Ρηξικέλευθη και προκλητική η ποίηση του Ηλία Κωνσταντίνου (1957-1995), ο οποίος έφυγε πρόωρα από τη ζωή, στα 37 του χρόνια, λέει στο ΚΥΠΕ ο πανεπιστημιακός Λευτέρης Παπαλεοντίου, επιμελητής των δύο τόμων με τα σωζόμενα ποιήματα του Ηλία Κωνσταντίνου, σημειώνοντας ότι φαίνεται η ποίησή του να κερδίζει αρκετούς σύγχρονους, κυρίως νέους αναγνώστες.

Η συγκεντρωτική έκδοση των σωζόμενων ποιημάτων του Ηλία Κωνσταντίνου, ίσως δώσει την ευκαιρία για μια συνολική (επαν)αξιολόγηση της ποίησής του, ώστε να πάρει τη θέση που της αξίζει τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα, σημειώνει ο κ. Παπαλεοντίου. «Πάντως, από τις αναγνωστικές αντιδράσεις και την κριτική υποδοχή του πρώτου τόμου των ποιημάτων του, φάνηκε ότι κερδίζει αρκετούς σύγχρονους, κυρίως νέους αναγνώστες», επισημαίνει, τονίζοντας ότι θα χρειαστεί να περάσει κάποιος χρόνος για να δοκιμαστεί περισσότερο η ανθεκτικότητα του οργισμένου ποιητή Ηλία Κωνσταντίνου.

Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ με αφορμή τη συγκεντρωτική έκδοση των σωζόμενων ποιημάτων του Ηλία Κωνσταντίνου και ερωτηθείς σχετικά με τα βασικότερα χαρακτηριστικά της ποίησης του Ηλία Κωνσταντίνου, ο κ. Παπαλεοντίου εξηγεί ότι ο Κωνσταντίνου έγραψε ποιήματα αρχικά στα Αγγλικά (1978-1982) και ακολούθως στα Ελληνικά (1982-1993), δηλαδή σε ηλικία 21 έως 35 ετών. «Αν εξαιρέσουμε τις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές του, στις οποίες το πειραματικό στοιχείο είναι έντονο, τα υπόλοιπα ποιήματά του είναι ολοκληρωμένα και αξιόλογα», επισημαίνει.

«Η ποίησή του μπορεί να χαρακτηριστεί ρηξικέλευθη, τολμηρή, προκλητική», αναφέρει στο ΚΥΠΕ. «Με οξεία ματιά και αιχμηρή γλώσσα ο ποιητής ανατέμνει τα μικρά και μεγάλα θέματα της ζωής και της τέχνης, τον έρωτα, τη σεξουαλικότητα, τη διαφορετικότητα, τα κοινωνικά και πολιτικά πράγματα του τόπου του αλλά και οικουμενικά ζητήματα, την έκπτωση των ηθικών αξιών, την καταστροφή του περιβάλλοντος κ.τ.λ.», αναφέρει.

Ερωτώμενος αν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα μέχρι πρότινος ανέκδοτα ποιήματα του Ηλία Κωνσταντίνου και στα όσα εκδόθηκαν παλαιότερα, ο κ. Παπαλεοντίου εξηγεί ότι τα ανέκδοτα ποιήματά του, γράφτηκαν παράλληλα ή ταυτόχρονα με τις δύο πιο ώριμες συλλογές του («Κυπριακές ηθογραφίες» και «Τα αυτοκρατορικά»). Αυτά τα ποιήματα, λέει, συμπληρώνουν και προεκτείνουν τα πιο ώριμα ποιήματά του, με μια πιο κατασταλαγμένη γλώσσα, με λιγότερες αθυροστομίες.

«Ο Ηλίας Κωνσταντίνου αξιοποιεί τις κατακτήσεις του ευρωπαϊκού μοντερνισμού και του υπερρεαλισμού, ενώ συνομιλεί με την beat και την underground ποίηση, για να διαμορφώσει το προσωπικό ποιητικό του στίγμα, ξεφεύγοντας αρκετά από τα θέματα, τα στερεότυπα και τη γλώσσα της κυπριακής ποίησης της εποχής του», επισημαίνει ο Λευτέρης Παπαλεοντίου.

Αναφερόμενος στη θέση που έχει το έργο του Ηλία Κωνσταντίνου στην κυπριακή ποιητική παραγωγή, ο κ. Παπαλεοντίου δηλώνει στο ΚΥΠΕ ότι ο Ηλίας Κωνσταντίνου κατέθεσε ένα ποιητικό έργο διαφορετικό, προκλητικό, βέβηλο και βλάσφημο, το οποίο δεν ήταν εύκολο να γίνει αποδεκτό στην Κύπρο ή στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να περάσει απαρατήρητο ή να μη σχολιαστεί καθόλου.

Στον αντίποδα, σημειώνει, οι δύο πιο ώριμες συλλογές του, που σφραγίστηκαν με τον πρόωρο θάνατό του, προσέχθηκαν περισσότερο, ιδίως από το φιλικό περιβάλλον του κύκλου της «Άμαξας» της Λεμεσού.

Επιπλέον, ο κ. Παπαλεοντίου λέει «ότι η ποίηση του Ηλία Κωνσταντίνου ήταν και παραμένει ένα ταμπού για αρκετό κόσμο, ειδικά στο κυπριακό περιβάλλον, κυρίως λόγω της ομοερωτικής θεματικής της αλλά και λόγω της αθυρόστομης γλώσσας της». «Ακόμα και ορισμένοι φίλοι ή αναγνώστες του, που αναγνωρίζουν την αξία της ποίησής του, διστάζουν ή δεν τολμούν να γράψουν και να πουν οτιδήποτε για τον άνθρωπο και τον ποιητή, καθώς μάλιστα ήταν ένα από τα πρώτα θύματα του AIDS στην Κύπρο», προσθέτει.

