλά και για τη θεματική τους φόρτιση.
Ενδεικτικά, το έργο του Τάσσου, το πρωτότυπο ξύλο της ξυλογραφίας (‘η μήτρα’) από το οποίο προήλθε η χαραγμένη εικόνα του προσφυγικού γραμματοσήμου, αποκτά ιδιαίτερο συμβολισμό, ως υλικό τεκμήριο συλλογικής μνήμης και ιστορικής συνέχειας. Αντίστοιχα, το έργο του Νίκου Κουρούσιη, το οποίο βασίζεται σε αυθεντικά υλικά και θραύσματα που βρέθηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο μετά την επίθεση της στρατιωτικής χούντας τον Ιούλιο του 1974, λειτουργεί ως μνημείο ανθεκτικότητας και αναστοχασμού.
Έργα ή και καλλιτέχνες που ξεχωρίζουν με την παρουσία τους στο Προεδρικό Μέγαρο είναι μεταξύ άλλων αυτοί που έχουν εκπροσωπήσει την Κύπρο και διακρίθηκαν σε διεθνείς εκθέσεις όπως στην Μπιενάλε Καΐρου, Μπιενάλε Βενετίας, Ντοκουμέντα και άλλες.
Το έργο ολοκληρώνεται με έκθεση σπάνιων αρχαίων αντικειμένων, η οποία πραγματεύεται το θέμα της απεικόνισης της ανθρώπινης μορφής στην αρχαία Κύπρο. Στην έκθεση αναδεικνύονται κυπριακά ειδώλια και γλυπτά που χρονολογούνται από την 4η χιλιετία π.Χ. μέχρι και τον 1ο αιώνα π.Χ., φανερώνοντας την μακρά και πολυδιάστατη αρχαιολογική κληρονομιά του νησιού.
Ταυτόχρονα, κάθε έκθεμα μεταφέρει και γενικότερες πληροφορίες για τις αντίστοιχες χρονολογικές περιόδους. Τα εκθέματα προέρχονται από τις συλλογές του Τμήματος Αρχαιοτήτων και όπως εξήγησε ο διευθυντής του, Γιώργος Γεωργίου, δύο από αυτά, επαναπατρίστηκαν το 2024 από το Μόναχο της Γερμανίας, μαζί με εκατοντάδες άλλα πολιτιστικά αγαθά, μετά από μακροχρόνια δίκη.
Η υπόθεση αφορούσε εκατοντάδες κυπριακά αντικείμενα τα οποία είχαν συληθεί και εξαχθεί παράνομα από την Κύπρο από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο, Aydin Dikmen, μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Οπως ανέφερε ο κ. Γεωργίου, ως χώρος φιλοξενίας ξένων ηγετών, το Προεδρικό Μέγαρο είναι ο καλύτερος χώρος για την ανάδειξη αυτής της πτυχής του Κυπριακού.