Απαντώντας σε ερώτηση του ΚΥΠΕ, ο Λευτέρης Παπαλεοντίου εκφράζει την άποψη ότι η ποίηση του Ηλία Κωνσταντίνου παραμένει εξαιρετικά σύγχρονη και επίκαιρη, για διάφορους λόγους. Ο πρόωρα χαμένος ποιητής, συνεχίζει, «τόλμησε να μιλήσει με απροσποίητη ή και ωμή γλώσσα για θέματα που απασχολούν τον σύγχρονο και τον διαχρονικό άνθρωπο: για τον έρωτα και τη σεξουαλικότητα, τη διαφορετικότητα, τον ρατσισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ηθική παρακμή και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, την κοινωνική υποκρισία και την πολιτική καπηλεία του κυπριακού προβλήματος, τους στενούς ορίζοντες της Κύπρου και τις ανοιχτόμυαλες προσεγγίσεις του σε διεθνή ζητήματα κ.τ.λ.».

«Ο ποιητής είναι ταυτόχρονα κυπροκεντρικός, ελληνοκεντρικός και οικουμενικός», επισημαίνει ο κ. Παπαλεοντίου. Αρχικά, ο Ηλίας Κωνσταντίνου έγραψε γύρω στα 30 ποιήματα στα Αγγλικά, στη συνέχεια χρησιμοποίησε την ελληνική γλώσσα και μάλιστα αξιοποίησε με φειδώ λέξεις και εκφράσεις της κυπριακής διαλέκτου, προσθέτει. [Συνέντευξη που παραχωρήθηκε στο ΚΥΠΕ τον Μάρτιο του 2023].

Ηλίας Κωνσταντίνου

Ποιητής. Γεννήθηκε το 1957 στη Λεμεσό και πέθανε στις 28 Φεβρουαρίου 1995, σε ηλικία μόλις 38 χρονών.

Έζησε στη Λεμεσό μέχρι το 1972. Από τότε, μέχρι το 1982 έζησε στο Λονδίνο όπου σπούδασε ανθρωπιστικές σπουδές. Μετά τις σπουδές του έκαμε διάφορες δουλειές μεταξύ αυτών και φωτιστής σε δισκοθήκη. Από το 1982 έκαμε πολλές φορές τη διαδρομή Λεμεσού-Αθηνών για να επανεγκατασταθεί στη Λεμεσό τον Φεβρουάριο του 1984 όπου εργάστηκε ως βιβλιοπώλης ιδρύοντας το βιβλιοπωλείο Αμοργός .

Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές: Αρσενικός χαλκός, Κύπρος 1984, Γράμματα της ώρας, Κύπρος 1985, Κυπριακές ηθογραφίες, Λεμεσός 1991. Η μεταθανατια έκδοση Τα αυτοκρατορικά εκδόθηκε στη Λεμεσό το 1996.

Για το σύνολο του έργου του Ηλία Κωνσταντίνου έχει εκδοθεί ο συγκεντρωρικό τόμος «Ποιήματα» (επιμ. Λευτέρης Παπαλεοντίου, εκδ. Βακχικόν, 2020. Η έκδοση περιλαμβάνει το σύνολο του έργου του, ήτοι τα βιβλία Αρσενικός χαλκός (1984), Γράμματα της ώρας (1986), Κυπριακές ηθογραφίες (1991), Τα αυτοκρατορικά (1996), σκόρπια ποιήματα και μεταφράσεις, σε επιμέλεια του πανεπιστημιακού καθηγητή Λευτέρη Παπαλεοντίου.

Το βιογραφικό του σημείωμα το οποίο και εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ποιητική συλλογή “Κυπριακές Ηθογραφίες”, γραμμένο από τον ίδιο τον ποιητή.

«Εγεννήθηκε στη Λεμεσό το 1957.

Έζησε έξω από την πόλη, δίπλα στη θάλασσα, ως το 1972. Από

τότε, μέχρι το 1982 έζησε στο Λονδίνο όπου εσπούδασε, χωρίς

την απαιτούμενη διάθεση, με αποτέλεσμα ένα δίπλωμα ανθρωπιστικών

σπουδών με μια ιδιαιτερότητα στο θέατρο. Το 1976 ερωτεύτηκε καθοριστικά.

Μετά τις σπουδές του έκαμε διάφορες δουλειές –η πλέον σημαντική, φωτιστής

σε δισκοθήκη. Έγραψε γύρω στα 30 ποιήματα στα αγγλικά. Από το 1982 έκαμε

πολλές φορές τη διαδρομή Λεμεσού-Αθηνών για να επανεγκατασταθεί στη Λεμεσό

τον Φεβρουάριο του 1984. Από τότε ζει κοντά στο κέντρο της πόλης. Τα

τελευταία

τρία χρόνια εργάζεται ως βιβλιοπώλης. Εξακολουθεί να γράφει ποιήματα.»

Απόσπασμα ποιήματός του

«Ό,τι λέω γίνομαι.

Οι λέξεις έν’ μείγμα μαγικό

περνούν, βρίσκουν τη σκέψη σου, χτίζουν

μες στον αέρα.

Ό,τι λέω σιωπά.

Οι λέξεις – μια συνεχής ανάληψη

μαύρες αχτίνες, να δώκουν το φως

στον ήλιο».

Πηγή βιογραφικού: Polignosi.com